حامد برادرم پارسال سکته مغزی کرد. الان 28 سالشه، تازه 5 ماه بود که نامزده کرده بود به خاطر مسائل مالی خیلی تحت فشار بود. یهو قیمت همه چی بالا رفت.

تو بورس ضرر کرد (همه‌ی پس اندازش گذاشت تو بورس که بتونه با سودش هزینه عروسی رو جور کنه که اونم ضرر کرد) همه این فشارها مالی باعث شد روز جمعه یهو بعد از صبحانه خوردن حالش بد بشه با  بابام دکتر بردیم دکتر بعد از معاینه گفت: حامد سکته مغزی کرده!!! من و بابا هاج واج بهم نگاه کردیم بابام نتونست تعادلشو نگه داره از حال رفت. 

منم گیج گیج بود.وقتی بابام حالش خوب شد. دکتر گفت: آقای ناصری خطر رفع شده حالا باید به فکر حامد باشید نگرانی، مشکلی رو حل نمیکنه.

حامد چند هفته تو بیمارستان بستری شد بعد از اینکه حامد از بیمارستان مرخص شد دکتری‌ای که تو خونه برای معاینه و ارزیابی حامد میومد گفت: بهتر برای اینکه حامد بتونه توانایی‌هاشو بدست بیاره، با یه کاردرمانگر مشورت کنید یه کاردرمانگر رو بهمون معرفی کرد و درباره مزیت‌های کاردرمانی و تاثیر کاردرمانی برای افراد مبتلا به  سکته مغزی  بهمون گفت..

اون روزها خیلی سخت بود ولی باید می‌گذروندیم تا بتونیم دوباره روزهای خوب رو  تجربه کنیم. شاید شما هم مثل من وخانواده‌ام درباره کاردرمانی و فواید و اصولش اطلاعات خاصی نداشته باشید ما روزهای اول کاردرمانی حامد برامون سخت بود.  فکر می‌کردیم الکیه، ولی چاره‌ای نداشتیم همه کار می‌کردیم تا حامد حالش خوب بشه برای همین هرچی کاردرمانگرش می‌گفت انجام می‌دادیم البته زیاد خوش بین نبودیم.

 کاردرمانگر حامد میگفت : کاردرمانی نیاز به حوصله داره. اگه شما همراه من باشید حامد میشه حامد قبلی. راست میگفت، حامد بعداز چند ماه کاردرمانی  مثل سابق شد خداروشکر الان حامد خوبه دست راستش مشکل داشت که اونم بعد از چند جلسه کاردرمانی داره بهتر میشه.

 من تو این مقاله اولین تجربه مو درباره کاردرمانی باهاتون به اشتراک میزارم تا شما مثل من با شک و تردید مسیر توانبخشی رو طی نکنید. مسیر کاردرمانی سکته مغزی (Occupational stroke therapy)نیاز به صبر و همراهی خانواده داره.البته ما یک مقاله درباره “وسایل کاردرمانی جسمی” داریم که شما میتونید با خوندش بیشتر با کاردرمانی و تجهیزات آنها آشنا بشید.

مفهوم سکته مغزی

سکته مغزی عبارت است از اشکال در گردش خون مغز به علت خونریزی یا انسداد که منجر به بروز علائم ونشانه‌هایی نظیر نقص در هوشیاری، ارتباط، حافظه، شناخت، حس، حرکت،فلج، تحلیل عضلات، مشکل در کنترل بدنی و سیستم خودکار، بسته به محل درگیری می‌شود.

سکته مغزی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ناتوان کننده نورولوژیک در سنین میانسالی و سالمندی است. همچنین این بیماری سومین علت شایع مرگ و میر بعد از سرطان و بیماری‌هایی قلبی عروقی می‌باشد که شیوع آن با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد.

سکته مغزی به همراه اختلال حرکتی، اختلالات دیگری را به وجود می‌آورد که بعضی از آنها آسیب حسی، اختلالات درکی،آسیب‌های بینایی، شخصیتی، تغییرات هوشی و دامنه پیچیده‌ای از آسیب‌های گفتاری و زبان می‌باشند.

امروزه با شناسایی عوامل خطر این بیماری و نیز پیشرفت روش‌های درمانی، آمار منجر به مرگ کاهش یافته است، ولی به دلیل ناتوانی‌های ناشی از آن نیاز به خدمات توانبخشی افزایش پیدا کرده است.

این واقعیت نشان دهنده لزوم ارائه خدمات توانبخشی به ویژه کاردرمانی جهت بازگشت به فعالیت‌های متفاوت زندگی است. از این رو به کارگیری روش‌های درمانی مناسب به منظور ارتقاء فعالیت‌های روزمره زندگی و فعالیت‌های خودمراقبتی در افراد مبتلا به  سکته مغزی ضروری است.

مهارت‌های خود مراقبتی شامل فعالیت‌های پایه‌ای روزمره زندگی می‌باشد که یک شخص برای استقلال و حفظ خود در زندگی انجام می‌دهد و شامل تحرک، جابجایی در بستر، نشستن وانتقال از جای به جای دیگر، غذا خوردن، آرایش کردن، لباس پوشیدن، حمام کردن و بهداشت شخصی و توالت رفتن است.

مشکلات رایج مرتبط با سکته مغزی

سکته‌های مغزی هر فرد بسته به موقعیت مکانی در مغز و شدت آن متفاوت عمل می‌کند. مشکلات رایج بدنبال سکته مغزی عبارتند از:

• ضعف در یک طرف بدن: عدم مشاهده چیزهایی که در یک طرف بدن قرار دارد، مانند افتادگی بازو یا پا از تخت
• خستگی: افزایش سطح خستگی در مقایسه با سطح انرژی قبل از سکته مغزی و احساس خستگی مفرط پس از فعالیت‌های کوتاه.
• کاهش تحرک و تعادل: افزایش یا کاهش توان عضلات در اندام‌های فوقانی و تحتانی (دست ها و پاها) باعث می‌شود آن ها در موقعیت‌های ثابت قرار بگیرند.
• مشکل در حافظه: مشکل در رانندگی یا پیاده‌روی در مسیرهای قبلی، کاهش تمرکز و مشکل در به خاطر آوردن کاری که انجام می‌دادید در صورت قطع آن کار یا مشکل در به خاطر آوردن جزئیات مکالمات اخیر.
• ضعف در یک طرف بدن: عدم مشاهده چیزهایی که در یک طرف بدن قرار دارد، مانند افتادگی بازو یا پا از تخت.

چگونگی درمان اندام فوقانی بیماران سکته مغزی:

• درمان اندام فوقانی برای کمک به به حداکثر رساندن عملکرد بازو و دست پس از تجربه یک آسیب یا رویداد تروماتیک است.
• شایع ترین دلیل زمانی که نیاز به درمان اندام فوقانی است، زمانی است که فردی سکته مغزی را تجربه کرده است. اثرات سکته مغزی بر اندام فوقانی علت اصلی اختلال عملکردی است.
• آسیب اندام فوقانی اغلب منجر به از دست دادن استقلال با فعالیت های روزمره زندگی و سایر مشاغل مهم می شود.
• دلایل دیگر برای نیاز به درمان اندام فوقانی ممکن است به دلیل آرتریت، شکستگی، درد مزمن، آسیب ماهیچه/رباط باشد.

 توانبخشی بیماران سکته مغزی

 کاردرمانی یکی از شاخه‌های علوم توانبخشی است که با استفاده از تمرینات و فعالیت‌های هدفمند برای افراد مبتلا به بیماری‌های نورولوژیک از جمله بیماران سکته مغزی مفید و موثر می‌باشد که در صورت انجام کاردرمانی به موقع و به میزان کافی، معلولیت و مشکلات ناشی از بیماری کم خواهد شد و باعث می‌شود بیمار توانایی و استقلال از دست رفته خود را بازیابد. برای اطلاع از تاثیر کاردرمانی و وسایل آن میتوانید به مقاله وسایل کمکی کودکان فلج مغزی مراجعه کنید. در اینجا با خواندن یک داستان واقعی متوجه خواهید شد که جقدر کاردرمانی و توجه به آن برای درمان مهم است.

بیشتر بخوانید: بازی درمانی برای کودکان خجالتی

اصول کاردرمانی سکته مغزی

انجام تمرینات کششی و تقویتی

از اصول کاردرمانی بیماران سکته مغزی، انجام تمرینات کششی و تقویتی بر روی مفاصل و تاندون عضلات برای حفظ دامنه حرکتی مفاصل و کم کردن سفتی عضلات می‌باشد که با این کار می‌توان میزان معلولیت بیماران را کم و به استقلال آنان کمک کند.

استفاده از سمت مبتلا

از اصول  دیگر  کاردرمانی در این بیماران این است که  افراد سعی کند از دست و پای سمت مبتلای خود استفاده کند، حتی اگر این کار با سختی و دشوار و به صورت ناشیانه انجام شود. که برای این کار، می توان مثلاً سمت سالم بیمار را مهار کرد و او را مجبور کرد که از سمت مبتلا استفاده کند.

البته برای شروع این کار باید با استفاده از یکسری تکنیک های کاردرمانی برای سکته مغزی، سمت مبتلا را برای حرکت کردن آماده کرد. انجام این کار باید توسط یک کاردرمانگر صورت پذیرد و بعد از اندکی بهبودی می توان این کار را به خانواده بیمار آموزش داد.

توجه به توانایی و عملکرد افراد

سعی شود تمرینات کاردرمانی مبتنی بر وضعیت‌های عملکردی و همسو با فعالیت‌های روزمره زندگی بیمار باشد. یعنی اینکه مثلا اگر هدف ما دادن حالت‌ها و وضعیت‌های مختلف به بیمار می‌باشد. باید از سطوح پایین‌تر که نشستن می‌باشد شروع کنیم و بعد سراغ سطوح بالاتر یعنی دو زانو ایستادن برویم. 

وضعیت‌های عملکردهای روزمره شرح داده شده در بالا عبارتند از: حفظ تعادل در وضعیت نشسته، دراز کردن دست و گرفتن اشیا، برخاستن از روی صندلی، حفظ تعادل در وضعیت ایستاده و بالاخره راه رفتن. این عملکردهای پایه را باید در مورد هر بیمار ارزیابی کرده و تمرینات عملکردی مناسب را با توجه به وضعیت بیمار، طراحی و اجرا کرد.

در مراحل اولیه ممکن است استفاده از برخی وسایل کمکی(مثلاً واکر) بویژه در مورد راه رفتن، ضرورت پیدا کند. اصل مهم در انجام این تمرینات تکرار زیاد می‌باشد چون که با تکرار زیاد است که مغز می تواند تا حدودی عملکرد منطقه آسیب دیده ناشی از سکته را جبران کند.

مشارکت اطرافیان در مسیر توانبخشی

مطلب دیگر در کاردرمانی سکته مغزی، مشارکت اطرافیان در توانبخشی بیمار است. کاردرمان باید نحوه انجام تمرینات را به اطرافیان بیمار آموزش دهد تا با این کار آنها را در بهبود بیمار و درمان سکته مغزی سهیم کند. 

زیرا تمرینات کاردرمانی و توانبخشی زمانی موفق است که با شدت بالا و تکرار زیاد انجام شود و در این صورت است که بهبودی حاصل می شود. بر این اساس، نباید تمرینات کاردرمانی فقط مختص به زمان بستری بودن بیمار در بیمارستان باشد بلکه تمرینات باید در منزل نیز توسط کاردرمان و اطرافیان ادامه یابد.

بطور کلی کاردرمانی سکته مغزی سبب می‌شود استقلال از دست رفته و همچنین عدم توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره زندگی در مبتلایان به سکته مغزی ارتقا یابد و بیمار دوباره به اجتماع برگردد و این در صورتی محقق می‌شود که  انجام و تکرار زیاد تمرینات تداوم داشته باشد.

کاردرمانی سکته مغزی شامل چه مواردی می شود؟

ارزیابی و مراقبت های اولیه

ابتدا کاردرمانگر نقاط قوت و توانایی‌های شما و هر مشکلی را که به دنبال سکته مغزی به وجود آمده است را ارزیابی می‌کند که شامل چگونگی مدیریت فعالیت‌های روزمره، حرکات و هرگونه مشکلی در احساس، بینایی و ادراک می‌شود.

آنها مهارت های تفکر شما را ارزیابی کرده و بررسی می کنند که چگونه این مسئله بر نحوه انجام کارها تأثیر می‌گذارد. ممکن است درمانگر از شما در مورد خلق و خوی شما سوال کند تا ببیند آیا احساس افسردگی می کنید یا اضطراب دارید یا خیر. آنها می‌توانند به شما مشاوره دهند یا شما را به متخصص دیگری ارجاع دهند.

بخش مهمی از کاردرمانی سکته مغزی در این مرحله اولیه درک روتین، سرگرمی‌ها و محیط خانه شما است. در هنگام ارزیابی معمولاً انجام کارهای روزمره شما مانند شستن یا لباس پوشیدن یا تهیه یک نوشیدنی گرم در آشپزخانه مورد بررسی قرار می گیرد.

درمانگر شما همچنین می‌تواند از پرسشنامه‌ها یا بسته‌های ارزیابی برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد توانایی‌های شما استفاده کند و با هم، اهداف خود را از کاردرمانی برای سکته مغزی تعیین خواهید کرد.

فعالیت‌های تمرینی

بخش عمده‌ای از نقش کاردرمانگر شما این است که برای بهبود توانایی انجام فعالیت‌های معمول، با شما کار کند. این فعالیت‌ها گاهی اوقات فعالیت‌های روزمره نامیده می‌شوند و می‌توانند شامل کارهای روزمره مانند لباس پوشیدن، آشپزی و خرید باشند.

درمانگر شما ممکن است از فعالیت‌هایی برای ارزیابی تأثیر سکته مغزی بر روی شما و یافتن نقاط قوت شما استفاده کند و فعالیتی را برای کمک به بهبود شما یا تسهیل انجام امور پیشنهاد دهد.باید به شما فرصت داده شود تا در عادی‌ترین و طبیعی‌ترین شرایط تمرین کنید. به عنوان مثال رفتن به آشپزخانه و تهیه چای و یا آشپزی و لباس پوشیدن به کمک کاردرمانگر.

حتما بخوانید: راهکارهای گفتاردرمانی کودکان

مزایای کاردرمانی سکته مغزی

مزیت اول: بهبود کیفیت زندگی

مزیت اصلی کاردرمانی برای سکته مغزی بهبود کیفیت زندگی است. کاردرمانگران به بیماران کمک می کنند تا توانایی های حسی و حرکتی خود را در طول دوره نقاهت بعد از سکته مغزی بهبود بخشند، بنابراین بیماران می‌توانند مهارت‌های ارزشمند از جمله نظافت، استفاده از کامپیوتر و آشپزی را بیاموزند. با این مهارت‌ها، بازماندگان سکته مغزی می‌توانند به زندگی عادی خود برگردند.

مزیت دوم: یادگیری راهکارهایی برای غلبه بر چالش‌ها

کاردرمانگرها همچنین به بازماندگان یاد می‌دهند که چگونه با روش جدید حرکت و دامنه حرکت خود سازگار شوند. آنها استراتژی‌های عملی مانند نحوه تقسیم یک فعالیت پیچیده را به قسمت‌های کوچکتر آموزش می‌دهند، سپس هر قسمت را تمرین می‌کنند تا زمانی که بیمار بتواند کل توالی فعالیت را انجام دهد.

به علاوه، بیماران می‌آموزند که چگونه توانایی‌های از دست رفته خود را جبران کنند و برای غلبه بر چالش‌ها استراتژی بیابند.به عنوان مثال، بعضی از بیمارانی که فقط می‌توانند از یک دست استفاده کنند ممکن است اتصال دهنده‌های قلاب و حلقه را جایگزین دکمه‌های لباس کنند بنابراین لباس پوشیدن خود راحت‌تر می‌کنند.

مزیت سوم: مناسب‌سازی فضاهای زندگی متناسب با نیازها

بخشی از درمان شامل کمک به بیماران و خانواده‌هایشان در ایجاد تغییراتی در خانه‌هایشان است تا فضای زندگی آن‌ها امن‌تر و قابلیت مانور آسان‌تری داشته باشد. درمانگران و بیماران برای شناسایی تغییرات عملکردی، مانند نصب میله‌های کمکی در حمام، با هم کار می‌کنند تا حرکت در آنجا تسهیل گردد.

مزیت چهارم: کنار آمدن با چالش‌ها و بازگشت به فعالیت‌های معمول

کاردرمانی سکته مغزی همچنین به چالش‌های ناشی از سکته مغزی می‌پردازد که می‌تواند شامل چالش‌های جسمی، شناختی و عاطفی باشد. کاردرمانگرها به بیماران کمک می‌کنند تا فعالیت‌های مورد نیاز خود یا آنهایی که می‌خواهند انجام دهند را شناسایی کرده و سپس راهکارهایی ارائه می‌دهند که به بیماران در بازگشت به بیشتر فعالیت‌های مورد علاقه خود کمک می‌کند.راهکارهایی را برای غلبه بر هر مشکلی به شما بیاموزد.

سخن آخر…

کسانی که سکته می‌کنند علاوه به تمام مشکلاتی که می‌توانند داشته باشند افسردگی هم دارند. بنابراین این وظیفه‌ی شما خانواده‌ها است که همراه‌شان باشید.این را بدانید که با توانبخشی و تمرینات کاردرمانی سکته مغزی می‌توانید به این عزیزان خیلی کمک کنید تا مشکل بلع، گفتار و حافظه آن‌ها به مرور بهتر شود.

این بیماران پس از سکته مغزی، ممکن است توانایی انجام کارهای روزانه مانند توانایی حفظ تعادل، تمرکز، حفظ اطلاعات و حتی دستیابی به یک شی را از دست بدهند. بنابراین، نیاز به تخصص یک کاردرمانگر برای یادگیری مجدد این حرکات اساسی است. هدف درمانگر کمک به بیماران برای بهبود حس، شناخت و توانایی‌های حرکتی است که پس از سکته مغزی آسیب دیده اند.

 شما می‌توانید با کاردرمانی سکته مغزی :

• استقلال عملکردی بیمار را به حداکثر برسانید
• تسهیل از سرگیری نقش های زندگی قبلی و ادغام مجدد در جامعه
• دوباره زندگی کردن را به آنها ببخشید.
• حفظ عملکرد طولانی مدت
• ودر نهایت از لحاظ روانی به آنها کمک کنید تا حال خوبی داشته باشند.

خانواده توانمند به خانواده‌های کودکان با نیازهای ویژه چه کمکی می‌کند؟

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانواده‌شان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب، و…) متناسب با نیازهای خود بدون هرگونه محدودیت زمانی و مکانی از خدمات گفته شده بهره‌مند شوند.