آیا آموزش کودکان کم توان ذهنی شدنی است؟ بله، همه کودکان کم توان ذهنی—even those with cognitive challenges—می‌توانند آموزش ببینند، البته با روش‌های مخصوص خودشان. آموزش کودکان کم توان ذهنی نیازمند صبوری، ابزارهای تخصصی، و تقسیم مهارت‌ها به خرده‌مهارت‌های قابل فهم است. در این مقاله از سایت خانواده توانمند با ارائه مثال های مختلف نحوه آموزش کودکان کم توان ذهنی و ابزارهای آموزشی کودکان کم توان ذهنی را ارائه می کنیم.

مقاله پیشنهادی:

آموزش مهارت های خودیاری

سوالات پرتکرار والدین درباره سنجش کلاس اول

“توانبخشی کودکان استثنایی“

تمرین برای هماهنگی چشم و دست کودکان در منزل

چطور آموزش کودکان کم توان ذهنی را آغاز کنیم؟

یکی از اصول آموزشی اینکه محتوای آموزشی را  خرد کنیم. با خرد کردن مهارت‌ها به خرده‌مهارت‌ها چالش های مسیر یادگیری حداقل می شود .برای مثال در آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان کم توان ذهنی، لازم است آموزش را به گام‌های ساده تقسیم کنیم مانند:

•  واکنش به اسم خود
•  برقراری تماس چشمی
• بیان اسم خود
•  سلام و احوال‌پرسی
• دست دادن
•  خداحافظی کردن

 آموزش مهارت‌های اجتماعی شدنیه با گام های ساده

کودکان کم‌توان ذهنی در درک نشانه‌های اجتماعی، واکنش مناسب در موقعیت‌ها و حفظ روابط دوستانه چالش دارند. این مشکلات در آینده ممکن است باعث انزوا، اضطراب یا عدم پذیرش اجتماعی شود. آموزش مهارت‌های اجتماعی، هم به کیفیت زندگی کودک کمک می‌کند و هم فرصت رشد شناختی و عاطفی را برایش فراهم می‌کند.

 

نحوه  آموزش مهارت‌های اجتماعی

کودکان کم‌توان ذهنی، مانند سایر کودکان، نیاز دارند ارتباط برقرار کنند، دوست پیدا کنند و در جامعه نقش ایفا کنند. اما گاهی به دلیل محدودیت‌هایی که در حوزه شناختی و یادگیری دارند، مهارت‌های اجتماعی آن‌ها به طور طبیعی رشد نمی‌کند و نیاز به آموزش مستقیم دارند. خوشبختانه تحقیقات نشان داده است که با آموزش مستمر و روش‌مند، این کودکان می‌توانند روابط مؤثر و مثبت اجتماعی را تجربه کنند.

مطالعه منتشر شده در نشریه Developmental Disabilities Research (2019) نشان می‌دهد که آموزش مهارت‌های اجتماعی در قالب فعالیت‌های ساده و بازی‌محور باعث افزایش ۳۵٪ در تعاملات کودک با همسالان می‌شود.

 

دسته‌بندی سنی مهارت‌ها اجتماعی و آموزش‌ها

 گروه سنی                               مهارت‌های قابل آموزش                                           ابزار و روش پیشنهادی  

۲–۴ سال                تماس چشمی، واکنش به نام، تقلید حرکات                    بازی آیینه، آواز خوانی، اشاره با دست‌ها

۴–۶ سال              بیان نام، نوبت گرفتن، سلام و خداحافظی                       استفاده از عروسک، نمایش‌نامه ساده

۶–۹ سال            گفتگو کوتاه، همکاری در کار گروهی، بیان احساسات             قصه‌گویی، بازی نقش، کارت احساسات

۹–۱۲ سال             حل تعارض، مدیریت خشم، دوستی پایدار                       تمرین بازی گروهی، گفت‌وگوی هدایت‌شده

 

آموزش مهارت های اجتماعی

در این قسمت از مقاله نحوه آموزش مهارت های اجتماعی را با جزییات ارائه می کنیم:

 واکنش به اسم خود

•  بارها نام کودک را صدا بزنید.
•  صورت او را به سمت خود برگردانید.
•  تمرین را ادامه دهید تا کودک با شنیدن نامش واکنش نشان دهد.

نکته مهم: ابتدا باید کودک به محرک‌های طبیعی واکنش نشان دهد.

 تداوم ارتباط چشمی

•  هنگام گفتگو صورت کودک را با دستان خود نگه دارید.
• عوامل مزاحم مانند صداهای محیطی را حذف کنید.
• از اسباب‌بازی یا خوراکی محبوب کودک برای جلب توجه استفاده کنید.

بیان اسم خود

•  ابتدا نام کودک را بیان کنید و به او اشاره کنید.
•  از کودک بخواهید تکرار کند.
•  تمرین را با عروسک، دوستان و در قالب بازی اجرا کنید.

 سلام کردن

•  نقش بازی کنید: هنگام ورود به فضا، به کودک سلام دهید و تشویق به پاسخ کنید.
•  تمرین‌های دو به دو با دوستان کودک انجام دهید.
•  از عروسک‌ها برای تمرین تعاملی استفاده کنید.

 دست دادن

• دست خود را به سمت کودک دراز کنید و بگویید: “دست بده”.
•  آموزش دهید که هنگام آشنایی با دیگران باید دست دهد.
•  تمرین با دوستان، بزرگترها یا عروسک بسیار مؤثر است.

خداحافظی کردن

• هنگام ترک فضا، با کودک خداحافظی کنید.
•  از کودک بخواهید با دوستان، معلمان یا حتی عروسک‌ها خداحافظی کند.
•  از پایان کلاس یا مهمانی برای تمرین عملی استفاده کنید.

 

 

ملاک‌های سنجش پیشرفت کودک در حین آموزش کودکان کم توان ذهنی

برای اینکه نحوه کار خود و پیشرفت کودک را خوب ببینید مسیر آموزش کودکان کم توان ذهنی را با ملاک های درست ارزشیابی کنید. به طور مثال حین آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان کم توان ذهنی برای ارزشیابی مؤثر، باید مشاهدات دقیق و منظم داشته باشیم. در جدول زیر، نمونه‌ای از پیگیری پیشرفت آورده شده:

 مهارت                      سطح اول                                      سطح دوم                                       سطح سوم

سلام کردن               با اشاره                                      با گفتن “سلام”                               شروع گفت‌وگو

تماس چشمی        کمتر از ۲ ثانیه                                    ۳–۵ ثانیه                                     حفظ در طول مکالمه

بیان احساس             با تصویر                                            با واژه                                           با جمله کامل

 

 

۵ اشتباه رایج در آموزش کودکان کم توان ذهنی

 

1.  عجله در دیدن نتیجه

2.  صحبت زیاد و دستور مستقیم بدون تصویرسازی

3.  مقایسه با خواهر یا برادر

4.  بی‌ثباتی در روش و برنامه آموزشی

5.  نادیده گرفتن علایق کودک

 در مسیر آموزش کودکان کم توان ذهنی چه کنیم؟

آموزش، حق همه کودکان است. با درک و پذیرش تفاوت‌ها، مسیر آموزش هموار می‌شود. گرچه راه ناهموار است، اما با خلاقیت، امید و همراهی والدین و مربیان، پیشرفت ممکن است.

 خدمات خانواده توانمند

ما در *خانواده توانمند* تلاش می‌کنیم آموزش، درمان و بازی را برای کودکان با نیازهای ویژه و سالمندان، در دسترس و کاربردی کنیم.

 خدمات ما:

 محتوای آموزشی برای کودکان کم توان ذهنی، اوتیسم، سندرم داون، نابینا، ناشنوا و بیش فعال

معرفی تجهیزات توانبخشی و آموزشی

مشاوره و راهنمایی تلفنی

 مشاوره رایگان: 09054146911

شما هم می‌توانید یک خانواده توانمند باشید!

با دنبال کردن  سایت خانواده توانمند و کانال آموزشی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا نیز نحوه آموزش به کودکان عقب مانده ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال و سالمندان را در قالب فیلم، پادکست و مقاله ارائه کرده ایم.

• معرفی انواع اختلالات حسی به کودکان
• تقویت مهارت دست ورزی با قیچی و قاشق و معرفی بازی برای تقویت دست ورزی کودکان
• حرکات طبیعی دست نوزاد و عوامل تاثیر گذار در حرکات دست نوزاد، تمرینات کاردرمانی دست در منزل
• کاردرمانی یکپارچگی حسی با توپ و استخر توپ و تونل حسی، ترامپولین، تاب تعادلی
• معرفی انواع وسایل کاردرمانی پا، دست، تعادلی، جسمی، راه رفتن، نشستن کودک
• معرفی انواع تمرینات کاردرمانی جسمی، ذهنی کودکان اوتیسم، فلج مغزی، سندرم داون، نابینا، بیش فعال
• نقش کاردرمانی برای پای پرانتزی، پارکینسون، افراد کم توان ذهنی، سکته مغزی
• نقش کاردرمانی برای نشستن،راه رفتن، ایستادن، غلت زدن، گردن گرفتن کودکان