آموزش گفتاردرمانی در خانه
21/05/1400
کاردرمانی در مشهد
29/05/1400
ما در این مقاله قصد داریم تا شما را با تمام تمرینات گفتار درمانی بزرگسالان برای اختلالات بلع،لکنت، آفازی آشنا کنیم. معمولا اطرافیان و خانواده افراد مبتلا به سکته مغزی و پارکینسون، ام اس و… وقتی با مشاور خانواده توانمند تماس می گیرند سوالات زیر را می پرسند:
- گفتاردرمانی در منزل برای بزرگسالان شدنیه؟
- درمان اختلالات گفتاری بزرگسالان با گفتاردرمانی شدنیه؟
- برای اختلالات بلع، آفازی، لهجه، لکنت بزرگسالان گفتاردرمانی فایده داره؟
- برای انجام تمرینات گفتار درمانی بزرگسالان نیاز به ابزار گفتاردرمانی تو کلینیک و منزل هست؟
- برای اختلال بلع، آفازی، لکنت تمریناتی را میشه معرفی کنید؟
ماجرای روز مادر
مامانم پر انرژی بود، یه جا بند نمی‌شد!!!
بعد از ازدواج همه‌ی بچه‌هاش با دوستاش مسافرت می‌رفت!!!
خیلی حواسش به ظاهرش بود اصلا بهش نمیومد که 67 سالش باشه!!!
همه چی خوب بود!!!
روز مادر من یه مهمونی گرفتم همه‌ی اعضای خانواده رو دور هم جمع کردم تا مامان رو غافلگیر کنم.
همه چی خوب بود تا اینکه بعد از شام کیک خوردیم یهو مامان فشارش بالا رفت و سکته مغزی کرد!!!
چند وقت تو بیمارستان بستری شد دکترش گفت: باید برای بهتر شدنش حرکت دست و پای راست مامان از اقدامات کاردرمانگر استفاده کنیم.
برای اینکه مامان بتونه دوباره خوب حرف بزنه باید از گفتاردرمانی کمک بگیریم.
از طریق اینترنت یه گفتاردرمانی بزرگسالان برای مامان پیدا کردیم ولی اصلا باهاش نتوست کنار بیاد انگار به غرورش برمیخورد میگفت مگه من بچه‌ام که میخاید حرف زدن به من یاد بدید!!!
گفتاردرمانگر چند جلسه با صبر و حوصله بود.
یه بار بهمون گفت: بهتر شما حین جلسه گفتاردرمانی به یه بهونه‌های نباشید!!!
اولش قبول نکردیم!!!
ولی گفتاردرمانگرش گفت: به نفع مامانه. چون شما پیشش هستید انگار خجالت میکشه!!!
ما حرف گفتاردرمانگر رو گوش کردیم از خونه بیرون رفتیم!!!
چند جلسه‌ای همین‌طوری پیش رفت تا اینکه مامان آرام‌تر شد.
با گفتاردرمانگر همراهی می‌کرد، حسابی به حرفش گوش میداد جوری که دیگه بودن، نبودن ما تاثیری نداشت.
البته وقتی گفتاردرمانگرش نبود ما تمرینات گفتاردرمانی در منزل را با مامانمون تمرین می‌کردیم.
بعد از چند جلسه گفتاردرمانی، مامان نسبتا حرف زدنش بهتر شد و تا الانم گفتاردرمانیش ادامه داره.
خداروشکر پیشرفت خوبی هم داشته!
اختلالاتی که با گفتاردرمانی قابل درمان است!
اختلالات مفصلی. اختلال مفصلی عبارت است از ناتوانی در ایجاد درست صداهای خاص کلمه. کودک مبتلا به این اختلال گفتاری ممکن است صداهای کلمه را رها کند، عوض کند، تحریف کند یا اضافه کند. مثالی از تحریف یک کلمه، گفتن «ثیث» به جای «این» است.
اختلالات روانی. اختلال روانی بر جریان، سرعت و ریتم گفتار تأثیر می گذارد. لکنت و بهم ریختگی از اختلالات روانی هستند. فردی که دچار لکنت است در بیرون آوردن صدا مشکل دارد و ممکن است صحبتی داشته باشد که مسدود یا قطع شده باشد یا ممکن است بخشی از کل کلمه را تکرار کند. فردی که دچار بهم ریختگی است اغلب خیلی سریع صحبت می کند و کلمات را با هم ادغام می کند.
اختلالات تشدید. اختلال رزونانس زمانی رخ می دهد که انسداد یا انسداد جریان هوای منظم در حفره های بینی یا دهان، ارتعاشات مسئول کیفیت صدا را تغییر دهد. همچنین اگر دریچه ولوفارنکس به درستی بسته نشود، ممکن است اتفاق بیفتد. اختلالات رزونانس اغلب با شکاف کام، اختلالات عصبی و تورم لوزه ها همراه است.
اختلالات دریافتی. فرد مبتلا به اختلال زبان دریافتی در درک و پردازش آنچه دیگران می گویند مشکل دارد. در پیروی از دستورالعمل ها مشکل داشته باشید یا دایره لغات محدودی داشته باشید. سایر اختلالات زبانی، اوتیسم، کم شنوایی، و آسیب به سر می تواند منجر به اختلال زبانی شود.
اختلالات بیانی. اختلال زبان بیانی مشکل در انتقال یا بیان اطلاعات است. اگر اختلال بیانی دارید، ممکن است در ایجاد جملات دقیق مانند استفاده از زمان فعل نادرست با مشکل مواجه شوید. این با اختلالات رشدی، مانند سندرم داون و کاهش شنوایی همراه است. همچنین می تواند ناشی از ضربه به سر یا یک وضعیت پزشکی باشد.
اختلالات شناختی- ارتباطی. مشکل در برقراری ارتباط به دلیل آسیب به بخشی از مغز که توانایی تفکر شما را کنترل می کند، اختلال شناختی-ارتباطاتی نامیده می شود. می تواند منجر به مشکلات حافظه، حل مسئله و مشکل در صحبت کردن یا گوش دادن شود. این می تواند ناشی از مشکلات بیولوژیکی، مانند رشد غیرطبیعی مغز، برخی شرایط عصبی، آسیب مغزی یا سکته باشد.
آفازی. این یک اختلال ارتباطی اکتسابی است که بر توانایی فرد در صحبت کردن و درک دیگران تأثیر می گذارد. همچنین اغلب بر توانایی خواندن و نوشتن فرد تأثیر می گذارد. سکته مغزی شایع ترین علت آفازی است، اگرچه سایر اختلالات مغزی نیز می توانند باعث ایجاد آن شوند
دیزآرتری. مشخصه این عارضه به دلیل ضعف یا ناتوانی در کنترل ماهیچه های مورد استفاده برای گفتار، کند یا نامفهوم است. این بیماری بیشتر به دلیل اختلالات سیستم عصبی و شرایطی است که باعث فلج صورت یا ضعف گلو و زبان می شود، مانند ام اس (MS)، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) و سکته مغزی.
مشکلات شایع گفتاری بزرگسالان
در بزرگسالان، مشکلات گفتاری از جمله اختلالات شایع و متداول تلقی می‌شود. این مشکلات همانطور که در ابتدا گفته شد در قالب مسائلی مانند مشکلات بلع، آفازی و لکنت زبان نمود برجسته و بارز پیدا می‌کند.
اختلال بلع
همه ما گاهی اوقات دچار مشکلات بلع می‌شویم. این مشکل ممکن است شامل دشواری در جویدن یا قورت دادن، تهوع در حین غذا خوردن و یا پریدن نوشیدنی در گلو و سرفه باشد. فرد دارای اختلال بلع (Dysphasia) تمام مدت دچار این مشکلات خواهد بود.
اختلال بلع در سه حالت اتفاق می‌افتد:
- دهانی: جویدن و حرکت دادن مواد غذایی به سمت گلو
- حلقی: شروع بلع و فشردن مواد غذایی در گلو. در این فاز راه هوایی بسته شده و غذا وارد مری می‌شود.
- مری: باز و بسته شدن مری و انتقال غذا به سمت مری
علل اختلالات بلع
- مصرف برخی از داروها که باعث خشکی دهان و دشواری بلع و جویدن می‌شود.
- آسیب‌ها بیماری‌های مغز و اعصاب مانند سکته مغزی، آسیب‌های مغزی و نخاعی،فلج مغزی،کاردرمانی پارکینسون،ALS،MS،…
- مشکلات در سر و گردن مانند سرطان دهان و گلو یا مری جراحی‌های دهان یا گردن، دندان‌های بد، یا مصنوعی نامناسب و…
علائم اختلالات بلع
- سرفه در حین یا درست بعد از خوردن و آشامیدن
- صدای خس خس در حین یا بعد از خوردن و آشامیدن
- تلاش یا زمان اضافی برای جویدن یا بلعیدن
- نشت مواد غذایی یا مایعات از دهان
- گیر کردن غذا در دهان
- تنفس دشوار
- کاهش وزن
علائم ذکر شده می‌تواند باعث ایجاد عوارض نظیر کم آبی بدن، سوء تغذیه و پنومونی یا سایر عفونت‌های ریه بر اثر ورود غذا یا مایعات به داخل ریه شود.اختلالات بلع می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی و مشکلات اجتماعی شود. برای ارزیابی دقیق‌تر، مشاوره و در صورت نیاز شروع روند درمان به یک گفتار درمانگر مراجعه نمایید.
تمرینات گفتاردرمانی برای درمان بلع بزرگسالان( تمرینات زبانی)
- دهان خود را تا حد امکان باز کنید و با نوک زبان دندان‌های فوقانی یا قسمت جلوی کام را لمس کنید. این کار را برای ۳ تا ۵ ثانیه انجام دهید و ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید.
- باز هم دهان خود را باز کنید و با نوک زبان سقف دهان را لمس کنید. زبان خود را به مدت ۳ تا ۵ ثانیه برگردانید و ۵-۱۰ بار تکرار کنید.
- تا جایی که می‌توانید زبان خود را بیرون بیاورید و تقریباً ۱۰ ثانیه در این حالت نگه دارید. این کار را ۵ تا ۱۰ بار انجام دهید.
- نوک زبان را به پشت سقف دهان خود بیاورید و حدود ۱۰ ثانیه در آنجا نگه دارید. این تمرین را ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید. و اما اگر مشکلات گفتار درمانی بزرگسالان مربوط به لکنت باشد شما می‌توانید از اطلاعات زیر استفاده کنید.
لکنت زبان در بزرگسالان
لکنت در بزرگسالان به دلیل تجربه‌ی طولانی ناروانی علاوه بر رفتارهای اصلی لکنت، مثل تکرار، کشیده‌گویی و قفل. رفتارهای دیگری را نیز شامل می‌شود،مانند رفتارهای رهایی و رفتارهای اجتنابی، همچنین ناروانی که به مرور و با گذشت سال‌ها روی شناخت، احساسات و نگرش‌های افراد تاثیر می‌گذارد. افراد برای رها شدن از لکنت، رفتارهای رهایی از جمله حرکت صورت و بدن حین ناروانی، گفتن ام ام و… را به هنگام وقوع لکنت انجام می‌دهند.
افراد در ضمن برای رهاشدن از لکنت، رفتارهای اجتنابی از جمله جانشین کردن کلمه، گریز از موقعیت‌ها، حاشیه پردازی و گفتن نمی‌دانم در پاسخ به سوالات را به هنگام وقوع لکنت انجام می‌دهند.
افراد دارای لکنت زبان ممکن است احساس خجالتی، ناکامی و آزار و اذیت را بیشتر تجربه کنند. معمولا افرادی که دچار لکنت هستند دید منفی نسبت به گفتگوها دارند همچنین لکنت ممکن است روی انتخاب شغل، ادامه تحصیل، موقعیت‌های دوستیابی، ازدواج و … تاثیر بگذارد.
هدف گفتاردرمانی لکنت بزرگسالان، بهبود روانی گفتار، بهبود ارتباط موثر، بهبود عملکرد فرد در مدرسه، محیط کار و اجتماع، کاهش احساسات منفی، اصلاح نگرش،بهبود مهارت حل مسئله و.. می‌باشد.
تمرینات لکنت زبان در بزرگسالان
سخنرانی درمانی
درمان با سخنرانی به شما آموزش می‌دهد که چگونه سرعت صحبت کردن خود را کنترل کنید، مخصوصا در شرایط و موقعیت‌هایی که دچار لکنت زبان می‌شوید. با کمک درمانگر به مرور زمان می‌توانید لکنت خود را به طور کامل برطرف کنید. کاهش استرس نیز یکی از از روش‌های درمانی است. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مشاوره کنترل استرس شما می‌توانید با مشاوران تیم خانواده توانمند تماس بگیرید.
لوازم الکتریکی
چندین وسیله الکترونیکی برای افزایش مهارت کلامی و روان شدن کلام وجود دارد. دستگاه‌هایی که بازخورد صوتی شما را به تاخیر می‌اندازد و آن را به شکل تغییر یافته برای خودتان پخش می‌کند. گویا در حال گوش دادن به سخنرانی فرد دیگری هستید. این روش به شما کمک می‌کند تا بتوانید مشکلات حرف زدن‌تان را بهتر درک کنید.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
روش درمانی شناختی رفتاری می‌تواند به شما کمک کند تا روش‌ها و الگوهای مخرب شناختی و تفکر خود را از بین برده و آن‌ها را با الگوهای سالم جایگزین کنید. همچنین به شما در حل اختلالات اضطرابی، افزایش اعتماد به نفس و ترمیم خودباوری که با لکنت زبان کودکان رابطه دارند نیز کمک می‌کند. از آن جا که ریشه علائم اضطراب در دوران کودکی است، حضور روانشناس در فرایند درمان ضروری می‌باشد.
زبان پریشی
آفازی یا زبان پریشی یک مشکل شایع است که معمولا پس از سکته مغزی یا سایر آسیب‌های مغزی رخ می‌دهد. انجمن گفتار و زبان و شنوایی آمریکا (ASHA)، آفازی را یک اختلال زبان- عصبی اکتسابی ناشی از آسیب دیدگی مغزی( معمولا نیمکره چپ) تعریف می‌کند.
این افراد بسته به ناحیه آسیب دیده در مغز و نوع آفازی، در خواندن و نوشتن، درک شنیداری، بیان و سیستم حرکتی گفتار، تکرار،نامیدن و یا تعداد همزمانی از این موارد مشکل خواهند داشت.همچنین شدت این عوارض می‌تواند وابسته به شدت آسیب، متغیر باشد.
انواع آفازی یا زبان پریشی
بر طبق سیستم‌های طبقه‌بندی مختلف، دسته بندی‌های متفاوت وجود دارد. مهم‌ترین و شایع‌ترین انواع آفازی عبارتست از:
- بروکا( اختلال در بیان و سیستم حرکتی گفتار)
- ورنیکه( اختلال در درک شنیداری)
- انتقالی( اختلال در نامیدن)
- گلوبال( اختلال در همه حیطه‌های گفتار و زبان)
علل بروز آفازی
سکته مغزی به عنوان شایع‌ترین علت آفازی شناخته می‌شود، حدود 40 تا 25 درصد از بازماندگان سکته مغزی، دچار آفازی می‌شوند.آفازی همچین می‌تواند ناشی از آسیب دیدگی سر، تومور مغزی، یا سایر موارد عصبی باشد که باعث آسیب مغزی می‌شوند.
نقش گفتاردرمانی در آفازی
خدمات توانبخشی مانند گفتار درمانی با تمرینات و روش‌های درمانی خاص و مورد نیاز هر بیمار، با بهبود توانایی‌های زبانی و گفتاری به افراد دارای این اختلال کمک می‌کنند. تا مهارت‌های ارتباط خود را دوباره کسب کنند و موارد جدیدی بیاموزند.گفتاردرمانگر همچنین به آموزش مهارت‌های ارتباطی غیر زبانی و کمک به اعضا خانواده در سازگاری با شرایط جدید کمک می‌کند.
ویژگی‌های زبانی افراد دارای آفازی بروکا:
گفتار پر تقلا و محدود است. اگر گفته‌ها شامل4 کلمه یا کمتر است. گفتار به عنوان تلگرافی شناخته می‌شود چون اغلب اسامی و افعال استفاده می‌شوند. در حالی که کلمات کاربردی ( حروف اضافه و حروف تعریف) بیشتر حذف می‌شوند.
درک شنیداری به طور کلی برای درک دیگران در مکالمات روزانه خوب است. مشکل در جایی ایجاد می‌شود که ساختار دستوری جمله پیچیده می‌شود و یا گفتار با صدای بلند، با سرعت زیاد بیان می‌شود یا چندین نفر با هم صحبت می‌کنند.
درک خواندن اغلب به اندازه درک شنیداری یا بیشتر از آن آسیب دیده است. ممکن است درک جملات پیچیده سخت باشد. توانایی نوشتن اغلب مانند زبان بیانی است. خواندن معمولا بهتر از نوشتن است. نوشتن می‌تواند پر تقلا باشد. همچنین دارای خطاهای دستوری و اشتباهات املایی زیاد باشد. شاید نیاز باشد با دست چپی که برتر نیست انجام شود.
در مقابل افراد مبتلا به آفازی بروکا چه رفتاری نشان دهیم؟
- صبور باشید تا کلمات مدنظر خود را بیان کند، کلمات را برای‌شان کامل نکنید مگر اینکه خودشان بخواهند.
- حرف زدن می‌تواند سخت باشد! از تشویق کردن کمک بگیرید تا به فرد برای برقراری ارتباط انگیزه بدهید اگر به وقفه احتیاج بود توقف کنید.
- روی چیزی که می‌توانید بیان کنند تمرکز کنید نه چیزی که نمی‌توانند!
- جملات ناقصی که بیان می‌کنند را به صورت کامل تکرار کنید تا متوجه شوند شما درک کردید.
- تشویق‌شان کنید از هر وسیله‌ای که می‌توانند برای برقراری ارتباط استفاده کنند. ژستها، نوشتن کلمات کلیدی و نقاشی کشیدن می‌تواند مفید باشد.
- در هنگام صحبت از ساختارهای ساده استفاده کنید تا درک راحت‌تری داشته باشند.
- صداهای اضافی محیط را کم کنید و به یک محیط ساکت‌تر بروید. در هنگام صحبت گروهی نوبت‌گیری را رعایت کنید.
ویژگی افرادی دارای آفازی ورنیکه
آفازی ورنیکه نوعی اختلال زبانی است که در اثر آسیب به ناحیه ورنیکه نیمکره چپ پس از سکته مغزی یا سایر آسیب‌های مغزی رخ می‌دهد و برقراری ارتباط را دشوار می‌کند. آفازی روان یا آفازی ورنیکه غالبا به عنوان یک اختلال درک زبانی شناخته می‌شود، اما بر بیان و زبان نوشتاری نیز تاثیر می‌گذارد.
ویژگی زبانی افراد دارای آفازی ورنیکه
گفتار روان و راحت است اما محتوای کمی دارد. گفتار از کلمات یا ترکیبات واقعی به همراه کلمات بی معنی که با استفاده از الگوهای صداها تشکیل شده، شکل گرفته است.
در گفتار این افراد انواع پارافازی وجود دارد. پارافازی واجی( کلماتی که از نظر ظاهری و تلفظ شبیه کلمه هدف هستند). پارافازی معنایی( کلماتی که از نظر معنایی شبیه کلمه هدف هستند)
مهارت‌های نوشتن شبیه به مهارت‌های گفتاری هستند. فرد ممکن است با استفاده از حروف واقعی کلمات بی معنی بنویسد.
ویژگی درکی افراد دارای آفازی ورنیکه
درک شنیداری معمولا ضعیف است. آگاه نبودن از مشکلی که دارند باعث می‌شود در پاسخ به سوالات دشوار هایی داشته باشند اغلب به خاطر درک ضعیف نامید می‌شوند.
علائم افراد دارای آفازی ورنیکه
کلمات خود ساخته که انگار از زبانی دیگر آمده‌اند مشکل در درک گفتار، نوشتار و خواندن، آگاهی بسیار کم خود فرد از اختلالی که دارد، ناامیدی مکرر زمانی که شنونده متوجه نمی‌شود، وسط حرف دیگران می‌پرد.
چگونه به افرادی که دارای آفازی ورنیکه‌اند، کمک کنیم؟
در زمان صحبت با فرد دارای آفازی روان، مهم است که به جای کلمات فرد به معنای کلی توجه کنیم. سعی کنید صبور باشید،آرام تر صحبت کنید و چیزی که متوجه شدید را بازگو کنید. همچنین می‌توانید از تصاویر، ژستها، زبان بدن ونقاشی‌ها استفاده کنید یا کلمات کلیدی رو بنویسید.
تمرینات گفتاردرمانی بزرگسالان دارای اختلال آفازی
آهنگ درمانی ملودیک (MIT)
این روش درمانی بیشتر برای درمان آفازی ناروان است و شامل استفاده از زمزمه یا آواز با ریتم است، در این روش بیمار عبارات و کلماتی را که مشکل دارد، تکرار می‌کند. این روند فعالیت مغز را در نیمکره راست تحریک می‌کند و می‌تواند به افزایش تعداد کلماتی که بیمار می‌تواند بگوید کمک کند.
گروه درمانی
گروه کوچکی از افراد مبتلا به آفازی با درمانگر ملاقات می‌کنند و ارتباط برقرار می‌کنند. این روش به بیماران فرصت می‌دهد که با تعامل با افراد گروه در محیطی راحت و مفید، مهارت‌های زبانی خود را تمرین کنند و بهبود بخشند.
افزایش کارآمدی ارتباطی آفازیک ( PACE)
این نوع درمان با درگیر کردن بیمار با مکالمه، مهارت‌های ارتباطی وی را بهبود می‌بخشد. به بیمار تصویر یا نقاشی نشان داده می‌شود و از او خواسته می‌شود به هر طریقی که می‌تواند پاسخ دهد. مکالمه از سطح ساده شروع می‌شود، اما به مرور پیچیده‌تر می‌شود.
خلاصه کلام…
اگر شما در مورد تمرینات گفتار درمانی بزرگسالان سوال دارید و یا اگر نمیدونید که برای افراد بزرگسال به چه گفتاردرمانگرانی باید مراجعه کنید یا در صورت نیاز به خدمات گفتاردرمانی لهجه کودکان اوتیسم، سندرم داون، فلج مغزی، نابینا، ناشنوا، کم توان ذهنی و بزرگسالان مبتلا به سکته مغزی، پارکینسون، اختلال بلع، صوت، آفازی، شکاف کام، لکنت می توانید از متخصصان گفتاردرمانگر سایت خانواده توانمند استفاده کنید. برای دریافت خدمات مشاوره کافی است با شماره 09054146911 تماس بگیرید.
خدمات سایت خانواده توانمند
ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانواده‌شان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات فروشگاهی که شامل (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب، و… بوده است.) متناسب با نیازهای خود بدون هرگونه محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.
