بسیاری از بزرگسالان ممکن است به دلایل مختلف در سنین بزرگسالی دچار مشکلات جسمی شوند. که یکی از راه‌های درمان مشکلات جسمی، استفاده از خدمات کاردرمانی جسمی بزرگسالان است که می‌تواند به افراد کمک کند تا توانایی سابق خود را کسب  کنند، یا بتوانند به شکل‌های مختلف فعالیت‌های روزمره جسمی – حرکتی خود را انجام دهند. قرار است شما در این نوشته با فواید مهم  کاردرمانی جسمی بزرگسالان در انواع بیماری‌ها آشنا شوید.

 

ماجرای خانم 55 ساله

یک  خانم ۵۵ ساله با عارضه التهاب نخاعی یک سال  تحت رادیوتراپی قرار گرفته

و پس از درمان‌های پزشکی به کلینیک‌های توانبخشی ارجاع داده شد.

وی  سابقه ۶۰ جلسه فیزیوتراپی را قبل شروع کاردرمانی را داشته.

در جلسات اول کاردرمانی، توانایی ایستادن یا راه رفتن نداشت!!!

عضلات اندام تحتانی و ناحیه لگن دچار ضعف شدید بود!!!

توانایی غلت زدن یا خم و راست کردن پاها را در حالت درازکش نداشت.

وابستگی به اطرافیان در جابه جا شدن و نیز فعالیت‌های روزمره زندگی از شکایات اصلی این خانم 55 ساله و خانواده‌اش بود.

اما با دریافت خدمات کاردرمانی جسمی بزرگسالان و به مدد کاردرمانگر و تلاش‌های قابل قبول خود او و حمایت خوب خانواده، وی در حال حاضر قادر به ایستادن و نیز راه رفتن با واکر است!!!

 به گفته خانواده،دیگر نیاز به کمک برای جابه جا شدن ندارد و به کمک واکر در منزل جابه‌جا می‌شود. 

این تنها یک نمونه بود!!!

چه کسانی به کاردرمانی جسمی بزرگسالان نیاز دارند؟

قبل از اینکه بخواهیم به صورت گسترده به موضوع مهم فعالیت‌های توانبخشی برای بزرگسالان بپردازیم. در ابتدا باید شما را به این موضوع آشنا کنیم که اصلا چه گروهی از افراد بزرگسال نیاز به کاردرمانی دارند. اول افرادی که به اختلالات نورولوژیک  و دوم افرادی که به اختلالات ارتوپدی مبتلا باشند. در بیشتر مواقع نیازمند تمرینات و ورزش های کاردرمانی هستند.

 

اختلالات نورولوژیک بزرگسالان مثل:

• پارکینسون
• ام اس
• سکته مغزی 
• ضربه مغزی
• قطع نخاع و…

 

اختلالات ارتوپدی مثل:

• ضایعات تاندونی
• سوختگی ها
• بیماری های روماتیسمی و…

 

کاردرمانی جسمی بزرگسالان مبتلا به تومور مغزی

بیمار تومور مغزی معمولا با ضعف عضلانی،اختلال در راه رفتن،خستگی عضلات،اختلال در تعادل، ناهماهنگی حرکتی،گیجی و از دست دادن حافظه و توجه رو به رو می شود. همه این عوامل می توانند تا حد زیادی کیفیت زندگی بیمار را تحت تاثیر قرار دهند و توانمندی‌های او در انجام امور زندگی را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش دهند. بنابراین کاردرمانگر به عنوان عضو اصلی در تیم درمان جهت جلوگیری از این عوارض و بازگرداندن توانمندی‌های بیمار نقش بسزایی دارد.مداخلات کاردرمانی همچنین، بعد از جراحی مغزی نیز ادامه دار خواهد بود.

 در روزهای اول پس از جراحی، کاردرمانی جهت کاهش ترشحات ریه و خارج نمودن آن انجام می‌شود، سپس درمانگر بیمار را جهت رسیدن به قدرت عضلانی نرمال و الگوی حرکتی صحیح همراهی می‌کند.کاردرمانگر به یک ارزیابی جامع از توانایی‌های جسمی و حرکتی، حافظه، مهارت‌های شناختی و محیط زندگی بیمار می‌پردازد و بر اساس نتایج حاصل از ارزیابی اهداف درمانی متفاوتی را دنبال می‌کند. 

 

اهداف کاردرمانی در بیمار تومور مغزی شامل موارد زیر هستند:

• بهبود قدرت عضلانی
• حفظ دامنه حرکتی نرمال در مفاصل
• حفظ الگوی حرکتی طبیعی
• بهبود تعادل و افزایش هماهنگی حرکتی
• بهبود کنترل حرکتی و کاهش ترمور( لرزش اندام)
• آموزش نحوه ترانسفر بیمار و استفاده از تجهیزات کمک حرکتی
• بهبود توجه، حافظه و اختلالات شناختی با کاردرمانی ذهنی
• افزایش استقلال و توانمندی بیمار در انجام امور روزمره

 

کاردرمانی جسمی بزرگسالان مبتلا به ضایعه نخاعی

آسیب طناب نخاعی ( Spinal cord injury یا  (SCI) از عوامل مهم اختلالات حسی، حرکتی، دستگاه ادراری و یا ترکیبی از  این موارد است.

 تصادفات اتومبیل شایع‌ترین علت آسیب‌های طناب نخاعی هستند و از دیگر علل آن می توان به سقوط، حوادث ورزشی و زخم‌های ناشی از شلیک گلوله اشاره کرد. ضربه‌های وارد بر ستون مهره‌ای ممکن است باعث آسیب نخاع، ریشه اعصاب نخاعی و یا هر دو شود. 

در مورد اعمال حرکتی ممکن است ضعف اندام یا فلج یک اندام و آسیب نورون حرکتی فوقانی (UMN) ) یا نورون حرکتی تحتانی (( LMN) وجود داشته باشد و در مورد اعمال حسی ممکن است فقدان حس، کاهش حس، افزایش حساسیت یا احساس‌های غیر طبیعی نظیر احساس سوزش یا کرختی بروز کند.آسیب شدید طناب نخاعی نسبتاً ناشایع است، اما از نظر عواقب خود حالت تحلیل برنده و طولانی مدت دارد، زیرا این ضایعه در اغلب موارد افراد جوانتر از ۳۰ سال را گرفتار می‌سازد.

 

روش‌های درمان ضایعه نخاعی:

بیماران با آسیب نخاعی ممکن است به درمان‌های ذیل نیاز داشته باشند:

• درمان‌های دارویی
• درمان اختلالات مثانه و روده
• مراقبت پوستی جهت پیشگیری از ایجاد زخم بستر
• درمان توانبخشی (شامل کاردرمانی جسمی  و ذهنی و فیزیوتراپی) در اولین فرصتی که توسط پزشک تعیین می‌شود.
• استفاده از وسایل کمکی ارتوپدی فنی جهت تسهیل در راه اندازی بیمار با توجه به شرایط
• گاهی درمان روانپزشکی و مشاوره روانشناسی در بعضی از بیماران لازم است.

 

کاردرمانی جسمی بزرگسالان مبتلا به ضایعه نخاعی

کاردرمانگران جسمی در طول مراحل اولیه توانبخشی معمولا به حفظ، تقویت عملکرد عضلات، بازسازی مهارت‌های حرکتی و یادگیری تکنیک‌های مختلف برای انجام کارهای روزانه می‌پردازند.

 آموزش تاثیرات ناشی از قطع نخاع، پیشگیری از عوارض جانبی، بازسازی زندگی شخصی و افزایش کیفیت زندگی در حیطه کاری کاردرمانی جسمی می‌باشد. 

بیماران در طول کاردرمانی جسمی مهارت‌های جدید را کسب کرده و نحوه استفاده از تجهیزات کاردرمانی و تکنولوژی‌هایی که موجب تحرک و استقلال آن‌ها می‌شود را می‌آموزند. مزایای اقدامات کاردرمانی جسمی بزرگسالان مبتلا به ضایعه نخاعی عبارتند از: تشویق به انجام فعالیت و سرگرمی‌های دلخواه، حضور در اجتماع، مشارکت در ورزش و بازگشت به کار و تحصیل اشاره کرد.

 

کاردرمانی جسمی بزرگسالان برای بیماری‌های دست

تاندونیت (التهاب تاندون) مفصل شانه بطور معمول به دنبال التهاب تاندون‌های عضلات روتِیتور کاف مفصل شانه اتفاق می افتد. لذا تحت عنوان تاندونیت روتاتور کاف نیز شناخته می شود.

چهار عدد از عضلات ناحیه شانه یا اسکاپولا (به عبارتی عضلات ساب اسکاپولار، سوپرااسپیناتوس، اینفرا اسپیناتوس و ترس ماینور) به عنوان عضلات روتاتور کاف مفصل شانه شناخته می‌شوند که نقش بسیار مهمی در ثبات این مفصل بازی می‌کنند. 

تاندونیت روتاتور کاف معمولا در دراز مدت به وقوع می پیوندد. از علل شایع این عارضه می‌توان به قرار دادن شانه در یک وضعیت به صورت طولانی مدت، هر شب روی مفصل شانه خوابیدن و انجام فعالیت‌هایی که در آن دست بالای سر قرار می‌گیرد (مانند رنگ کردن سقف اتاق) اشاره کرد. بعضی اوقات علت مشخصی برای این بیماری وجود ندارد.

 

از علائم تاندونیت مفصل شانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 ۱- درد و تورم در جلوی مفصل شانه و خارج بازو

۲-شروع درد با بالا آوردن و پایین آوردن بازو

۳-صدای ترق ترق مفصل شانه هنگام بالا آوردن بازو

۴-سفتی مفصل شانه

۵-دردی که باعث می شود شما از خواب بیدار شوید

۶-درد هنگام قرار دادن دست در پشت تنه

 ۷-کاهش تحرک و قدرت عضلات در دست مبتلا

در صورت تشخیص این عارضه توسط پزشک، می بایست درمان فورا شروع شود چراکه عدم مراجعه موجب ضعف تاندون و پارگی آن می شود که درمان آن به مراتب دشوارتر از درمان تاندونیت مفصل شانه است.

 

کاردرمانی دست با استفاده از تکنیک‌های مختلف در موارد زیر وارد عمل شده و به درمان این عارضه می‌پردازد:

 ۱-مدیریت و کاهش درد

 ۲-منوال تراپی

 ۳-افزایش دامنه حرکتی مفصل شانه

۴- افزایش قدرت عضلات شانه 

۵-آموزش بیمار برای اتخاذ وضعیت صحیح و اجتناب از حرکات مضر تا بهبودی کامل

 ۶-آموزش عملکرد صحیح پس از بهبود علائم بیماری.

کاردرمانی جسمی بزرگسالان مبتلا به آرتریت روماتوئید

یک بیماری سیستمیک (عمومی) با علت نامعلوم که موجب التهاب مفاصل اندام‌ها به طور قرینه می‌شود. به غیر از مفاصل، سایر ارگان‌های بدن مانند ریه‌ها ، طحال ، چشم و… را نیز درگیر می‌کند.

 وجود زمینه ژنتیکی و همراهی آن با یک عامل آغازگر باعث پیدایش بیماری می‌شود. عامل آغازگر می‌تواند عفونت باکتریایی یا ویروسی باشد.

این بیماری هر کدام از مفاصل بدن مانند: شانه، آرنج، ران، زانو و مچ دست را می‌تواند به طور قرینه درگیر کند. اولین محل آسیب استخوان می‌باشد و بعد از استخوان غضروف آسیب می‌بیند به همین دلیل در رادیوگرافی ابتدا کاهش فاصله بین دو سر استخوان دیده می‌شود.

 

علائم بیماری:

• خشکی صبحگاهی مفاصل بیش از یک ساعت
• درگیری قرینه مفاصل 
• وجود ندول‌های روماتوئیدی 
• درگیری سه ناحیه مجزای مفصلی (مفصل بین بندهای اول و دوم انگشتان، بین استخوان‌های کف دست و بند اول انگشتان، مچ دست، آرنج، زانو، مچ پا، بین استخوان‌های کف پا و بند اول انگشتان) 
• خستگی
• ضعف
• کم اشتهایی
• کاهش وزن
• دردهای مفصلی
• تورم و قرمزی
• محدودیت حرکتی 
• حساسیت در لمس و تظاهرات خارج مفصلی

 

 راه‌های درمان:

• تجویز دارو
• کاردرمانی و فیزیوتراپی 
• تعویض مفصل

برنامه ورزشی و فعالیت در مبتلایان به آرتریت روماتوئید بر اساس مرحله بیماری(حاد،نیمه حاد،مزمن) توسط کاردرمانگر جسمی تعیین می‌شود.

 

فعالیت و ورزش در مرحله حاد:

• استراحت و بی حرکت کردن مفصل درگیر که معمولا ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد.
• ورزش‌های ایزومتریک که در آنها بدون ایجاد تحرک در مفصل بیشترین انقباض در عضله ایجاد می‌شود و از تحلیل و کاهش قدرت عضله جلوگیری می‌کنند‌.

 

فعالیت‌های مرحله نیمه حاد:

• در این مرحله التهاب به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کرده و می‌توان حرکت فعال در مقابل مقاومت مفصل را شروع کرد.
• حرکت مفصل باید در حد تحمل و بدون ایجاد فشار بر روی مفصل باشد.
• از مسائل مهم در این مرحله ایجاد تعادل بین زمان استراحت و ورزش است.
• توصیه می‌شود که ورزش در اواسط صبح که بیمار خسته نیست انجام شود.
• قبل از ورزش از یک حرارت سطحی مرطوب (کیف آبگرم) استفاده شود و جهت انجام حرکات ورزشی از استخر استفاده شود.

کلام آخر

در این مقاله به فواید کاردرمانی جسمی بزرگسالان در بیماری تومور مغزی،ضایعه نخاعی،اندام فوقانی (دست)، آرتریت روماتوئید پرداختیم. در صورت سوال و نیاز به مشاوره می توانید با شماره 09054146911 تماس بگیرید. مشاوران سایت خانواده توانمند در همه ایام از ساعت 9 صبح تا 10 شب خدمات مشاوره ای ارائه می کنند.

 

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانواده‌شان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب، و…) متناسب با نیازهای خود بدون هرگونه محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.