پارکینسون از معمول‌ترین بیماری مخرب اعصاب به حساب می‌آید كه فرد مبتلا به آن به‌تدریج توانایی جسمانی خود را از دست میدهد و در صورت عدم مراقبت و درمان، هرلحظه بر شدت آن افزوده می‌گردد. بیماری پارکینسون در حال حاضر درمان قطعی ندارد ولی با انجام فعالیت‌های روزانه و تمرینات ورزشی و انجام کاردرمانی در پارکینسون می توان  مشکلات ناشی از وجود این بیماری را تا حد امكان كاهش داده و قوای جسمانی فرد مبتلا را به‌طور نسبی متعادل ساخت.

پارکینسون چیست؟

پارکینسون(PD ) یک اختلال عصبی است که به طور عمده بر نورون های تولید کننده دوپامین( دوپامینرژیک) در یک منطقی خاص در مغز، به نام ماده سیاه(سابستنشیا نیگرا) اثر می گذارد. دوپامین نقش مهمی در تنظیم حرکت بدن دارد و کاهش آن می تواند علت بسیاری از علائم بیماری پارکینسون فرد مبتلا باشد. علت این عارضه دقیقا مشخص نیست، اما اکثر کارشناسان تصور میکنند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می تواند در بروز این بیماری موثر باشد.در طبقه بندی Hoehn Yahr Seale  پارکینسون در 5 مرحله دسته بندی می‌شود:

 علائم و نشانه‌های  پارکینسون در مرحله اول:

• علائم و نشانه های خفیف و فقط یک طرف بدن، درگیر شده است. 
• مشکلات عملکردی یا دیده نمیشود یا بسیار خفیف است. 
• لرزش در یک دست حرکت چرخ دنده ای در یک دست و یا یک پا وجود دارد که از نظر بقیه حرکت شخص ناشیانه و دست و پا چلفتی به نظر میاید.
• ممکن است یک سمت صورت تحت تاثیر قرار بگیرد

توجه: تشخیص در این مرحله بسیار سخت میباشد.

علائم و نشانه‌های  پارکینسون در مرحله  دوم:

• هر دو طرف بدن درگیر میشود
• از دست دادن بیان چهرهای ( پوکر فیس) 
• کاهش پلک زدن
• مشکلات صوتی مثل، کاهش بلندی صدا در طول حرف زدن، کاهش وضوح گفتار، گفتار مونوتون و یکنواخت
• مشکلات عضلانی مثل سفتی که موجب کم و گردن درد میشود و کندی عمومی در همه فعالیتهای روزمره

توجه:در این مرحله فرد قادر به انجام وظایف روزمره خود است. اما تشخیص بیماری در این مرحله به نسبت آسان می‌باشد.

علائم و نشانه‌های  پارکینسون در مرحله سوم:

• از دست تعادل
• افتادن
• کندی حرکت

توجه:در این مرحله شخص در انجام کارهای روزمره مثل خوردن و پوشیدن کاملا مستقل است.

علائم و نشانه‌های  پارکینسون در مرحله چهارم

شخص قادر به راه رفتن و ایستادن است اما به طور قابل توجهی ناتوان و ضعیف شده است غالبا در این مرحله شخص از واکر استفاده می‌کند و برای انجام کارهای شخصی به افراد وابسته می‌باشد.

علائم و نشانه‌های  پارکینسون در مرحله پنجم

• ناتوانی در بلند شدن از صندلی و تختخواب 
• احتمال زیاد افتادن در هنگام ایستادن یا چرخیدن
• فریز شدن یا تلو تلو خوردن هنگام راه رفتن

توجه:شخص به مراقبت شبانه روزی نیاز دارد و همچنین ممکن است فرد هذیان و توهم نیز داشته باشد.

عوامل ایجاد کننده بیماری پارکینسون چیست؟

به‌طورکلی بیماری پارکینسون به علت كاهش و یا از بین رفتن بخش اعظمی از سلول‌های عصبی یعنی نرون های تولیدکننده مواد شیمیایی دوپامین در ناحیه‌ای از مغز به نام جسم سیاه به وجود می‌آید كه مسئول ارسال پیام‌های حركتی است.

• وراثت

وراثت (ژنتیك) در ایجاد بیماری پارکینسون نقش بسزایی دارد. بعضی از ژن‌ها باعث کاهش و یا افزایش ریسك فاكتور ابتلا و برخی دیگر منجر به ابتلا موردی بیماری پارکینسون می‌گردد. 

• محیط

بررسی‌های انجام‌شده نشان داده است كه در محیط‌های روستایی و كشاورزی، افرادی كه به‌صورت غیرمعمول در معرض موادی مانند علف‌کش‌ها و مواد آفت‌کش قرار می‌گیرند از ریسک بالاتری برخوردار هستند كه پژوهشگران تاكنون نتوانسته‌اند نوع ژنتیک آن را مشخص كنند. اکثریت محققین بر این اعتقاد هستند كه عوامل مستعد كننده محیطی، شرایط مساعد وراثتی و كهولت سن به‌صورت تركیبی زمینه را جهت ابتلا به این بیماری فراهم می آورند.

• جنسیت 
• ضربه به سر
• تماس با آلاینده ها به ویژه حشره کشها و آلودگی هوا
• رژیم غذایی حاوی مقادیر بالای چربیهای اشباع شده
• کمبود اسید فولیک و ویتامینهای دی و ب12
• دیابت
• استفاده از آب چاه یا مصرف ترکیبات آفت کش،
• استرس
• مواد مخدر ناخالص 
• سبک زندگی نامناسب

توجه توجه

بیماری پارکینسون اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ ﻗﺸﺮ ﺧﺎﺻی از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺪارد و ﻫﺮ ﻓﺮدی در ﻫﺮ ﻣﻮﻗﻌیﺘی می‌تواند ﺑﻪ آن ﻣﺒﺘﻼ ﮔﺮدد.

نحوه تشخیص بیماری پارکینسون

تشخیص بیماری مبتنی بر معاینه فیزیکی است اما بررسی های آزمایشگاهی و اسکن مغز برای اطمینان از عدم وجود بیماریهای دیگر و رد سایر اختلالات انجام میشود. غربالگری حس بویایی نیز میتواند به تشخیص زود هنگام بیماری پارکینسون، قبل از ظهور علائم حرکتی بیماری کمک کند.

درمان پارکینسون

بیماری پارکینسون سه نوع درمان دارد:

• دارو درمانی
• درمان جراحی
• توانبخشی( کاردرمانی، گفتاردرمانی)

کاردرمانی پارکینسون

کاردرمانی در این بیماران علاوه بر کمک به تخفیف عوارض در تسریع روند درمان نیز موثر است.لرزش اندام، سفتی عضلات و اختلال در عملکرد حرکتی از جمله مهمترین عوارض پارکینسون هستند که با کاردرمانی میتوان به تخفیف آنها و بهبود سایر علائم بیمار کمک کرد.

انجام منظم برنامه کاردرمانی میتواند به بهبود عملکرد، تقویت عضلات ضعیف شده و کاهش لرزش در بیماران مبتلا به پارکینسون کمک کند.

کاردرمانی با ارائه تمرینات تقویتی و حرکات ورزشی مناسب موجب تقویت تدریجی عضلات ضعیف شده در این بیماری شده و به کاهش مشکلات فرد کمک زیادی میکند.

فواید کاردرمانی پارکینسون

الف)آموزش به بیمار

۱- کمک به بیمار جهت استفاده از حس شنوایی جهت سازماندهی فعالیت هایی که نیازمند حرکت می‌باشند. بدین صورت که در هنگام انجام فعالیتهای حرکتی سعی میشود با او حرف زده شود یا از او خواسته میشود در حالی که مشغول انجام کار است به موضوعی دیگر فکر کند.

۲- آموزش به بیمار جهت استفاده از تحریکات بینایی: بدین صورت که از بیمار می خواهیم برای انجام صحیح و یا اصلاح حرکات از آینه استفاده کند. فرد با تماشا کردن حرکات خود در آینه به منظور افزایش دقت عملکرد، حرکات خود را زیر نظر می‌گیرد.

ب) نگهداری یا افزایش دامنه حرکتی

1. افزایش قدرت گروه‌های عضلانی صاف‌کننده مفاصل مورد نظر( این بیماران تمایل زیادی به خم کردن مفاصل دارند و معمولاً خمیده می‌باشند)
2. افزایش عملکرد حرکتی
3. جلوگیری از ضعف عضلانی ناشی از عدم استفاده از اندام‌ها
4. افزایش حرکات متقابلی
5. تغییر و جابجا کردن وزن بر روی اندام‌ها
6. هماهنگی حرکات ظریف
7. هماهنگی حرکات درشت خصوصاً مرتبط با تنه: حرکات از حالت نشسته به ایستاده، غلت زدن، حرکات چرخشی و قدم زدن
8. حفظ تعادل 

توصیه‌های کاردرمانگران برای بیماران پارکینسون

کاردرمانگران ارزیابی‌ها، مداخلات و توصیه هایی را در حیطه‌های مانند موارد زیر ارائه می‌دهند:

جابجایی و تحرک

که این شامل کمک به افراد با پارکینسون در راه رفتن، اجتناب از صحبت‌های غیر ضروری در هنگام حرکت، توقف در هنگام صحبت کردن و حفظ تعادل میشود.

کاردرمانگران همچنین به بیماران آموزش میدهند که چگونه بدون حرکت ناگهانی تغییر جهت دهند و ثبات خود را حفظ کنند.

کاردرمانگران همچنین نیاز  افراد به وسایل کمکی برای راه رفتن و یا ایجاد اصلاحاتی در خانه را بررسی میکنند.

پیشگیری از سقوط

به منظور کاهش خطر سقوط، کاردرمانگران توصیه میکنند که افراد مبتلا به پارکینسون توجه و تمرکز شان را به طور کامل بر راه رفتن بگذارند و برای حمل اشیا از وسایل کمکی جایگزین استفاده کنند.

جابه جایی از وضعیت نشسته به ایستاده

انتقال از وضعیت نشسته به ایستاده از صندلی، لبهی تخت یا توالت ممکن است برای افراد مبتلا به پارکینسون مشکلاتی را ایجاد کند. کاردرمانگران میتوانند استراتژی هایی مانند استفاده از نشانهای کلامی مناسب و تجویز تجهیزات کمکی را به کار ببرند.

تحرک در تختخواب

درمانگران روشهای حرکتی برای غلت زدن در تخت، تنظیم وضعیتهای مختلف و چگونگی خروج از تخت را آموزش میدهند.

خوردن و آشامیدن

کاردرمانگران میتوانند وضعیت صحیح نشستن و روشهایی برای کاهش حواس پرتی حین خوردن و آشامیدن را آموزش بدهند و همچنین برای به حداقل رساندن مشکلات، در صورت لزوم تجهیزات کمکی را ارائه میکنند.

فعالیت‌های مراقبت از خود

کاردرمانگران به افراد مبتلا به پارکینسون کمک میکنند تا فعالیتهای مراقبت از خود که ممکن است برای آنها خیلی آهسته و خسته کننده شده باشد، با روال بهتری انجام بدهند.

مهارت‌های خانه داری

آماده سازی غذا، کارهای خانه و خرید کردن ممکن است به علت از دست دادن هماهنگی حرکتی و تعادل و کاهش توانایی انجام چندین کار به طور همزمان، تحت تاثیر قرار بگیرند.

افراد مبتلا به پارکینسون معمولا زودتر خسته میشوند که این ممکن است به علت تلاش بیش از حد برای حفظ وضعیت تنه و وجود استراتژیهای ناکارآمد حرکتی باشد. کاردرمانگران با انجام توصیه ها و ارائه راهکارها به افراد کمک میکنند در این مواقع اقدامات مناسبی را انجام دهند. 

راهکار درمان پارکینسون

یکی از راههای کاهش عوارض بیماری پارکینسون، مراجعه به موقع به متخصین است تا بیماری به موقع تشخیص داده شود. بعد از تشخیص ، گام مهمی که باعث کاهش عوارض بیماری پارکینسون می شود استفاده از متخصصن کارآمد است تا با استفاده از متدهای درمانی متخصصین، عوارض و پیشرفت بیماری کاهش یابد. کاردرمانگران  به همراه متخصصانی همچون فیزیوتراپیست ، گفتاردرمانگران  و..کمکی بسیاری به افراد پارکینسون میکنند تا بتوانند در مسیر زندگی خود با موانع کمتری روبه رو شوند یا نحوه برخورد با این موانع را به آنان آموزش میدهند. برای ارتباط با متخصصین کاردرمانی میتوانید  از مشاوره  رایگان سایت خانواده توانمند استفاده کنید.

خانواده توانمند به دنبال چه هدفی است؟

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون هرگونه محدودیت زمانی و مکانی از خدمات گفته شده بهره‌مند شوند.