آنچه خواهید خواند:

• نقش بازی درمانی در گفتاردرمانی چیست؟
• معرفی بازی های گفتاردرمانی در منزل
• معرفی بازی موبایلی برای تقویت مهارت گفتار کودکان

ماجرای متین

مادر متین با سایت خانواده توانمند تماس گرفت و گفت:

دو تا بچه هام مثل بلبل حرف می زنند ولی متین کم حرفه!!!

منو شوهرم آدم های پرحرفی هستیم ولی میتن خیلی کم صحبته!!!

 موقع حرف زدن، حرف‌ها رو خیلی میکشه.

اوایل من و شوهرم فکر می‌کردیم متین به مرور زمان صحبت کردن رو یاد میگیره!!!

ولی این اتفاق نیفتاد!!!

تا اینکه  یک روز  بدون هماهنگی با شوهرم متن رو پیش یک پزشک متخصص کودک بردم!!!

دکتر معاینه کرد و گفت: باید پیش یه گفتاردرمانگر ببریش، چون اون بهتر میتونه کمکت کنه.

به دکتر گفتم: من تا حالا گفتاردرمانی نرفتم،اصلا نمیدونم گفتاردرمانی چیه؟

خانم دکتر به همه سوالاتم جواب داد.

بعد از کلی بحث و گفتگو با شوهرم، ازش خواستم که متین رو با هم گفتاردرمانی ببریم.

شوهرم کلا از دکترها خوشش نمیاد. بهتر بگم میترسه اینو خودش نمیگه!!!

مادرشوهرم برام تعریف می‌کرد می‌گفت: موقعی که بچه هم بوده از دکتر رفتن می‌ترسید.

من حتی واکسن‌های بچه‌ها رو با مادر شوهر می‌بردم، چون شوهرم طاقت دیدن این صحنه های واکسن زدن بچه‌ها رو هم نداشت.

خلاصه با اجبار باهم رفتیم پیش گفتاردرمانگر!!!

مشاور سایت خانواده توانمند به این خانواده گفتاردرمانگر معرفی کرد!!!

مادر متین بعد از چند ماه تماس گرفت و گفت: متین گفتارش بهتر شده!!!

آقای گفتار درمانگر  بعد هر جلسه چند تا بازی از بازی های گفتاردرمانی بهمون پیشنهاد میداد که تو خونه با متین تمرین کنیم.

الان خودمم حسابی با میتن بازی می کنم!!!

این تنها یک نمونه بود!!!

اهداف کلیدی بازی های گفتاردرمانی

بازی‌ها با اهداف مختلفی طراحی و اجرا می‌شوند. در گفتاردرمانی، از بازی‌ها برای دستیابی به اهداف زیر استفاده می‌شود:

• بهبود عملکرد صداسازی و بیان کلمات: تقویت عضلات گفتاری برای تولید صحیح صداها و کلمات.
• تقویت مهارت‌های ابتدایی کلامی: مانند کلمه‌سازی، جمله‌سازی و روایت‌گری.
• تقویت مهارت‌های دهانی: تقویت عضلات لب، زبان و گونه برای ادای صحیح واج‌ها.
• تقویت مهارت شنیداری: از جمله تشخیص تفاوت بین صداها و درک دستورالعمل‌های کلامی.
• تقویت مهارت حس دهانی: افزایش آگاهی حسی در ناحیه دهان.
• تقویت مهارت حافظه بینایی و شنیداری: بهبود توانایی به خاطر سپردن اطلاعات دیداری و شنیداری.
• آموزش احساسات: توانایی بیان احساسات در حین صحبت کردن.

فاکتورهای انتخاب بازی بر اساس نیاز کودک

برای انتخاب بازی مناسب، ابتدا باید هدف درمانی کودک خود را بشناسید و سپس بازی را بر اساس این دو دسته اصلی انتخاب کنید:

۱. فاکتورهای تمرکز بر مهارت‌های گفتاری (تولید کلام)

اگر هدف، بهبود توانایی تولید صداها، واج‌ها و جملات است، به دنبال بازی‌هایی باشید که کودک را به تولید فعال گفتار تشویق کنند. این بازی‌ها روی مواردی مانند مهارت‌های دهانی (تقویت عضلات دهان) و صداسازی (کنترل زیر و بمی و بلندی صدا) تمرکز دارند.

۲. فاکتورهای تمرکز بر مهارت‌های شنیداری (درک کلام)

اگر هدف، تقویت درک زبان، حافظه و تمییز شنیداری است، بازی‌هایی را انتخاب کنید که کودک را به گوش دادن دقیق و پردازش اطلاعات شنیداری وادار کنند. این بازی‌ها روی مواردی مانند حافظه شنیداری (به خاطر سپردن اطلاعات) و تمییز شنیداری (تشخیص تفاوت بین صداها) تمرکز دارند.

معرفی بازی‌های گفتاردرمانی: سنتی و موبایلی

در ادامه، برای هر یک از اهداف کلیدی، بازی‌های گفتاردرمانی سنتی و موبایلی مناسب معرفی می شود

۱.بازی های گفتاردرمانی برای بهبود عملکرد صداسازی

• بازی سنتی “صدای حیوانات”: از کودک بخواهید صدای حیوانات مختلف (مانند صدای بلند شیر و صدای آرام گربه) را تقلید کند. این بازی به او کمک می‌کند تا بلندی و زیر و بمی صدای خود را کنترل کند.
• بازی سنتی “میمون‌های جیغ جیغو”: تصور کنید اتاقتان جنگلی پر از میمون است. از کودکان بخواهید با کشیدن متناوب لب‌هایشان به طرفین، به سمت خارج و سپس فشار دادن آن‌ها به جلو همراه با تولید صداهای “ا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ااااااااااا” و “او او او” مانند میمون‌ها جیغ بزنند. این بازی به تقویت کنترل لب‌ها و تنوع صداسازی کمک می‌کند. (توجه: به کودکان یادآوری کنید در حین انجام بازی زبانشان را گاز نگیرند.)

۲. بازی های گفتاردرمانی برای بهبود مهارت‌های کلمه‌سازی و جمله‌سازی

• بازی سنتی “ساختن داستان با عروسک‌ها”: با استفاده از عروسک‌های کودک، از او بخواهید یک داستان بسازد و برای شما تعریف کند. این بازی به تقویت واژگان و ساخت جملات صحیح کمک می‌کند.
• بازی موبایلی “داستان‌ساز”: اپلیکیشن‌هایی که به کودک اجازه می‌دهند شخصیت‌ها و پس‌زمینه را انتخاب کرده و با صدای خودشان داستان را روایت کنند، به تقویت مهارت‌های روایی کمک می‌کند.

۳. برای تقویت مهارت‌های دهانی و واج‌ها

• بازی سنتی “مثل ماهی فک زدن”: تصور کنید اتاقتان یک دریاست و همه افراد ماهی شده‌اند. از کودک بخواهید دور اتاق راه برود و مانند ماهی با حرکت دادن فک پایینش به بالا و پایین، به طرفین و به عقب و جلو، وانمود کند که فک می‌زند. این بازی، حرکات فک را تقویت می‌کند که برای ادای صحیح بسیاری از واج‌ها ضروری است.
• بازی سنتی “لب‌های چابک”: اشیاء گوناگون (بلوک، مداد، چوب پنبه یا حتی خوراکی‌هایی مثل میوه خشک) را به تعداد مساوی میان کودکان توزیع کنید. از آن‌ها بخواهید این اشیاء را فقط با لب‌هایشان، بدون استفاده از دست‌ها، حرکت دهند و به سمت خودشان بیاورند. این بازی به تقویت دقت و چابکی لب‌ها کمک می‌کند.
• بازی سنتی “خرس‌های عسلی”: کودک تصور کند خرسی است که عسل خورده و دور دهانش عسلی شده است. با زبانش می‌بایست دور دهان خود را تمیز کند. می‌توانید به صورت واقعی دور دهانش عسل بمالید تا با زبانش آن را تمیز کند. این بازی به تقویت تحرک و کنترل زبان کمک می‌کند و می‌تواند حس دهانی را نیز تحریک کند.
• بازی سنتی “بازی با حباب و فرفره”: برای تقویت عضلات دهان و کنترل تنفس، از کودک بخواهید در حباب‌ساز یا فرفره بدمد. این تمرین آمادگی او را برای تولید واج‌ها افزایش می‌دهد.

۴. بازی های گفتاردرمانی برای تقویت مهارت شنیداری

• بازی سنتی “حدس بزن صدا چیه؟”: چشمان کودک را ببندید و صداهای مختلفی با وسایل خانه (مانند تکان دادن کلید یا پاره کردن کاغذ) ایجاد کنید. از او بخواهید نام آن صدا را حدس بزند. این بازی تمییز شنیداری را تقویت می‌کند.
• بازی موبایلی “تشخیص صدا”: اپلیکیشن‌هایی که از کودک می‌خواهند یک صدای مشخص (مثلاً صدای حیوان) را از میان چند صدای دیگر تشخیص دهد.

۵. بازی های گفتاردرمانی برای تقویت مهارت حس دهانی

• بازی سنتی “غذاهای عجیب”: بافت‌های غذایی مختلف (مانند پفک ترد، بیسکوئیت خشک، ژله نرم، میوه یخ‌زده) را به کودک بدهید و از او بخواهید حس خود را نسبت به بافت، دما و مزه بیان کند. این بازی به او کمک می‌کند تا نسبت به تفاوت‌های حسی در دهانش آگاهی بیشتری پیدا کند. (همپوشانی با بازی خرس‌های عسلی نیز وجود دارد).

۶. بازی های گفتاردرمانی برای تقویت مهارت حافظه بینایی و شنیداری

• بازی سنتی “خاطره‌بازی” (Memory Game): کارت‌های تصویری را به پشت روی میز بچینید و از کودک بخواهید کارت‌های مشابه را پیدا کند. برای تقویت حافظه شنیداری، نام هر کارت را هنگام برگرداندن به زبان بیاورید و سپس از او بخواهید بعداً آن را به یاد آورد.

۷. بازی های گفتاردرمانی برای آموزش احساسات در حین ادای کلمات

• بازی سنتی “آینه احساسات”: جلوی آینه بنشینید و از کودک بخواهید چهره و لحن صدای شما (مثلاً شاد، غمگین، عصبانی) را تقلید کند و سپس یک کلمه ساده را با همان لحن بیان کند. این بازی به او کمک می‌کند تا زبان بدن و لحن صدا را با احساسات مختلف مرتبط کند.

انتخاب بازی‌های گفتاردرمانی موبایلی: نکاتی برای والدین

هنگام انتخاب اپلیکیشن‌های درمانی، به نکات زیر توجه کنید:

• گرافیک و صدا: گرافیک باید واضح و آرام‌بخش باشد، نه تند و زننده. کیفیت صدا باید بالا باشد تا کودک بتواند تفاوت بین صداها را به خوبی تشخیص دهد.
• مراحل و محتوا: بازی باید دارای مراحل مختلف و محتوای آموزشی مشخصی باشد که با اهداف درمانی همسو باشد و به تدریج دشوارتر شود.
• نحوه تعامل و درگیری ذهنی: بازی باید کودک را به فعالیت و تعامل تشویق کند، نه فقط تماشا. باید مهارت‌های ذهنی او را درگیر کند (مثلاً حل معما یا پاسخ به سؤال).

در نهایت، مهم‌ترین بخش بازی درمانی، مشارکت فعال و صبورانه والدین و تبدیل فرایند درمان به یک تجربه مثبت و سرگرم‌کننده است. با انتخاب درست بازی‌ها، می‌توانید به کودک خود کمک کنید تا با اشتیاق بیشتری در مسیر رشد و بهبود مهارت‌های کلامی گام بردارد و پیشرفت‌های چشمگیری داشته باشد.

بازی های گفتاردرمانی برای آموزش حروف الفبا

 برای آموزش حروف الفبا به کودکان استثنایی و عادی می توانید از بای های گفتاردرمانی استفاده کنید. به طور مثال برای آموزش حرف آ می توانید مراحل زیر را طی کنید:

 والدین عزیز شما باید در گام اول برای کودک خودتان ایجاد انگیزه کنید. تا او برای تمرین‌های گفتاردرمانی با ذوق و شوق شما را همراهی کند. آموزش را با خلاقیت همراه کنید. به طور مثال برای آموزش نشانه آ شما باید به علایق کودکتان توجه کنید تا برای او جذاب باشد. در حین انجام تمرینات گفتاردرمانی برای آموزش حرف آ می توانید از داستان، نقاشی، کاردستی، شعر، نمایش استفاده کنید.

شعرخوانی حرف آ

آ اولم آ اول                   همیشه هستم اول

قد بلندی دارم               شکل قشنگی دارم

کفشامو در میارم           پا روی خط می‌ذارم

کلاهی خیلی زیبا            روی سرم می‌ذارم

نه دور دور نه نزدیک       همین وسطا میذارم

من و ا غیر اول              با هم هستیم تو جدول

با این که یک صداییم     ولی از هم جداییم

بدون منم ا هستم         ا غیر اول هستم

قد بلندی دارم             شکل قشنگی دارم

یادت باشه عزیزم          اما کلاه ندارم

گاهی وسط می آیم        گاهی آخر می آیم

حالا من و شناختی؟     کدوم نشونه هستم؟

آ هستم و آ هستم           آ هستم و آ هستم

داستان حرف آ

دو تا ا می‌خواستند با هم مسابقه بدهند. با هم یک، دو، سه گفتند و دویدند. این بدو، آن بدو… این بدو، آن بدو… تماشاچی‌ها دست زدند و گفتند :” بدو!…بدو!…”

هر دو تا ا تندتر دویدند. هر دو می‌خواستند اول بشوند.

تماشاچی‌ها باز هم دست زدند. سوت زدند و گفتند:”بدو!… بدو!… تندتر بدو!…”

هر دو تا ا تند و تند دویدند و دویدند تا به آخر مسابقه رسیدند. یکی زودتر رسید و یکی دیرتر. به برنده، یک کلاه جایزه دادند و شد آ و آن یکی هم شد، ا دوم.

 نقاشی

برای آموزش شکل نوشتاری و تلفظ نشانه «آ» می‌توانید مسابقه نقاشی خانوادگی برگزار کنید. در این مسابقه هر فرد باید با نشانه «آ» نقاشی متفاوت بکشد.

بازی هیجان انگیز با حرف آ

چند تا روزنامه رو مچاله می‌کنید و به کودکتان بگویید مثلا در 3 دقیقه باید در هر روزنامه مچاله شده نشانه آ را به تعداد 10 تا پیدا و مشخص کند هرکی نشانه و روزنامه مچاله شده بیشتر روبازکرد برنده بازی می باشد. در بازی حتما نقش هم بازی کودکتان باشید و تمام اعضای خانواده  در این بازی مشارکت کنند. تا به کودک همکاری کردن را نیز بیاموزید.

نمایش از جمله بازی های گفتاردرمانی است

برای انجام تمرینات کاردرمانی دست و گفتاردرمانی می‌توانید از عروسک دستی نمدی استفاده کنید. با نمایش می‌توایند به فرزندتان بسیاری از مهارت‌های اجتماعی را آموزش دهید و قدرت تکلم او را بهبود بخشید و دایره  واژگان او را افزایش دهید.

آهنگسازی با قابلمه برای آموزش تلفظ نشانه «آ»

برای آموزش صداکشی حرف «آ» می‌توانید با استفاده از آواز و ساخت آهنگ از طریق کوبیدن روی میز، سینی، قابلمه  نظر کودکتان را جلب کنید. در مرحله بعد وقتی خودتان  نشانه« آ»  را صداکشی کردید از فرزندتان بخواهید دست خود را مشت کرده و با شنیدن هر صدا یک انگشت خود را باز کند (این کار را در قالب مسابقه و بازی انجام دهید)

ساخت فلش کارت برای آموزش حرف آ

از فرزندتان بخواهید برای حرف «آ» از میان اشیا منزل و اسامی  انسان‌ها مثال بزند. با کمک برچسب فلش کارت کلمات را بسازید. با استفاده از فلش کارت ها با هم بازی کنید مثلا بازی بگرد و پیداکن و بخوان. شما فلش کارت‌ها را در جاهای مختلف منزل پنهان کنید و از فرزندتان بخواهید فلش کارت‌ها را پیدا کند و از روی آن بخواند یا نشان بدهد.

قصه خوانی

به هنگام خواندن کتاب داستان‌هایش  از او بخواهید کلمه‌هایی که حرف «آ»  دارند را به شما بگوید یا نشان دهد. با کمک قصه خوانی و کتاب های داستان مهارت دیداری، شنیداری وتخیل آنان تقویت می شود.

ساخت کاردستی برای آموزش حرف آ به 

برای آموزش حرف آ و آشنایی کودکان با حروف الفبا می توانید از کاردستی استفاده کنید. با ساخت کاردستی مهارت جسمی، ذهنی، حسی، کلامی کودکان تقویت می شود. برای آموزش حرف آ به کودکان می توانید با استفاده از بطری آب  جامدادی درست کنید. حین کار از کلمات دارای حرف آ استفاده کنید.

خلاصه کلام..

والدین با توجه به سبک زندگی فعلی دارای مسولیت های مختلفی می باشند. آنان برای تربیت کودک توانمند و انجام تمرینات گفتاردرمانی در منزل نیاز به همراه دارند. فناوری های توانبخشی مانند بازی های موبایلی می توانند به والدین در مسیر توانبخشی کمک به سزایی کنند.

در صورت نیاز به خدمات گفتاردرمانی لهجه  کودکان اوتیسم، سندرم داون، فلج مغزی، نابینا، ناشنوا، کم توان ذهنی و بزرگسالان مبتلا به سکته مغزی، پارکینسون، اختلال بلع، صوت، آفازی، شکاف کام، لکنت می توانید از متخصصان گفتاردرمانگر سایت خانواده توانمند استفاده کنید. برای دریافت خدمات مشاوره کافی است با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.

در سایت خانواده توانمند و کانال آموزش کودکان استنثایی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا نیز نحوه آموزش به کودکان عقب مانده ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال را در قالب فیلم، پادکست و مقاله ارائه کرده ایم. تیم آموزشی خانواده توانمند در جهت تحقق عدالت آموزشی تمام محتوای آموزشی مورد نیاز کودکان بانیازهای ویژه و خانواده آنان را به طور رایگان به اشتراک می گذارد.

بنابراین اگر شما کودک با نیاز ویژه‌ای رو میشناسد که دارد رنج می‌برد. اما سرشار از استعدادها و توانمندهای خاص خودش هست خوشحال می‌شویم که خانواده توانمند رو بهشون معرفی کنید.

خانواده توانمند سایتی است که تمام آموزش های تخصصی ساده و متناسب با فرزند شما را به صورت بازی در سایت و شبکه های اجتماعی اش قرار می دهد. شما در هر نقطه دنیا و با هر امکاناتی که دارید می توانید یک خانواده توانمند باشید.