برای درمان کودکان کم توان ذهنی انواع روش ها ازجمله دارودرمانی و توانبخشی وجود دارد. در توانبخشی معمولا از خدمات گفتاردرمانی ، کاردرمانی جسمی، ذهنی، حسی و خدمات بازی درمانی استفاده می شود. در این مقاله درباره خدمات بازی درمانی کودکان کم توان ذهنی صحبت می کنیم. والدین کودکان کم توان ذهنی برای تربیت فرزندان دلبندنشان دغدغه های بسیاری دارند. یکی از این دغدغه ها مشکلات رفتاری بچه و نحوه آموزش مهارت های مختلف زندگی، اجتماعی است.

والدین کودکان کم توان ذهنی از مشاور سایت خانواده کم توان ذهنی معمولا سوالات زیر را می پرسند:

1. کودکان کم توان ذهنی چه علائمی دارند؟
2. نحوه برخورد با کودکان کم توان ذهنی چگونه باید باشد؟
3. کودکان کم توان ذهنی به چند دسته تقسیم می شوند؟
4. چرا بعضی از کودکان کم توان ذهنی هستند؟
5. درمان کودکان کم توان ذهنی از طریق بازی درمانی شدنی است؟
6. در منزل چگونه مهارت کلامی و اجتماعی کودکان را تقویت کنیم

اگر سوالات بالا برای شما مطرح است پیشنهاد می کنم تا انتهای مقاله همراه ما باشید. در این مقاله شما با علائم کودکان کم توان ذهنی و نحوه بازی درمانی و آموزش کودکان کم توان ذهنی آشنا می شوید. وسایل کمک بازی درمانی کودکان کم توان ذهنی در منزل نیز معرفی خواهد شد.

شایع ترین علل ناتوانی ذهنی 

کودکان کم توان ذهنی به دلایل مختلف دارای مشکلات ذهنی هستند از جمله:

شرایط ژنتیکی

این موارد شامل مواردی مانند سندرم داون و سندرم X شکننده است.

مشکلات دوران بارداری

مواردی که می‌توانند در رشد مغز جنین اختلال ایجاد کنند عبارتند از: مصرف الکل یا مواد مخدر، سوءتغذیه، برخی عفونت ها یا پره اکلامپسی.

مشکلات حین زایمان

اگر نوزاد در هنگام زایمان از اکسیژن محروم شود یا بسیار نارس به دنیا بیاید، ممکن است ناتوانی ذهنی ایجاد شود.

بیماری یا جراحت

عفونت‌هایی مانند مننژیت،سیاه سرفه یا سرخک می‌توانند منجر به ناتوانی ذهنی شوند. آسیب شدید به سر، نزدیک به غرق شدن، سوء تغذیه شدید، عفونت در مغز، قرار گرفتن در معرض مواد سمی مانند سرب و بی توجهی شدید یا سوء استفاده نیز می تواند باعث آن شود.

آیا می توان از ناتوانی ذهنی پیشگیری کرد؟

برخی از علل ناتوانی ذهنی قابل پیشگیری هستند. شایع‌ترین آنها سندرم الکل جنینی است. زنان باردار نباید الکل مصرف کنند. دریافت مراقبت‌های مناسب دوران بارداری، مصرف ویتامین‌های دوران بارداری و واکسینه شدن در برابر برخی بیماری‌های عفونی نیز می‌تواند خطر تولد یک کودک کم توان ذهنی  را کاهش دهد. البته در خانواده‌هایی که سابقه اختلالات ژنتیکی دارند، ممکن است آزمایش ژنتیک قبل از بارداری توصیه شود.

آزمایش‌های خاصی مانند سونوگرافی و آمنیوسنتز نیز می‌تواند در دوران بارداری برای بررسی مشکلات مرتبط با ناتوانی ذهنی انجام شود. اگرچه این آزمایشات ممکن است مشکلات قبل از تولد را شناسایی کنند، اما نمی‌توانند آنها را اصلاح کنند.

چگونه تشخیص دهیم که کودک کم توان ذهنی است؟

پزشکان به دلایل مختلف به ناتوانی ذهنی مشکوک شوند. اگر نوزاد دارای ناهنجاری‌های فیزیکی باشد که نشان دهنده یک اختلال ژنتیکی یا متابولیک باشد، ممکن است آزمایش‌های مختلفی برای تایید تشخیص انجام شود. اینها شامل آزمایش خون، آزمایش ادرار، آزمایش تصویربرداری برای بررسی مشکلات ساختاری در مغز، یا نوار مغزی (EEG) برای جستجوی شواهد تشنج است.

در کودکان مبتلا به تاخیر در رشد، پزشک آزمایشاتی را برای رد سایر مشکلات از جمله مشکلات شنوایی و برخی اختلالات عصبی انجام می‌‌دهد. اگر دلیل دیگری برای تأخیر یافت نشد، کودک برای آزمایش رسمی ارجاع داده می شود.

کم توانایی ذهنی چیست؟

بی تردید بنابر اصل تفاوت‌های فردی همواره افرادی با اختلاف قابل ملاحظه ای از لحاظ جسمی و ذهنی نسبت به افراد سالم وجود دارند. یکی از اقشار آسیب پذیر جامعه افراد ناتوانی هستند که به دلیل ضعف جسمی و ذهنی خاص، نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای دارند. آموزش کودکان کم توان ذهنی روش های مختلف دارد.

 ویژگی کلی کودکان کم توان ذهنی:

• این کودکان تاخیرهای در رشد زبانی و حرکتی دارند.
• ضعف در کارکردهای شناختی مانند:

1. حل مساله
2. برنامه ریزی
3. تفکر انتزاعی
4. قضاوت

•  مشکل یادگیری تحصیلی و یادگیری تجربه دارند
• در تست هوش نمرات پایینی می‌گیرند بهره هوشی آنها 50 تا 70 است
• در استقلال شخصی اختلال دارند مانند نظافت شخصی و مراقبت از خود
• در مسئولیت اجتماعی خوب عمل نمی‌کنند.
• این کودکان در زمینه تحصیلی، اجتماعی، شغلی ضعیف هستند.
•  در زمینه اداره کردن خود در موقعیت‌های مختلف زندگی ضعیف عمل می‌کنند.

 افراد کم توان ذهنی به دو دسته آموزش پذیر و تربیت پذیر تقسیم می‌شوند. کودکان آموزش پذیر در مقایسه با همسالان  عادی خود یکسان عمل نمی‌کنند اما می‌توانند برخی  مهارت‌های تحصیلی را بیاموزند.

سن تشخیص کودکان کم توان ذهنی

اگر  علائمی که در بالا به آن اشاره شد در کودک شما شدید باشد ظرف دو سال اول زندگی کودک مشخص می‌شود. اما اگر خفیف باشد ممکن است تا سن دبستان قابل تشخیص نباشد البته با درمان به موقع کاردرمانی، گفتاردرمانی و روانشناسی میتوان این مشکلات را تا حدی بهبود بخشید. اگر تا اینجای مقاله همراه ما شده باشید.متوجه شده اید که چه عواملی باعث میشود تا یک کودک کم توان ذهنی متولد شود. اما سوال اینجا است که بازی درمانی چگونه میتواند روی درمان این کودکان تاثیر بگذارد.

هدف بازی درمانی چیست؟

 هدف از بازی درمانی کودکان ایجاد یک محیط صمیمانه و راحت است تا کودک بتواند در هنگام درمان از توانایی‌های خود در حل مشکلات بهره گیرد.در جلسات بازی درمانی به فرزند شما کمک می‌شود تا در تعاملات اجتماعی و مسائل رفتاری، درست عمل کند مثلا:

• هیجانات و احساسات خود را به درستی بروز می‌دهد.
• دستور پذیر و قانونمند شود.
• با گروه همسالان روابط و تعاملات صحیحی داشته باشد.
• مشکلات اضطرابی کودک حل شود.
• در موقعیت‌های مختلف رفتار صحیح را بروز دهد.
• اعتماد به نفس در او تقویت کند.
• خشم و پرخاشگری کودک مهار شود.

در کاردرمانی، مداخلات بازی درمانی به صورت انفرادی و گروهی انجام می‌شود. کودکانی که از مداخلات کاردرمانی گروهی( بازی درمانی گروهی) استفاده می‌کنند ممکن است یک یا چندین مورد از اشکالات زیر را داشته باشند:

• اشکالات رفتاری تکرار شونده
• عدم توانایی در کنترل و بروز موثر( به موقع و صحیح) هیجانات و احساسات
• ناتوانی در دوست یابی
• عدم توانایی در برقراری صحیح تعاملات اجتماعی در محیط‌های متفاوت
• وجود خشم و رفتارهای پرخاشگرانه
• عدم تحمل شکست
• ناتوانی در داشتن رقابتی موثر و لذت بخش
• اعتماد به نفس کم و…

در گروه اشکالات کودکان نمایان می‌شود و سپس درمانگر با تکنیک‌های ویژه، رفته رفته اشکالات را طی جلسات گروهی و با مشارکت کامل کودک، حل و فصل می‌نماید.

فواید بازی درمانی برای کودکان کم توان ذهنی

بازی درمانگران و خانواده‌ها حین بازی با کودکان کم توان ذهنی می‌تواند به خیلی از ویژگی‌ها و مشکلات از جمله مشکلات حسی و مسائل رشدی بچه‌ها پی ببرند و برای بچه ها بازی‌های مختلفی در موقعیت های مختلف با ابزارهای مختلف را طراحی کنند.

کودکان کم توان ذهنی، زندگی بی تحرکی دارند و از طرفی گرایشی زیادی به گوشه گیری دارند. اگر شرایط به همین منوال بگذرد مشکلات جسمی و روحی کودک بیشتر خواهد شد. اما خانواده ها و بازی درمانگران می‌توانند با طراحی بازی هدفمند مهارت‌ها و مفاهیم مختلف را به کودکان کم توان ذهنی آموزش بدهند. 

بازی برای کودکان کم توان ذهنی به عنوان وسیله ای جهت آشکار کردن فرآیند شخصیت است. از طریق بازی کودکان کم توان ذهنی یاد می‌گیرند و این تغییرات و دگرگونی‌های  گوناگون را از طریق کشف، دستکاری و استفاده  از اشیاء و لوازم، جانوران به  عنوان فرصت‌هایی جهت  خلق زندگی شخصی خود به طور مکرر تمرین می‌کنند. در ضمن بازی درمانگر و خانواده می‌توانند حین بازی  مشکلات  بچه‌ها را  تشخیص دهند و به موقع درمان بچه‌ها  را پیگیری کنند. علائمی که در پایین ذکرشده همگی با هم دیده نمیشند، چند علامت هم برای تشخیص کافیه!!! 

انواع بازی برای کودکان کم توان ذهنی

بازی مهم‌ترین فعالیت‌های کودکان محسوب می‌شود. کودکان از طریق بازی مهارت‌های حسی، حرکتی، اجتماعی و رفتاری را می‌آموزند. به جرات میتوان گفت: که کودک هر آنچه را که برای زندگی لازم دارد را در ابتدا از طریق بازی به دست می‌آورد. امروزه و در حال حاضر، محققان دریافته‌اند که بهترین و موثرترین راه برای درمان اختلالات در کودکان، بازی درمانی است. و همین موضوع باعث شده تا بازی درمانگران از انواع بازی‌ برای درمان اختلالات کودکان استفاده کنند. مثل:

 بازی‌های فیزیکی

 این بازی‌ها برای درمان مشکلات حرکتی و همچنین درمان تنبلی و تخلیه انرژی کودک بسیار موثر است

.

بازی‌های تقلیدی

در این نوع بازی‌ها از کودک خواسته می‌شود که نقش پدر با مادر خود را بپذیرد و آن را بازی کند. از این طریق میتوان به احساسات کودک نسبت به پدر و مادر خود پی ببریم.

بازی‌های نمادین

این نوع بازی‌ها به تقویت تخیل و ابتکار کودک بسیار کمک می‌کند به عنوان مثال از کودک خواسته می‌شود با یک تکه چوب اسب سواری کند یا تصور کند که در ماشین نشسته است و به سوی جنگلی زیبا می‌رود.

بازی های موبایلی

بازی های موبایلی مانند بازی موبایلی بشنو و بگو قهرمان کوچولو جز بازی های گفتاری درمانی و کاردرمانی موبایلی می باشد.  فضای شاد و جذاب بازی بشنو و بگو  قهرمان کوچولو باعث افزایش انگیزه و اشتیاق کودکان به یادگیری مهارت های کلامی و اجتماعی و زندگی در جهت تسریع درمان می شود. تولیدکنندگان این بازی مطالعات فراوانی برای تولید این بازی موبایلی انجام داده اند تا محصولی بی نقص برای تقویت مهارت گفتاری کودکان طراحی کنند. دانلود بازی های  موبایلی از جمله بازی بشنو و بگو قهرمان کوچولو از بازار برای کودکان دارای اختلال گفتاری و ذهنی فواید بسیاری دارد از جمله:

1. بازی موبایلی بشنو و بگو قهرمان کوچولو در شناخت و درک افعال و تقویت زبان به کودکان کمک به سزایی می کند.
2. بازی موبایلی بشنو و بگو قهرمان کوچولو  شامل جمله های ساده تا عبارت های پیچیده تر بوده و در قالب کارت های دوتایی، سه تایی، چهارتایی می باشد تا کودکان با نحوه و ساخت پیکره جمله سازی آشنا شوند.
3. کودکان با تلفظ صحیح واژه ها آشنا می شوند.
4.  کودکان با بازی بشنو و بگو دقت و تمرکزشان افزایش می یابد.
5. کودکان نحوه به کار بردن حروف اضافه، تطابق فعل و فاعل را می آموزند.
6. کودکان کم توان ذهنی با مهارت های اجتماعی آشنا می شوند
7. با کمک بازی موبایلی بشنو و بگو  کودکان دارای اختلالات حسی حرکتی در قالب بازی با نحوه انجام مهارت های خودیاری آشنا می شوند.
8. با کمک بازی موبایلی بشنو و بگو آموزش کودکان کم توان ذهنی درقالب بازی انجام می شود.

تشخیص مشکلات حسی کودکان کم توان ذهنی با بازی درمانی

از جمله فواید بازی درمانی برای کودکان کم توان ذهنی یا کودکان اوتیسم شناخت اختلالات حس لامسه آن ها است. این کودکان با استفاده از بازی به یکی از حواس پنجگانه خود پی میبرد. علائم کم حسی مشکلات حس لامسه عبارت است از:

1. شناخت اشیا تنها از طریق لمس آنها است
2. گاهی اشیاء را لیس میزند
3. از جاهای تنگ و محدود خوشش نمیاد( مثلا پیچیدن پتو دورش)
4. به پابرهنه راه رفتن روی بافتها زبر علاقه دارد
5. تعاملش با همسالانش با لمس آنهاست
6. اغلب متوجه زخم و درد نمی‌شود
7. بی احتیاط است.
8. لباس‌هایش نامرتب است و متوجه آن نمی‌شود.
9. به افراد می‌چسبد یا خیلی نزدیکشان می‌شود.
10. بیقرار است و به همه چیز دست میزند
11. در موارد شدیدتر خود را گاز می‌گیرد یا سرش را می‌کوبد.

12 علائم برای بیش حسی لامسه

1. از نوازش شدن لذت نمی‌برد
2. از گرفتن ناخن هایش خوشش نمی‌آید
3. از حمام کردن بدش می آید
4. در صف نمی‌ایستد.
5. از بچه‌های دیگر فاصله می‌گیرد.
6. از بازی‌های که مستلزم لمس شدن است خوشش نمیاد( مثل قطار بازی)
7. لباس‌های تنگ یا بافتنی نمی‌پوشد.
8. دست‌هایش مشت است
9. از لمس بعضی بافتها چندشش می‌شود مثل پولیشی
10. رفتارهای وسواسی دارد.
11. از کاردستی درست کردن و سروکار داشتن با رنگ فرار می‌کند.
12. بدغذاست فقط چند نوع غذا را می‌خورد.

11علائم عمومی برای مشکلات حسی وستیبولار

1. توان عضلانی پایین
2. ضعف در اگاهی از بدن
3. مشکل در هماهنگی اندام‌ها وفعالیت‌های ریتمیک
4. مشکل در حرکات چشمی و نگاه متمرکز
5. توجه و تمرکز پایین
6. مشکل در روان خوانی از روی متن‌ها
7. احتمال مشکلات گفتاری
8. رد کردن مرحله سینه خیز یا چهار دست و پا در مراحل رشد
9. ضعف در هماهنگی چشم و دست مثلا انداختن توپ در سبد
10. تعادل ضعیف
11. ضعف در حرکات درشت و ظریف

10علائم برای کم حسی وستیبولار

1. ممکن است به حرکت اشیا یا خودش بی تفاوت باشند( منفعل)
2. یا در نقطه مقابل شدیدا به دنبال حرکت دادن خودش و اشیا باشد( حس طلب)
3. پرتحرکی و بی‌قراری
4. بی احتیاطی نسبت به خطر
5. زمین خوردن زیاد یا برخورد به اشیا و  در و دیوار
6. علاقه به سرعت
7. علاقه مفرط و تاب و ترامپولین و چرخیدن
8. از چرخیدن زیاد سرگیجه نمی‌گیرد.
9. تحمل کاری پایین
10. تعادل ضعیف

11علائم برای بیش حسی وستیبولار

1. ترس از ارتفاع
2. علاقه به فعالیت‌هایی که نیاز به حرکت ندارد.
3. تعادل ضعیف
4. کندی در حرکت
5. احتمال حالت تهوع در ماشین
6. زود سرگیجه می‌گیرد حتی با نگاه کردن به چرخیدن اشیا یا افراد
7. بسیار محتاط 
8. به وسایل پارک علاقه ندارد
9. در پارک سراغ وسایل خلوت می‌رود( از بچه‌ها فاصله می‌گیرد)
10. به محض جدا شدن پاهایش از روی زمین وحشت میکند( ناامنی جاذبه‌ای)
11. محرک‌های غیرقابل پیش بینی او را اذیت میکند.

تشخیص اختلال حس شنوایی با استفاده از بازی

یکی دیگر از فایدهای بازی درمانی یا کاردرمانی کودکان کم توان ذهنی، تشخیص حس شنوایی آنها است. شما پدر و مادرها می‌توانید با به کار بردن تکنیک های بازی درمانی نسبت به علائم  حس لامسه و حس کم شنوایی یا ناشنوایی کودکان آگاهی پیدا کنید.

10علائم برای کم حسی شنوایی

1. بی اعتنا و بی توجه به نظر می رسد
2.  نسبت به صدا زدن اسمش بعد از چند بار واکنش نشان می دهد.
3.  تمایل به بازی های پر سرو صدا دارد.
4.  خطر را از روی صدا تشخیص نمی دهد( مثلا نزدیک شدن موتور).
5.  در زمینه شلوغ حواسش پرت می شود. 
6. در اولین برخورد با اشیاء آنها را از روی ضربه زدن و صدایش می شناسد.
7.  وابسته به اطلاعات بینایی است و با بستن  چشم بی قرار می‌شود.
8.  با صدای بلند حرف میزند
9. ممکن است به اشتباه تشخیص کم شنوایی بگیرد
10. پاسخ سوالات را با مکث یا بعد از چند بار پرسیدن می‌دهد.

10علائم برای بیش حس شنوایی

1. با کوچک‌ترین  صدا حواسش پرت می‌شود.
2. در زمینه شلوغ نمی‌تواند فقط یک صدا را انتخاب و به آن توجه کند.
3. در مراسم شلوغ و پرسروصدا مثل عروسی بهم میریزد و بی‌قرار می‌شود.
4. به نظر می‌رسد گوشش خیلی تیز است
5. خوابش بسیار سبک است
6. صداها را بلند از چیزی که هست می‌شنود
7. دستش را روی گوشش می‌گذارد.
8. از صدای سشوار، جاروبرقی، موتور و… می‌ترسد با بدش می‌آید.
9. ترسو  محتاط به نظر می‌رسد( انگار ایجاد صدای بلند است)
10. از بازی‌های گروهی خوشش نمیاد.

اختلال در حس شنیداری اغلب نشان دهنده اختلال پردازش شنیداری یا APD است که علائم آن شامل:

1. مشکل در تکلم
2. وضوح گفتار ندارد و فقط خانواده متوجه حرف‌هایش می‌شود.
3. با کندی و مکث به سوالات  پاسخ می‌دهد.
4. جهت صدا را متوجه نمی‌شود
5. حروف و کلمات مشابه را مثل هم می‌شنود.
6. نمی‌تواند شعر حفظ کند.
7. مدام می‌پرسد: چی، ها 
8. وقتی قصه می‌شنود نمی‌تواند جریان آن را بفهمد.
9. دستورات چند مرحله‌ای را نمی‌تواند انجام دهد.
10. پاسخی که می‌دهد بی‌ربط با سوال پرسیده شده است.

خیلی وقت‌ها علت تاخیر تکلم یا مشکلات  گفتار کودک همین حس شنیداری هست. پس اگر دغدغه حرف زدن کودک خود را دارید و این علائم را در او می‌بینید حتما با یک گفتار درمانگر مشورت کنید.

تشخیص مشکلات بینایی با استفاده از بازی

اگر تا اینجا مقاله آمده باشید و محتوا را با دقت خوانده باشید. حتما به این موضوع پی بردید که چقدر بازی درمانی برای کودکان کم توان ذهنی می‌تواند موثر باشد. 

11علائم برای کم حسی بینایی

1. علاقه به محیط‌های پر نور دارد.
2. علاقه به نگاه خیلی نزدیک به تلویزیون دارد.
3. به حرکات سریع اشیا علاقه دارد مثلا تماشای غلتیدن توپ
4. با گوشه چشم نگاه می‌کند.
5. جزئی نگر است (به جای دیدن تصویر درگیر جزییات می‌شود.)
6. در قرار دادن اشیاء در جای درست مشکل دارد.( چیدن وسایل در قفسه)
7. حین رونویسی خطوط را گم می‌کند.
8. در تعقیب اشیا متحرک دچار ضعف است( ترکینگ)
9. در تشخیص تفاوت رنگ‌ها و اشکال دچار مشکل است
10. گاهی شکایت از دوربینی دارد( عدم هماهنگی دو چشم با هم)
11. در یافتن تفاوت‌ها و تشابهات  ضعیف است.

7علائم بیش حسی بینایی

1. حساس به نورهای درخشنده
2. پوشاندن چشم‌ها در محیط پر نور و بی‌قراری
3. سردرد گرفتن پس از اینکه در معرض نور قرار می‌گیرد
4. در فیکس کردن روی هدف خاص برای مدت کافی مشکل دارد( با هر محرک بینایی به راحتی حواسش پرت میشود مثل حرکت افراد و اشیاء، تغییر نور، سایه‌ها و….)
5. در اتاق‌های شلوغ و رنگارنگ بی‌قرار می‌شود و تمرکز ندارد.
6. از تماس چشمی خودداری می‌کند.
7. از تاریکی و نور کم خوشش می‌آید.

مشکلات حسی در بینایی منجر به اختلالات ادراک دیداری می‌شود از جمله:

1. درک فضایی ضعیف
2. حرکات چشمی ضعیف
3. مشکل در توجه و تمرکز
4. ضعف در مهارت‌های ترسیمی
5. حافظه دیداری
6. توالی
7. تشخیص شکل از زمینه
8. اکمال دیداری( کامل کردن اشکال ناقص)
9. تمیز دیداری
10. ثبات شکل
11. مشکل در رونویسی املا

تشخیص مشکلات حسی چشایی و بویایی با استفاده از بازی

1. علاقه به لیس زدن، جویدن یا مکیدن غیر خوراک‌یها دارد.
2. به غذاهای پرادویه، شور یا خیلی شیرین یا ترش دارد
3. آبریزش دهان دارد
4. عادت‌های مثل جویدن یقه لباس یا ناخن‌ها را دارد.
5. واکنشی به طعم غذاها ندارند و آنها را مشابه هم حس می‌کند.
6. از مسواک زدن خصوصا مسواک برقی خوشش می‌آید
7. در اولین برخورد با اشیا آنها را بو می‌کند
8. واکنشی به  بوهای ناخوشایند نشان نمی‌دهد.( ممکن است خوشش بیاید)

12علائم برای بیش حسی چشایی و بویایی

1. غذاهای بی مزه و بدون ادویه را ترجیح می‌دهد.
2. حاضر به امتحان کردن طعم‌های جدید نیست.
3. حتی بعد از2سالگی هم علاقه به غذاهای پوره شده و مایعات دارد.
4.  با خوردن غذاهایی با بافت خاص عوق میزند(رفلکس گگ فعال)
5. ممکن است در هر جا غیر از خانه خودتان غذا نخورد.
6. ممکن است در بلع، مکیدن یا جویدن مشکل داشته باشد.
7. فقط غذاهای سرد یا فقط گرم را ترجیح می‌دهد.
8.  از مسواک زدن بدش می‌آید.
9. از همه یا برخی طعم‌های شور، شیرین با تند خوشش نمی‌آید.
10. از بوی غذاهای خوشش نمی‌آید و ممکن است عوق بزند.
11.  گاهی به علت مشکلات بویایی حاضر به استفاده از سرویس بهداشتی نیست.
12. ضعیف‌ترین بوهای محیط را تشخیص می‌دهد.

بازی‌های حسی برای مشکلات حسی کودکان کم توان ذهنی

 کاردرمانگر (بازی درمانگر) زمانی که کودک را ارزیابی می‌کند و مشکل حسی او را تشخیص می‌دهد متناسب با مشکل او بازی‌های هدفمندی را طراحی می‌کند.

 تا کودک توانایی لازم را برای کسب انواع مهارت‌ها بدست آورد.  بازی‌های حسی شامل بازی‌های  هستند که حواس مختلف از جمله مثل حواس لامسه، حس عمقی ووستیبولار، دیداری، شنیداری و بویایی و حتی چشایی را درگیر می‌کند. 

بازی‌های حسی یک روش جدی و ارزشمند برای درگیر کردن کودکان در فعالیت‌هاست. که مهارت‌های اکتشافی، خلاقیت و استقلال کودکان را تقویت می‌کند. والدین باید موقعیت‌های را فراهم کنند که کودک درگیر بازی‌های حسی شود..مثلا بچه‌ها رو به پارک و حیاط ببرند، نقاشی با دست بکشند و کاردستی بسازند. والدین با تکنیک ها و روش‌های بازی درمانی برای کودکان خجالتی می توانند میزان خجالتی و کم رویی را در فرزندان خود کم کنند.

فواید بازی‌های حسی برای کودکان کم توان ذهنی

• رشد مغز
• رشد زبان و گفتار
• کسب مهارت حل مسئله
• تحریکات حسی لازم
• تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت
• تقویت تعامل اجتماعی
• تقویت رشد شناختی

بازی‌های حسی برای کودکان کم توان ذهنی

جعبه بازی

این بازی باعث تحریک حس لامسه کودک می‌شود و تجربه‌های قبلی او را یادآوری می‌کند. بیشتر کودکان از انجام این بازی لذت فراوانی می‌برند. بازی به این شکل است که کودک باید اشیایی را که درون کیسه قرار دارند لمس کند و نام آن‌ها را بگوید. این بازی همچنین موجب آموختن کلمات جدید به کودک می‌شود. شما می‌توانید از کودک بپرسید که چگونه آن شیء را درست حدس زده است.

مواد مورد نیاز

• سه یا پنج شی متفاوت مانند اسباب بازی، سیب و …
• طناب (کشی)
• ظرف یا سبد
• حوله

روش

1. از اشیا با شکل‌ها و جنس‌های مختلف و یا اسباب بازی‌های کودک استفاده کنید.
2. برای کودک کم سن و سال از سه شی شروع کنید و سپس تعداد را بالا ببرد.
3. به کودک اشیا داخل سبد را نشان دهید و نام آن‌ها را نیز بگویید.
4. به او توضیح دهید که باید دستش را داخل سبد ببرد و حدس بزند چه اشیایی داخل آن قرار دارد. از کودک بخواهید چشمانش را ببندد.
5. هنگامی که چشمان کودک بسته است، تنها یکی از اشیا را داخل سبد نگه دارید و روی آن را با کیسه یا حوله بپوشانید.
6. از کودک بخواهید چشمانش را باز کند و دستش را داخل کیسه کند. او باید با لمس شیء آن را حدس بزند. در صورت نیاز می‌توانید او را راهنمایی کنید.
7. هنگامی که کودک شیء را به درستی حدس زد، بازی را تا آخرین شیء ادامه دهید.

فرزندم تحمل باختن در بازی را ندارد!!!

دلیل این امر این است که آنها خودباوری و اعتماد به نفس پایین دارند. نسبت به خود احساس منفی دارند که باید تلاش نمود تا اعتماد به نفس این کودکان تقویت شود. برای اینکار اقدامات زیر را  انجام داد:

• او را با خواهر و برادر و همسالانش مقایسه نکنید.
• درباره برد و باخت و اینکه لازم نیست انسان همیشه برنده شود و برد و باخت نوبتی است به او توضیح دهید.
• هرگز به گونه‌ای با کودک بازی نکنید که همیشه برنده شود بگذارید گاهی با باختن را هم تجربه کند.در زمان باخت او ،برد قبلی او را یادآوری کنید.
• بیشتر بازی‌های غیر رقابتی را در لیست بازی‌هایش قرار دهید.
• رفتار والدین در مسئله برد و باخت نیز بسیار تاثیرگذار است مثل اظهار ناراحتی یا اعطای جایزه و…
• بهتر است بی اهمیت بودن باختن را در روش الگویی به صورت عملی به او بیاموزند.

کلام آخر

خدمات توانبخشی از جمله بازی درمانی کودکان کم توان ذهنی منجر به سازگاری بهتر و خودکفایی و کسب استقلال و افزایش اعتماد به نفس می‌شود. کودکان کم توان ذهنی می‌توانند بسیاری از مهارت‌های شخصی را از جمله بهداشت فردی، توانایی لباس پوشیدن، غذا خوردن، انجام کارهای مفید در حد توانشان را کسب کنند. در اجتماع رفتارهای درست و صحیح از خود بروز دهند و بتوانند کنار سایر افراد زندگی خوبی را تجربه کنند.

با استفاده از بازی های کودکانه می توان بسیاری از مهارت های اجتماعی و زندگی از جمله کنترل لجبازی، اضطراب را به آنان آموخت. از بازی های مناسب می توان برای درمان اختلالات مثل اختلال دیکته نویسی، بیش فعالی، خجالتی بودن کودکان استفاده کرد. استفاده از خدمات بازی درمانی محدودیت ندارد همه کودکان از جمله کودکان اوتیسم، فلج مغزی،نابینا، ناشنوا، سندرم دان، کودکان عادی می توان استفاده کرد.

برای استفاده از خدمات بازی درمانی برای کودکان کم توان ذهنی می توانید از یک بازی درمانگر مشورت بگیرید تا کودکی توانمند تربیت کنید. برای آشنایی بیشتر با بازی درمانگران میتوانید از مشاوره سایت خانواده توانمند استفاده کنید.برای دریافت خدمات مشاوره ای با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانواده‌شان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی از خدمات بهره‌مند شوند.