تقریبا همه والدین می‌دانند که اختلال طیف اوتیسم یا ASD یک اصطلاح کلی بوده  و شامل شرایط مختلف عصبی-رفتاری مانند ADHD، سندرم آسپرگر، اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، ناتوانی ذهنی و غیره است. این مسائل می تواند بر توانایی کودک در برقراری ارتباط تأثیر بگذارد و همچنین باعث ایجاد مشکلاتی در رفتار اجتماعی شود.

این کودکان  سطوح متفاوتی از شدت را تجربه خواهند کرد. برخی از آنها ممکن است هوش منطقی بسیار بالایی داشته باشند در حالی که ارتباط یا دامنه عاطفی مناسبی ندارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است با کارهای اساسی مانند لباس پوشیدن یا غذا دادن به خودشان دست و پنجه نرم کنند. با این وجود، کودکان مبتلا به اوتیسم به اندازه دیگران پذیرای محبت و شفقت هستند، اغلب نیازهای عاطفی بیشتری دارند. 

به عنوان یک والد، داشتن فرزند مبتلا به  اوتیسم می تواند کار طاقت فرسایی باشد، اما این مسئولیت شماست که اقدامات اضافی مثل انجام بازی های موثر و مناسب را برای این کودکان  انجام دهید تا به آنان کمک کنید اعتماد به نفس پیدا کنند و به خوبی سازگار شوند.

نگار 6 سالشه. تو 4 سالگیش متوجه شدیم اوتیسم داره!!! الان نزدیک دو ساله کارمون شده از این کلینیک گفتاردرمانی بریم به اون کلینیک “کاردرمانی“!!! خداروشکر فعلا شرایطش خوبه. اما بچه‌ام خیلی تنهاست. چون کسی باهاش بازی نمیکنه، تو مهمونی‌ها و دورهمی‌های خانوادگی تنهاست.

 برای اینکه «نگار» تو مهمونی تنها نباشه و بچه‌ها باهاش بازی کنند قبل از مهمونی؛ خودم تو خونه باهاش چند تا بازی رو که شبیه تمرینات کاردرمانی‌ هست انجام میدیم.  وقتی خوب یاد گرفت تو مهمونی به بچه‌های دیگه میگم بیاید با هم بازی کنیم ( خاله شادونه فامیل شدم) ولی خوب چاره‌ای نیست.

حتما پیش خودتون فکر می‌کنید گفتن این داستان چه ارتباطی با موضوع مقاله بازی مناسب برای کودکان اوتیسم داره. بهتره زود قضاوت نکنید. چون تیم خانواده توانمند مثل همیشه با یک محتوای کاملا جذاب اومده تا راهکارهای جالب و فوق العاده به شما خانواده کودکان با نیازهای ویژه آموزش بده تا توی خونه با بچه‌های اوتیسمی خودتون بازی کنید.

برای آموزش کودکان اوتیسم استفاده از بازی و روش‌های مختلف اجرای بازی یکی از فعالیت‌های جذاب آموزشی است. که به درمان اونا خیلی کمک میکنه. انجام این بازی‌ها همینطور به تغییر رفتارها چالشی بچه‌های اتیسم کمک میکنه. پژوهش‌های علمی نشون دادند که کسب مهارت‌های بازی باعث کاهش رفتارهای چالشی کودکان اوتیسم میشه.

تکنیک‌های بازی درمانی حتی برای کودکان کم توان ذهنی هم کارساز است. خانواده ها به راحتی می‌توانند با استفاده از “بازی درمانی برای کودکان کم توان ذهنی” به آنها زندگی بهتر و شادتری ببخشند. فقط برای اقدام به همچین کاری خانواده ها به شدت باید صبور باشند. جهت آموزش مهارت‌های اجتماعی و تقویت مهارت‌های حرکتی درشت کودکان با علائم اوتیسمی باید به دنبال یک بازی مناسب برای آن‌ها باشیم. مثل:

پتو بازی

پتو بازی یکی از بازی‌های شیرین و پرهیجانی است که همه‌ی ما  از بزرگ تا کوچک برای یکبار هم که شده این بازی رو امتحان کردیم. آره درسته. پتو بازی یکی از بازی های مناسب برای کودکان اوتیسمی است. خوب حالا بریم سراغ بازی‌ها:

اهداف  این بازی:

1. آگاهی از دیگران
2. انجام فعالیت‌های هدفدار با کودکان دیگر
3. افزایش تعادل
4. افزایش قدرت
5. بهبود حس عمقی
6. تحریک سیستم وستیبولار (حس تعادل)

وسایل مورد نیاز:

1. پتو کوچک
2.  زمین صاف

دستورالعمل این بازی مناسب

پتو را بر روی زمین پهن کنید، سپس دو فرد بزرگسال دوسر پتو را بگیرید و در حالی که کودک روی پتو دراز کشیده است او را روی زمین بکشید. از بچه‌های دیگر بخواهید که شما را در کشیدن پتو کمک کنند. اینجوری نه تنها بازی گروهی می‌شود بلکه بچه‌ها یاد می‌گریند در کنار هم یک بازی سالم را انجام دهند.

 کودکان اوتیسم در این بازی چه چیزی را  یاد می‌گیرند؟

• کودکان اتیسم می‌آموزند که آنها مسئول شادی کودکان دیگر نیز هستند.
• هنگامی که کودکان در کشیدن یک کودک با بزرگ سالان کمک می‌کنند، آن ها از وجود سایر کودکان آگاه می‌شوند.
• نشستن روی پتو، ایجاد حس تعادل در کودکان را افزایش می‌دهد.
•  کشیدن پتو توسط کودکان، باعث قوی شدن ماهیچه‌هایشان می‌شود.

نکته:

• به جای پتو می‌توانید از جعبه استفاده کنید، بدین صورت که کودک داخل جعبه بنشیند و کودکان  دیگر و بزرگسالان او رابکشند.همچنین می توانید از یک ارابه به جای پتو استفاده کنید یا از صندلی اداری و یا ویلچر نیز می‌توانید استفاده کنید.
• برای کودکانی که از اطرافشان به خوبی آگاهی ندارند، روش بازی را با یک مثال برایشان توضیح دهید.
• کشیدن پتو برای بعضی از کودکان دشوار است، لذا ابتدا از کودکانی که سبک‌تر هستند بخواهید که روی پتو دراز بکشند.

قایق رانی

بازی قایق رانی از جمله بازی مناسب برای کودکان اوتیسمی است. هر بازی گروهی که به دور از خشونت و خطر باشه. طبیعتا اثرات قابل توجهی بر روحیه و شادی کودکان ما دارد.

اهداف بازی قایق رانی:

1. تحمل حوادث غیر قابل انتظار
2. تمرین بازی وانمود سازی
3. افزایش مهارت‌های زبانی

وسایل مورد نیاز:

1. یک جعبه بزرگ
2. عکس‌هایی مثل عکس قایق یا قطار، ماشین یا اتوبوس

دستورالعمل این بازی مناسب

جعبه را روی زمین قرار دهید؛ و از 2 یا 3 کودک بخواهید که در داخل جعبه  بنشینند. بعدش می‌توانید شعری بخوانید به کودکان اینطور وانمود کنید که ناخدای کشتی یا قایق هستند. یکی از بچه‌ها بگوید چه موج بزرگی در راه است و کودک دیگر بگوید سکان کشتی را محکم بگیر. سپس بگویید وای چه طوفان شدیدی قرار است اتفاق بیفتد و دوباره شروع به شعر خواندن کنید. بنطرم این بازی هم مثل پتو بازی میتونه یکی از بازی‌ها پرهیجان برای کودکان اوتیسمی باشه.

کودکان اوتیسم در این بازی چه یاد می گیرد؟

1. کودکان حوادث غیرمنتظره را تجربه  می‌کنند آنها می‌فهمند که بعضی حوادث خارج از کنترل آنها است و چگونگی کنار آمدن با آن را می‌آموزند.
2.  کودکان مفاهیم آهسته و تند، ایستادن و حرکت کردن را یاد می‌گیرند. همچنین مهارت‌های ارتباطی آنها نیز افزایش می‌یابد.
3.  آنها بازی وانمود سازی را یاد می‌گیرند و این باعث میشود که بتوانند اشیاء مختلف را هم تصور کنند.

نکته:

1. به جای قایق، کودکان وانمود کنند که سوار قطار و یا اتوبوس هستند و آن را روی زمین حرکت دهند. به جای سکان کشتی از ترمز استفاده کنید و بگویید آرام، تند و یا ایست.
2. اگر کودکی در ابتدای بازی احساس راحتی نمی‌کند، قبل از اینکه او را وارد بازی کنید، این طور وانمود کنید که کشتی وارد بندر شده است و یکی از مسافران می‌خواهد از کشتی پیاده شود؛ و به کودک یاد دهید که می‌تواند در بین بازی از کشتی پیاده شود.
3.  برای کودکانی که برای اولین بار است بازی وانمود سازی را انجام دهند، عکسی از کشتی و یا قایق فراهم کنید.
4. برای کودکانی که احساس ناامنی از جدا شدن دارند، یک فرد بزرگسال با آن‌ها در جعبه بنشیند.
5. برای کودکانی که نسبت  به لمس شدن بیش حسی دارند، آنها به تنهایی در کشتی بنشانید.

راندن جعبه یک بازی برای کودکان اوتیسم

راندن جعبه یکی دیگر از بازی‌های بدون دردسر برای کودکان اوتیسمی است. حتما تا حالا متوجه شدید که شما خانواده‌ها چقدر به راحتی و به آسانی و بدون صرف هزینه‌ی با انجام این بازی‌های مناسب میتونید یک روز پر از لذت و شادی برای فرزندان خودتون بسازید.

اهداف این بازی:

1. تغییر نوبت
2.  فهم قوانین
3.  افزایش تعادل
4.  ایجاد هماهنگی
5. آگاهی از دیگران

وسایل مورد نیاز بازی:

یک جعبه کوچک

دستورالعمل بازی

یک کودک را در جعبه قرار دهید. سپس با صدای بلند بگویید چقدر سنگین است و من نمی‌توانم به تنهایی او را هل دهم،چه کسی به من کمک می‌کند؟ و از کودکان دیگر بخواهید که به شما کمک کنند و جعبه را هل دهند. اینجوری بچه‌ها باور می‌کنند که واقعا شما نمی‌توانید جعبه را جا به‌جا کنید برای همین سریع به کمک شما می‌آیند.

کودکان اوتیسم در این بازی چه یاد می‌گیرند؟

اگر به دنبال این هستید که کودک اوتیسمی شما در موقعیت‌های اجتماعی و حل مسائل توانا شود حتما این بازی مناسب را در کنار بازی‌های دیگر انجام دهید.

نکته: 

برای بعضی  از کودکان فقط رفتن و بیرون آمدن از جعبه بسیار جالب است پس به آنها اجازه دهید که این کار را انجام دهند. بعضی از کودکان دوست دارند که جعبه  را برعکس کنند و زیر آن پنهان شوند. اجازه دهید که آنها در انجام بازی راحت باشند.

حرکت در تونل بازی مناسب برای کودکان اوتیسم 

این بازی هم مثل بازی‌های قبلی خیلی ساده است. فقط قبلش باید یه چند فرد بزرگسال با حوصله پیدا کنیم که برای کودکان ما یک تونل درست کنند. چه جوری؟ توی دستورالعمل بازی گفتیم که چه جوری تونل درست میشه.

اهداف این بازی:

1. فهم شروع و پایان
2.  انطباق بدن با فضاهایی با اندازه‌های مختلف
3. در گروه بودن
4.  تجربه در صف ایستادن
5. آگاهی از دیگران و اجازه دادن به آن‌ها برای شرکت در بازی
6. افزایش حس عمقی

وسایل مورد نیاز:

3یا 4 فرد بزرگسال

دستورالعمل بازی

بزرگسالان در یک خط پشت یکدیگر بایستند و پاهایشان را باز کنند، سپس کودکان از بین پاهای آنان بخزند، آنها باید ترافیک داخل تونل را رعایت کنند و دوباره به ابتدای تونل بازگردند. برای جذابیت بازی کودکان و بزرگترها می‌توانند در حین بازی  شعر  بخونند.

کودکان اوتیسم در این بازی چه یاد می‌گیرند؟

1. کودکان می‌آموزند که بدنشان را با فضای محیط منطبق کنند.
2.  هنگامی که در سایز تونل تغییرات داده می‌شود، کودکان مفهوم اندازه‌های مختلف را می‌آموزند.
3. کودکان همچنین می‌آموزند، هنگامی که به پایان نقطه بازی می‌رسند می‌توانند بازگردند و بازی را دوباره شروع کنند.

نکته:

1. بزرگسالان می‌توانند پاهایشان را به هم نزدیک‌تر کنند تا اینکه عبور از بین آنها دشوار باشد.
2. می‌توانید از یک سری صندلی به عنوان تونل استفاده کنید.
3. می‌توانید از یک سری میز به عنوان تونل استفاده کنید.
4. از کودکان بزرگتر بخواهید که به عنوان تونل برای کودکان کوچکتر پاهایشان را باز کنند.
5. ممکن است بعضی از کودکان هم زمان با کودک دیگری بخواهند وارد تونل شوند، شما باید به آنها بگویید که منتظر بمانند تا نوبت‌شان شود.
6. لازم است یک فرد بزرگسال در انتهای تونل باشد و کودک را دوباره به نقطه شروع ببرد.

تاب بازی

 مگر می‌شود که یک کودک چه عادی باشد و چه با نیازهای ویژه بازیِ؛ تاب بازی را دوست نداشته باشد.  آن هم تاب بازی با طناب نه! بلکه با پتو! بهتون قول میدم که حتما فرزند شما در حین تاب بازی با پتو خوابش می‌برد.

اهداف  این بازی:

1. اعتماد به دیگران
2. کمک به یکدیگر برای داشتن لحظات شاد
3. در نوبت ماندن
4. تحریک سیستم وستیبولار(حس تعادل)

وسایل مورد نیاز:

یک پتو و یا پارچه ضخیم

دستورالعمل بازی:

پتو را روی زمین پهن کنید و سپس دو فرد بزرگسال دو طرف آن را بگیرند، سپس از یک کودک بخواهید که در پتو دراز کشد و بزرگترها به آرامی او را تکان دهند. از سایر کودکان بخواهید که در گرفتن دو طرف پتو به شما کمک کنند.

نکته:

1. برای کودکی که از حرکات غیر منتظره لذت می برد، سرعت تکان دادن را افزایش دهید و به شکل‌های مختلف او را تکان دهید.
2. اجازه دهید دو کودک با هم در پتو دراز بکشند.
3. به جای اینکه پتو را از اطراف حرکت دهید مثل ترامپولین (جَست‌ورزی یکی از رشته‌های ورزشی ژیمناستیک است.) از بالا و پایین حرکت دهید.

کودکان اوتیسم در این بازی چه یاد می‌گیرند؟

1.کودکان مضطرب در حین این بازی آرامش پیدا می‌کنند.

2. کودکان می‌آموزند که باید به دیگران اعتماد کنند و اینکه افراد دیگر می‌توانند برای آنها لحظات شادی را فراهم نمایند.
3. با گرفتن پتو قدرت عضلانی کودکان افزایش می‌یابد.

نکات مهم دیگر:

1. به کودکانی که در تکان دادن پتو مشکل دارند، به طور فیزیکی به آنها روش تکان دادن را آموزش دهید.
2. واکنش کودکان را در نظر بگیرید. برای لحظه‌ای تکان دادن را متوقف کنید تا حواسشان یکپارچه شود.

 ضربه  به توپ یا امثال آن یک بازی جذاب مناسب برای کودکان اوتیسم

اهداف این بازی:

1. تمرکز کردن
2. انجام دادن یک هدف
3. هماهنگی چشم ودست
4. با دیگران  بازی کردن
5.  تغییر نوبت

وسایل مورد نیاز:

1.روزنامه

2.کیسه فریزر

3.ریسمان یا طناب

4.اختیاری: زنگ

دستورالعمل بازی

روزنامه‌ها را خرد کنید و آنها را در یک کیسه فریزر بریزید. به صورتی که به شکل یک توپ در آید، سپس آن را از یک طناب آویزان کنید. یک روزنامه دیگر را رل کنید تا به شکل یک چوب در آید. سپس از کودکان بخواهید که به توپ پلاستیک ضربه زنند. اگر با چشمان بسته این کار را انجام می‌دهند، یک زنگ به طناب آویزان کنید تا هنگامی که ضربه  می‌زنند صدای آن را بشنوند.

کودکان اوتیسم در این بازی چه یاد می‌گیرند؟

کودکان رعایت کردن نوبت را یاد می‌گیرند و به این توجه  می‌کنند که  کودکان دیگر چه کاری انجام می‌دهند، در واقع الگو برداری می‌کنند و همین امر باعث تشویق کودکان می‌شود. همچنین با این کار کودکان  هماهنگی بین چشم و دستشان را افزایش می‌دهند. رسیدن به هدف باعث ایجاد رضایت در آنها می‌شود. 

نکته:

1. اگر شما یک شیء رنگارنگ می‌خواهید به جای روزنامه از یک توپ ساحلی استفاده کنید.
2. برای ایجاد چالش بیشتر از آیتم‌های کوچکتر استفاده کنید.
3. استفاده از رویکرد دست روی دست برای کودکانی که قادر نیستند به طور مستقل کاری را انجام دهند.
4. به صدا در آوردن زنگ بر روی ریسمان یا طناب برای افزایش بازخورد کودکانی که نیاز به توجه و بازخورد بیشتری دارند.

بازی مناسب برای کودکان اوتیسم من اینجا هستم!

 برای بیشتر کودکان اتیسم مشکل است هنگامی که آن‌ها را صدا می‌کنند جواب دهند و یا دیگران را صدا کنند و یا با دیگران ارتباط داشته باشند. در این بازی مهارت‌های اجتماعی تمرین می‌شود.

اهداف این بازی:

1. تشخیص نام افراد
2. پاسخ اجتماعی
3. تحریک بینایی و شنیداری
4. افزایش مهارت‌های زبانی

وسایل مورد نیاز:

جعبه بزرگ ابزار و یا پرده

دستورالعمل بازی:

جعبه ابزار را در قسمتی از اتاق قرار دهید و یا پرده را در جایی آویزان کنید. سپس یک بزرگسال در پشت جعبه با پرده خود را پنهان کند. هنگامی که کودک وارد اتاق می‌شود یک بزرگسال در کنار جعبه و یا جلوی پرده نشسته است.

 آن فرد شروع به صدا زدن فردی می‌کند که در پشت پرده و یا جعبه ابزار پنهان شده است. مهتاب کجایی؟ سپس مهتاب از پشت پرده یا جعبه بیرون می‌آید و می‌گوید من اینجا هستم.

کودکان اوتیسم در این بازی چه یاد می‌گیرند؟

کودکان برقراری ارتباط و پاسخ‌های اجتماعی از طریق سلام و احوال پرسی یاد می‌گیرند وقتی شخصی حضور پیدا می‌کند آن‌ها فرصتی را به  دست می‌آوردند که به  تمرین گفتگو و احوال پرسی بپردازند.

وقتی آن‌ها کلمه‌ای را می‌شنوند مانند شما کجایی؟ آن‌ها یاد می‌گیرند که انتظار داشته باشند شخصی حضور پیدا خواهد کرد. آنها همچنین یاد می‌گیرند که  زمانی که به دنبال شخصی می‌گردند چه کلمه‌ی را بگویند. زمانی که فرد از پشت پرده و یا جعبه  بیرون می‌آید، کودکان تشویق می‌شوند و این امر باعث افزایش توجه آنان می‌شود.

نکته:

1. از لباس حیوانات استفاده کنید و پشت پرده و یا جعبه  پنهان شوید و همه داد بزنند زرافه کجایی؟ سپس زرافه بیرون می‌آید و می‌گوید:« سلام»
2. استفاده از کتاب‌هایی که تصویر حیوانات دارند و یک اسم را می‌گویید مثلا خرس قطبی کجایی؟ صفحه‌ای که در آن عکس خرس قطبی دارد باز می‌کنید و می‌گوید سلام و یا عکس را می‌بوسید و یا کودک عکس حیوانی را در کتاب پیدا می‌کند.
3. برای کودکی که حواس پرت است، هنگامی که بزرگسال از پشت پرده بیرون می‌آید، ضربه آهسته‌ی به او بزند.
4. کودکانی که با این بازی آشنا نیستند نیاز به یک فرد بزرگسال است که در فرآیند بازی آنها را همراهی کند.

درگیر کردن کودک دارای اوتیسم می‌تواند برای والدین و معلم چالش برانگیز باشد. با تمرین و داشتن ایده‌های فعالیت‌ بسیار زیاد، این نوع کنش و واکنش آسانتر می‌شود. به خاطر داشته باشید، هر  بازی که شما انجام می‌دهید به کودک کمک خواهد کرد یاد بگیرد چگونه با دیگر افراد در این دنیا ارتباط برقرار کند و با آنها در رابطه باشد.

حرف آخر:

کودک دارای اختلال طیف اتیسم(اوتیسم) شما تنها کسی نیست که نمی‌تواند بازی‌های معمولی دوران کودکی را انجام دهد. تعداد کمی از کودکان دارای اتیسم مانند سایر بچه‌ها بازی می‌کنند و تقریبا اکثریت آنها مشغول بازی‌های هستند که شباهتی به بازی معمول کودکان ندارد.

و این می‌تواند برای والدین کودکان دارای اختلال طیف اتیسم کمی دردسر ساز باشد، چراکه والدین آنها نمی‌دانند چگونه با آنها بازی کنند و یا چه بازی به درد آنها می خورد. برای همین ما دراین مقاله سعی کرده‌ایم که چند بازی مناسب کودکان اوتیسم را به شما خانواده‌ها معرفی کنیم. خوشحال میشویم که اگر شما هم بازی مناسبی را میشناسید از طریق راههای ارتباطی با ما درمیان بگذارید. 

خانواده توانمند به دنبال چه هدفی برای خانواده‌های کودکان با نیازهای ویژه است؟

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانواده‌شان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب، و…) متناسب با نیازهای خود بدون هرگونه محدودیت  زمانی و مکانی از خدمات گفته شده بهره‌مند شوند.