درمان ضعف عضلانی در کودکان و نحوه تشخیص هیپوتونی عضلات کودکان موضوع این مقاله از سایت خانواده توانمند می باشد. در ادامه مقاله راهکارهای مناسب برای درمان ضعف عضلانی در کودکان توسط والدین را متناسب با نوع نیاز کودک دارای شلی عضلات معرفی می کنیم.

تون عضلانی چیست؟

تون عضلانی به سطح شلی یا سفتی عضلات اشاره دارد و توانایی نگه داشتن مفاصل در مکان مربوط به خود می باشد. در برخی کودکان با اختلال یکپارچگی حسی، تون عضلانی، دچار مشکل می باشد و کودک شل تر از حالت عادی به نظر می رسد.

چه چیزی باعث ضعف عضلانی می شود؟

تون عضلانی پایین یا هیپوتونی در کودکان و بزرگسالان ممکن است به علت:

بیماری‌های عصب شناختی

مشکلات عصب شناختی که بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارند و می‌توانند باعث ایجاد هیپوتونی مرکزی شوند عبارتند از:

• فلج مغزی : مشکلات عصبی در هنگام تولد که بر حرکت و هماهنگی کودک تاثیر می‌گذارد
• آسیب مغز و نخاع : از جمله منژیت(عفونت غشای خارجی مغز) و انسفالی (عفونت خود مغز)

مشکلات عصب شناختی که بر سیستم عصبی محیطی تأثیر می‌گذارند و می‌توانند باعث ایجاد ضعف عضلانی یا هیپوتونی محیطی شود عبارتند از:

• دیستروفی عضلانی : گروهی از مشکلات ژنتیکی که به تدریج موجب تضعیف عضلات می‌شود و منجر به افزایش اما سطح مختلف معلولیت می‌شود
• میاستنی گراویس: بیماری که به غیر از هیپوتیونی در بزرگسالان، سبب ضعف و خستگی شدید می‌شود،. نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به میاستنی گراویس نیز ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرند و اگر چنین باشد، معمولا ‌هیپوتونی دارند
• آتروفی عضلانی ستون فقرات: یک وضعیت ژنتیکی که موجب ضعف عضلانی و تحلیل حرکتی پیشرونده می‌شود
• بیماری شارکو-ماری- توث: یک بیماری ارثی که بر روی ماده‌ای به نام میلین تأثیر می‌گذارد، که عصب را پوشش می‌دهد و به انتقال پیام‌هایی به داخل مغز و خارج از مغز کمک می‌کند

عوامل غیر عصبی

مشکلات غیر عصبی که باعث شلی عضلات یا ایجاد هیپوتونی در نوزادان تازه متولد شده و کودکان می‌شوند عبارتند از:

• سندرم داون: یک اختلال ژنتیکی در هنگام تولد که بر رشد طبیعی بدن فرد تاثیر می‌گذارد و باعث مشکلات یادگیری می‌شود
• سندرم پرادرویلی: یک سندرم ژنتیکی نادر که باعث طیف گسترده‌ای از علائم، از جمله گرسنگی دائمی، رشد محدود و مشکلات یادگیری می‌شود
• بیماری تای ساکس: یک اختلال ژنتیکی نادر و معمولا کشنده که موجب آسیب پیشرونده به سیستم عصبی می‌شود
• کم کاری تیروئید مادرزادی: که در آن کودک با غده تیروئید کم کار متولد می‌شود، در بعضی از کشورها نوزادان برای بررسی این مشکل غربالگری شده و زود هنگام درمان می‌شوند
• سندرم مارفان و سندرم اهلرز دانلوس: سندرم‌های ارثی که بر بافت‌های اتصالی اثر می‌گذارد که ساختار و محافظت از دیگر بافت‌ها و اندام‌ها را فراهم می‌کنند
• اختلالات بافت همبند: بافت همبند مانند کلاژن، قدرت و محافظت از بافت‌های بدن را فراهم می‌کند و در رباط‌ها و غضروف‌ها یافت می‌شود
• زودرس( قبل از هفته 37 بارداری) متولد شدن: نوزادان نارس گاهی اوقات ‌هیپوتونی دارند؛ زیرا عضلات آن‌ها تا زمان تولدشان به طور کامل رشد نمی‌کنند.

راه های تشخیص ضعف عضلانی در کودکان

آزمایش خون: شامل بررسی آنزیم های عضلات مثل کراتین کیناز  و یا آنتی بادی خاص در خون.

نوار عصب و عضله: با این روش مشخص می شود که  ارگان اصلی گرفتار عصبی است که به عضله می رود و یا اینکه خود عضله بیمار است.

بیوپسی عضله: اگر نوار عصب و عضله بیماری عضله را گزارش نماید، بیوپسی عضله دقیق ترین روش تشخیص علت بیماری است.

بررسی ژنتیک: اگر در خانواده کودک مورد مشابهی از بیماری عضلانی ارثی وجود داشته باشد، با آزمایش ژنتیک می توان نوع بیماری را در کودک مشخص کرد.

بررسی اختلالات حسی کودکان: متخصصان حوزه کاردرمانی عوامل تاثیر گذار در بروز شلی عضلات را که مربوط به حواس او می شوند را بررسی می کنند. در این مقاله به نقش اختلالات حسی در بروز ضعف عضلانی کودکان می پردازیم.

 

تاثیر اختلال یکپارچگی حسی در شلی عضلات کودکان:

یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار اختلال یکپارچگی حسی و شلی عضلات(هیپوتونی)، اغلب هر دو به علت عدک کفایت نورولوژیکال رخ می دهند، اما ارتباطات دیگری نیز بین آنها وجود دارد. کودکانی که تون عضلانی پایینی دارند در حفظ وضعیت مفاصل شان مشکل دارند، در واقع اطلاعاتی که از سیستم عمقی آنها می آید و چگونگی قرارگیری مفاصل را گزارش می کند، ضعیف می باشد.

اطلاعاتی که از حواس عمقی و وستیبولار می رسند، برای آن که عضلات بتواند به درستی کار خود را انجام دهند ناکافی می باشند، که این به سبب پاسخ کم و ناکافی از سمت آنها می باشد.

 در برخی موارد اختلال یکچارچگی حسی سبب هایپوتونیای خفیف می شود و در برخی دیگر، هایپوتونیا می تواند یک عامل اختلال یکپارچگی حسی باشد. بسیاری از رفتارهایی که در کودکان هایپوتون وجود دارد شبیه به رفتارهایی می باشد که خانواده کودکان با اختلال یکپارچگی حسی گزارش می کنند. شناخت رفتارهای هر دو گروه می تواند برای ارتقا مهارت های آن ها کمک کننده باشد.

درمان ضعف عضلانی در کودکان

اگرچه در حال حاضر هیچ درمان مشخصی برای هیچ نوعی از دیستروفی عضلانی وجود ندارد، اما استفاده از رویه‌های درمانی برای برخی از اشکال بیماری می‌تواند به افزایش طول مدتی که فرد مبتلا می‌تواند متحرک بماند و به حفظ قدرت عضلات قلب و ریه کمک کند. آزمایش روی روش‌های درمانی جدید ادامه دارد.

افراد مبتلا به دیستروفی عضلانی باید در طول زندگی تحت نظارت باشند. تیم مراقبت از آنها باید شامل یک متخصص مغز و اعصاب با تخصص در بیماری‌های عصبی-عضلانی، متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی، فیزیوتراپیست و کاردرمانگر باشد. برخی از افراد همچنین ممکن است به متخصص ریه، متخصص قلب، متخصص خواب، متخصص غدد درون‌ریز، جراح ارتوپدی و متخصصان دیگر نیاز داشته باشند.

گزینه‌های درمانی شامل دارو، فیزیوتراپی و کاردرمانی و جراحی و سایر روش‌هاست. ارزیابی‌های مداوم از راه رفتن، بلع، تنفس و عملکرد دست، تیم درمانی را قادر می‌سازد تا درمان‌ها را با پیشرفت بیماری تطبیق دهند.

 

 

تشخیص و درمان ضعف عضلانی در کودکان توسط والدین

والدین در سنین مختلف می توانند ضعف عضلانی کودک را در منزل شناسایی کنند. در این قسمت علائم شایع ضعف عضلانی کودکان را معرفی می کنیم و راههای درمان ضعف عضلانی در کودکان توسط والدین را معرفی می کنیم.

 

تمایل به دراز کشیدن

کودکان دارای عضلات شل تمایل دارند هموار دراز بکشند. در صورت مشاهده این رفتار سوالات زیر را از خود بپرسید:

1. آیا وضعیت مورد علاقه کودک، به دمر دراز کشیدن است؟
2. آیا زمانی که با جمعی از کودکان در جایی روی زمین نشسته اند، او معمولا به کودک بغل دستی خود تکیه کرده  یا راهی پیدا می کند تا دراز بکشد؟
3. آیا او تمایل دارد که دراز بکشد یا اینکه بنشیند؟

 

 والدین عزیر علت این رفتار کودک به دلیل گستاخی و یا تنبلی نیست، بلکه نشستن قائم برای او واقعا سخت می باشد. کودک به دلیل ضعف عضلات مجبور است برای حفظ بدن شل خود به اسباب و اثاثیه، زمین و یا هر جای دیگر تکیه دهد.

 

3 راهکار مناسب برای درمان ضعف عضلانی در کودکانی که تمایل به دراز کشیدن دارند

دیدن این که کودک خود را به طور مداوم روی زمین ولو می کند برای خانواده ها معمولا سخت می باشد. کودکان در منزل می توانند کنار خانواده رفتار راحت داشته باشند و دراز بکشند اما در مکان های عمومی و مهمانی ها معمولا این کودکان با چالش مواجه می شوند. خانواده ها در این مواقع که کودک ضعف عضلانی دارد در مکان های عمومی و  مهمانی ها باید مطمئن شوند کودک جای برای تکیه گاه دارد. اگر تکیه گاه نبود خودتان در آن جا ساپورت و تکیه گاه ایجاد کنید. برای ایجاد تکیه گاه در مکان های عمومی و منزل برای درمان ضعف عضلانی در کودکانی که تمایل به دراز کشیدن دارند از اقدامات زیر استفاده کنید:

1. استفاده از صندلی دسته دار، تعدادی بالشت و یا میز به عنوان تکیه گاه
2. استفاده از صندلی های Beanbag برای کودکانی که والدین آنها نمی خواهند کودکشان را روی زمین دراز بکشد و کودک نیز نمی تواند مدت زیادی به صورت قائم بنشیند، می تواند گزینه مناسبی باشد. اجازه دهید کودک در صورت تمایل روی این صندلی ها به صورت دمر دراز بکشد.
3. استفاده از تختخواب های و یا قالیچه ها می باشد که کودک بتواند روی آنها راحت دراز بکشد.

 

نشستن به شکلW

اگر کودک خود را روی زمین ولو نمی کند و می نشیند، ممکن است متوجه شده باشید که او در وضعیتی شبیه به w می نشیند. در این وضعیت باسن کودک روی زمین قرار گرفته و پاهای او در حالی که از زانو خم شده اند به عقب برمی گردند. قرار گرفتن چنین وضعیتی ممکن است برای شما دردناک باشد اما برای این کودکان، به علت آن که عضلات نمی توانند مفاصل را در کنار هم محکم نگه دارند، وضعیتی کاملا راحت می باشد و آنها هیچ مشکلی را احساس نمی کنند.

کودکی که تون عضلانی پایینی دارد، ترجیح می دهد که اکثر اوقات در وضعیتw بنشیند، زیرا این وضعیت برای بدن شل او، میزان زیادی ثبات فراهم می کند. پاهای خم شده به عقب او در این وضعیت، ساپورت مناسبی فراهم می کنند تا او را از افتادن به طرفین حفظ کنند. متاسفانه این وضعیت سبب می شود که کودک نتواند برای برداشتن اسباب بازی ها به اطراف خم شود و همچنین در این حالت او نمی تواند تنه خود را به آسانی بچرخاند. این امر سبب محدودیت او در بازی و همچنین کندی رشد تکالیف حرکتی در وی می شود. نشستن w سبب کشش عضلانی در اطراف زانو شده که در نتیجه آن تعادل عضلانی دو طرف زانو به هم خورده و کودک مستعد آسیب می شود.

 

 

2 راهکار مناسب برای درمان ضعف عضلانی در کودکانی که تمایل به نشستن به شکلwدارند

1. نباید کودک را یک دفعه از این گونه نشستن منع کنید. می توان در ابتدا نشستن در وضعیت های دیگر را با کودک تمرین نمود. در شروع می توان او را  بغل کرد و یا کنار خود نگه داشت و با دست هایتان او را به گونه ای حمایت کنید که برای برداشتن اشیا و بازی کردن بتواند به آنها تکیه کند.
2.  یک راهکار دیگر استفاده از صندلیTripp Trapp می باشد که حمایت مناسبی برای پاها و تنه کودک فراهم می آورد.

 

spaghetti legs( پاهای ماکارانی شکل)

بسیاری از والدین با تجربه  spaghetti legs  در کودکانشان آشنایی دارند. زمانی که کودک تمایلی به حرکت ندارد، پاهای خود را شبیه به ماکارانی خیس نگه می دارد. کودکانی که تون عضلانی پایینی دارند در حالت عادی هم شبیه  spaghetti legs هستند و خود را به طور خاصی با این وضعیت تطابق داده اند. این کودکان علائم زیر را دارند:

1. وقتی کودک خسته و یا بی میل می باشد، انتظار دارد که او را بغل کنید و یا او را بکشید.در این مواقع کودک تمایل دارد از  کالسکه استفاده کند.
2.  برای این کودکان ایستادن سخت می باشد، آنان در حین ایستادن خسته و ناراحت و عصبانی  می شوند. رفتارهای وحشتناک او در زمان حضور در مکان های خرید مانند پاساژها می تواند به این دلیل باشد که کودک در این مکان ها باید راه برود و بایستند و این باعث علت پریشانی وی می شود.
3. همچنین بازی هایی که نیازمند ایستادن کودک و یا کنترل حرکتی می باشند برای او سخت می باشند. کودک در حین بازی  فوتبال با دوستانش به خارج زمین  می رود و می نشیند. شوت کردن توپ با پا و یا کارهای دیگری که نیازمند نگه داشتن مفاصل در وضعیت خاصی می باشند، برای او مشکل می باشد.

 

راهکار مناسب برای درمان ضعف عضلانی در کودکانی که پاهای شبیه ماکارانی دارند:

1. برای پیاده روی های طولانی مدت از کالسکه استفاده کنید
2. در مکان های خرید مانند پاساژ ها که مدت زمان زیادی حضور داریداز صندلی ها تاشو و قابل استفاده کنید.
3. در حین بازی های حرکتی زمانی را برای تجدید قوا به او بدهید اینکار را در قالب بازی و قوانین بازی ارائه کنید.

حرکت تعدیل کننده

وقتی با وسایل متحرکی کار می کنید، متوجه می شوید که تنها راه برای قائم نگه داشتن آنها، افزایش سرعت است. مانند دوچرخه ای که ماندن روی چرخ های آن وابسته به تداوم حرکت می باشد، کودکی که تون عضلانی ضعیف دارد مجبور است یا حرکت کند و یا این که کلا حرکتی نداشته باشد. اگر کودکی به طور مداوم در حال حرکت است شاید حرکت تنها راه جایگزین برای اوست تا روی زمین دراز نکشد.

یکی از   چالش های کودکان دارای ضعف عضلانی که دائما در حال حرکت هستند عدم توجه و تمرکز به نوع حرکت  و کنتررل حرکت شان می باشد. والدین حرکت های سراسیمه کودکان را معمولا سریع و درشت می بینند.  گویی کودک از سر اجبار انجام  می دهد  و قدرت تنظیم و کنترل حرکتش را ندارد. کودکانی که تون عضلانی پایینی دارند و از حرکت برای حفظ یکدستگی بدنشان استفاده می کنند، معمولا:

• به اشیا برخورد می کند
• اشیاء را به شدت زمین پرت می کنند و تخریب می کنند
• اشیا را به گونه ای خشن و محکم لمس می کنند
• وسایل را بسیار سریع به حرکت در می آورند.

در واقع در این کودکان تعادل و کنترل موردنیاز برای آن که حرکتی با دقت انجام بپذیرد، در دسترس نمی باشد.

درمان ضعف عضلانی کودکان در منزل

1. فریاد زدن بر سر کودک برای آن که آرام تر حرکت کند شیوه درستی نمی باشد. باید با این کودکان تعامل نمود.
2. برای آنها حمایت فیزیکی لازم را فراهم نموده و در کارهایی که نیازمند تنظیم حرکت می باشد با گرفتن دست ها و یا شانه های کودک او را کمک نمود تا حرکت خود را با دقت انجام دهد.
3. همچینن والدین باید انتظارات خود را براساس نیازهای کودک تنظیم کنند و از او نخواهند تا تمام فعالیت های حرکتی موردنیاز خود را متوقف کند.
4. والدین باید محیط خانه را تا حد ممکن برای کودک امن نگه دارند به همین منظور می توان از راهکار های زیر استفاده نمود:

• پد گذاری گوشه و کناره های وسایل
• ساخت درواز برای پله ها و سایر مکان هایی که امکان افتادن وجود دارد.
• استفاده از محافظ برای ظرف و فنجان ها به منظور این که حرکات ناگهانی این کودکان باعث ریختن محتویات آن ها نشود.
• گرفتن وسایل

 

درمان ضعف عضلانی کودکان در منزل با وسایل کمک زندگی

اگر تون عضلانی کودک پایین باشد، ممکن است نتواند لیوان یا فنجان را محکم بگیرد و احتمال افتادن وسایل مختلف از دست او زیاد است. همچنین گرفتن ایمن قاشق و چنگال به نحوی که غذا خوردن کودک تمیزن و بدون ریخت و پاش باشد نیز برای او دشوار است. محکم گرفتن مداد برای آنکه نوشته های کودک خوانا و بدون خط خوردگی باشند نیز ممکن است سخت باشد.

ابزارهایی وجود دارد که به کودک کمک می کنند تا وسایل مورد نیاز خود را محکم تر بگیرند:

1. قاشق ها و چنگال هایی با دسته های مخصوص که باعث می شود گرفتن آنها به تلاش کمتری احتیاج داشته باشد.
2. گیره هایی نگه دارنده لیوان که روی میز نگه داشته می شوند و کودک می تواند با نی از آن ها بنوشد.
3. گیره های مداد که می توانند نحوه گرفتن ابزارهای نوشتن را بهبود ببخشند.

 برای آشنایی با وسایل کمک زندگی به فروشگاه سایت خانواده توانمند سر بزنید

 تاثیر ضعف عضلانی کودکان در خوردن و دفع کردن

اگرچه تون پایین در عضلاتی که نشستن، ایستادن، راه رفتن و حفظ وضعیت بدن را کنترل می کنند بیشتر مشهود می باشد، اما حتی وسعت تاثیر آن می تواند به مکان هایی مانند دهان نیز کشیده شود. کودکانی که ضعف عضلانی دارند در اعمال زیر مشکل دارند:

• حویدن و بلع برخی غذاها و جویدن  غذا برای او سخت می باشد.
• بسته نگه داشتن دهان در زمان خوردن غذا برای او سخت می باشد
• آب ریزش دهان دارد.
• صداسازی صحیح ندارد.

علاوه بر این که دست ها و پاهای آنها شل می باشد، زبانشان نیز ممکن است شل باشد.

دستشویی رفتن

تون عضلانی ضعیف همچنین روی توانایی کودک برای تسلط بر یادگیری مسائل پیرامون دستشویی رفتن هم تاثیر می گذارد. در این کودکان:

• کنترل مثانه سخت می باشد
•  به راحتی روی سنگ توالت نمی نشیند
• در بستن زیپ یا دکمه هایی شلوار مشکل دارد.

 در این مواقع کودکان برای جلوگیری از سرزنش دیگران از انجام کارها اجتناب می کنند. اجتناب از انجام فعالیت های مختلف راه حل درستی نمی باشد باید به کودک نحوه زندگی با ضعف عضلانی را آموخت تا او بتواند راهکارهای جدیدی برای داشتن زندگی مستقل بسازد.

 

سخن پایانی

درمان ضعف عضلانی در کودکان بسته به تشخیص علت آن، به یک برنامۀ درمانی چند جانبه نیاز  دارد. برای درمان ضعف عضلانی در کودکان حتما به پزشک کودک و مغز و اعصاب و کاردرمانگر مراجعه کنید. در این مقاله از سایت خانواده توانمند علل و راههای تشخیص و درمان ضعف عضلانی در کودکان را به اشتراک گذاشتیم. اگر سوالی پس از مطالعه مقاله داشتید حتما با مشاوران سایت خانواده توانمند در میان بگذارید. برای استفاده از خدمات مشاوره ای با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

 

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.

در سایت خانواده توانمند و کانال آموزش کودکان استنثایی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا نیز نحوه آموزش به کودکان عقب مانده ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال را در قالب فیلم، پادکست و مقاله ارائه کرده ایم. تیم آموزشی خانواده توانمند در جهت تحقق عدالت آموزشی تمام محتوای آموزشی مورد نیاز کودکان بانیازهای ویژه و خانواده آنان را به طور رایگان به اشتراک می گذارد.

بنابراین اگر شما کودک با نیاز ویژه‌ای رو میشناسد که دارد رنج می‌برد. اما سرشار از استعدادها و توانمندهای خاص خودش هست خوشحال می‌شویم که خانواده توانمند رو بهشون معرفی کنید.

خانواده توانمند سایتی است که تمام آموزش های تخصصی ساده و متناسب با فرزند شما را به صورت بازی در سایت و شبکه های اجتماعی اش قرار می دهد. شما در هر نقطه دنیا و با هر امکاناتی که دارید می توانید یک خانواده توانمند باشید.