مشکلات بلع در کودکان، نوزادان و سالمندان و بیماران پارکینسون، ام اس، سکته مغزی به دلایل مختلف وجود دارد. مشکل بلع اگر درمان نشود می تواند زمینه ساز بروز انواع بیماری مانند ذات الریه شود. برای درمان مشکل بلع می توانید به متخصص گوش و حلق، بینی، گفتاردرمانگران مراجعه کنید. درمان خانگی مشکل بلع نیز وجود دارد که در این مقاله از سایت خانواده توانمند انواع روش ها را با شما به اشتراک می گذاریم.

 

عوامل موثر در بروز مشکل بلع

آسیب مغزی می تواند منجر به  اختلالات حسی و شناختی شود که هر دو در شکل گیری مشکل بلع دخالت دارند. اصطلاح “دیسفاژی” به معنی “اختلال در بلع” است و به ناتوانی فرد در فرودادن راحت غذا یا مایعات از دهان به گلو و پایین رفتن آن از مری به معده در طی فرآیند بلع گفته می‌شود.

مشکلات بلع در کودکان و بزرگسالان می تواند در اثر ضعف یا دشواری در هماهنگی عضلات دهان و گلو نیز ایجاد شود. کندی حرکت لب ها، زبان و فک می تواند جویدن و بلع را برای کودکان و بزرگسالان و بیماران سکته مغزی، پارکینسون، ام اس با مشکل مواجه سازد.

 

مشکل بلع در کودکان و بزرگسالان باعث بروز چه بیماری ها می شود؟

1. مشکلات بلع در کودکان و بزرگسالان می تواند باعث بیماری های جدی از قبیل ذات الریه، خفگی، کمبود، مایعات بدن(دهیدراسیون) و کاهش وزن(سوءتغذیه) شوند. اگر فرد نتواند راه تنفسش را تمیز کند خفگی می تواند منجر به مرگ شود. اگر عضلات بلع نتوانند به خوبی کار کنند، غذا و مایعات وارد ریه ها  می شوند و منجر به  بیماری ذات الریه  می شود. ذات الریه می تواند باعث مرگ شود. تب شدید می تواند یکی از علائم ذات الریه باشد.
2. کاهش وزن(سو تغذیه) مشکلات سلامتی متعددی را ایجاد می نماید. تغذیه نامناسب می تواند بر توانایی فرد برای ترمیم شکستگی ها، جراحت و زخم بستر تاثیر بگذارد.
3. کاهش مایعات بدن(دهیدراسیون) می تواند منجر به عفونت های جدی شود و فرد نشانه هایی از کاهش توانایی های ذهنی را از خود را در این مواقع نشان می دهد.

 

نحوه تشخیص علائم بلع در حین نوشیدن مایعات

• فرد سرفه می کند.
• فرد مدام تلاس می کند تا گلویش را صاف کند
• پس از بلع غذا، صدای فرد غیر طبیعی می شود.
• بلع با تاخیر انجام می شود(در مقایسه با سایر افراد)

 

افرادی که مشکل بلع دارند برای درمان خانگی مشکل بلع می توانند به روش زیر انواع مایعات را بنوشند:

• مطمئن شوید که فرد صاف نشسته است اگر لازم است سر او را نگه دارید.
• او را تشویق کنید جرعه جرعه بنوشید.
• در هنگام بلعیدن به او کمک کنید تا چانه اش را به سمت قفسه سینه پایین بیاورد( چانه او باید تا هنگام بلع کامل پایین به سمت قفسه سینه پایین بماند)
• سعی کنید مایعات را با قاشق یا نی به او بدهید
• از او بخواهید هر جرعه را 2 بار ببلعد( بلعیدن بیشتر باعث می شود تا مایعات باقی مانده در گلو تمیز شوند).
• از او بخواهید یک نفس بکشد و آن را نگه دارد، سپس قورت بدهد و تنفس کند.
• مایعات را غلیظ کنید به مایعات آرد غلات، سیب زمینی، نشاسته یا آرد اضافه کنید( با مایعاتی شروع کنید که به اندازه عسل غلیظ شده اند. اگر بلعیدن بهتر شده است، غلظت را کاهش دهید و دقت کنید که آیا می تواند بدون علائم مشکل ساز به بلعیدن ادامه دهد). بیمارستان ها و مراکز نگهداری طولانی مدت بیماران، به طور مکرر از مایعات غلیظ برای تغذیه استفاده می کنند. این موارد، در کمک به کنترل سرعت، جهت، طول مدت و خروج غذای جویده شده موثر هستند.

 

 تشخیص مشکلات بلع در حین خوردن غذاهای جامد

• فرد سرفه می کند یا دچار حالت تهوع می شود.
• غذا از دهان و یا بینی بیرون داده می شود.
• فرد از غذا خوردن امتناع می کند.
• غذا به کام یا طرفین دهان و یا زبان می چسبد.
• فرد در هنگام غذا خوردن نفس های کوتاه می کشد.
• غذا از داخل معده به طرف گلو و بینی بالا می آید
• هنگام غذا خوردن گلویش را صاف می کند.
• بلع با تاخیر انجام می شود( در مقایسه با سایر افراد)

 

افرادی که در بلعیدن غذاهای جامد دچار مشکل دارند برای درمان خانگی مشکل بلع می توانید به روش های زیر غذا بخورند:

• مطمئن شوید که فرد صاف نشسته است، اگر لازم است سر او را صاف نگه دارید.
• غذا را به قطعات کوچک تقسیم کنید( مثل نان)
•  غذاهای سفت مثل نان، گوشت و سبزیجات سفت را به افراد دارای مشکل بلع ندهید یا به صورت پوره به او بدهید.
•  غذا را پوره کنید( مثل غذا بچه)
• بین لقمه های غذا یک جرعه آب به او بدهید.
• به او بگویید لقمه های کوچک بردارد بیشتر از یک قاشق در هر بار برندارد.
• به او بگویید غذا را در طرفی از دهان که قوی تر است بگذارد و بجود.
• به او نشان دهید چگونه با استفاده از زبان و انگشت غذا را از سمت ضعیف دهان به سمت قوی حرکت دهد.
•  به او کمک کنید تا 30 تا 60 دقیقه پس از غذا در وضعیت صاف بنشیند.
• مطئمن شوید که در فاصله دو بلع هیچ غذایی در دهان باقی نمانده است.

 

عوامل شناختی تاثیر گذار در بروز مشکل بلع

به مشکلات شناختی( ذهنی) زیر در هنگامی که فرد در حال صرف غذا و مایعات است توجه کنید:

1.  صرف غذا نیاز به توجه و تمرکز دارد سر و صدا و رفت و آمد افراد به اتاق  می تواند باعث بروز مشکل بلع شود.
2.  کودکان و بزرگسالانی که بی قراری از خود نشان می دهند معمولا مشکل بلع دارند.
3.  مداوم صحبت می کند( نمی تواند غذا بخورد به دلیل اینکه بدون توقف حرف می زند).
4.  اگر فرد دارای مشکلات حافظه باشد در به یادآوری توصیه های مربوط به صحیح غذا خوری با مشکل مواجه خواهد شد.
5. غذا را در دهان نگه می دارد و یا خیلی سریع می خورد.

 

برای درمان خانگی مشکل بلع افراد دارای مشکلات شناختی می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• فرد دیگری باید در کنار او باشد تا مطمئن شد که به طور صحیح غذا می خورد و می نوشد.
•  فرد دارای مشکل بلع در چند وعده و هر وعده غذای کمی بخورد.
• در محیطی آرام به او غذا بدهید.
• در هر وعده یک نوع غذا به او بدهید.
• به او یادآور شوید که لقمه های کوچک بردارد و آرام غذا بخورد.
• در هنگام صرف غذا و مایعات با او صحبت نکنید.
• اگر فرد خسته یا بی قرار است به او غذا ندهید.

 

کمک های اولیه برای خفگی

برای خارج کردن غذا یا سایر اشیاء از راههای هوایی فردی که در حال خفگی است، در صورتی که فرد دارای مشکل بلع می باشد حتما از اقدامات زیر استفاده کنید.افراد دارای خفگی علائم زیر دارند:

• فرد در حال خفگی نمی تواند حرف بزند یا سرفه کند.
• فردی که پریشان است و نمی تواند حرف بزند یا سرفه کند سریعا باید برای برداشتن مانع به او کمک شود.

 

اقدامات برای رفع خفگی

1. پشت سر فردی که در حال خفگی است قرار بگیرید. کمی فرد را به جلو خم کنید و دست هایتان را دور کمر او بپیچید.
2. یک دست خود را مشت کنید و آن را اندکی بالای ناف فرد قرار دهید.
3. با دست دیگر دست مشت شده خود را بگیرید و با یک فشار محکم و سریع به سمت بالا دست های خود را داخل شکم او فرو ببرید. این عمل را تکرار کنید تا غذا یا شی خارج شود.

 

تصویر زیر چگونگی انجام این روش را برای فردی که در حال خفگی است در وضعیت های ایستاده، نشسته یا طاق باز نشان می دهد.

 

نتیجه گیری

درمان اختلال بلع، به علت آن بستگی دارد. یک درمان برای همه موارد مناسب نیست. در این مقاله شما را با انواع روش درمان خانگی مشکل بلع  و نحوه‌ی درمان مشکل بلع را متناسب با عامل شکل گیری آن آشنا کردیم. اگر هیچ‌کدام از روش‌ها، اثرات مثبتی در بهبود شما نداشت حتما به یک دکتر بلع یا گفتاردرمانگر مراجعه کنید. برای دریافت خدمات مشاوره ای رایگان از سایت خانواده توانمند می توانید با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.

در سایت خانواده توانمند و کانال آموزش کودکان استنثایی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا نیز نحوه آموزش به کودکان عقب مانده ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال را در قالب فیلم، پادکست و مقاله ارائه کرده ایم. تیم آموزشی خانواده توانمند در جهت تحقق عدالت آموزشی تمام محتوای آموزشی مورد نیاز کودکان بانیازهای ویژه و خانواده آنان را به طور رایگان به اشتراک می گذارد.

بنابراین اگر شما کودک با نیاز ویژه‌ای رو میشناسد که دارد رنج می‌برد. اما سرشار از استعدادها و توانمندهای خاص خودش هست خوشحال می‌شویم که خانواده توانمند رو بهشون معرفی کنید.

خانواده توانمند سایتی است که تمام آموزش های تخصصی ساده و متناسب با فرزند شما را به صورت بازی در سایت و شبکه های اجتماعی اش قرار می دهد. شما در هر نقطه دنیا و با هر امکاناتی که دارید می توانید یک خانواده توانمند باشید.