این روزها کمتر کسی و مخصوصا جوانی را پیدا می‌کنیم که راحت با لهجه شهرش صحبت کند، خجالت نکشد و اصلا به این فکر نکند که یک غریبه با شنیدن لهجه‌اش چه فکری درباره‌اش می‌کند. هجوم رسانه‌های دیداری و شنیداری از یک سو و فضای مجازی از سوی دیگر، باعث شده‌  که جهان کوچک‌تر شود و مردم به سمت یک فرهنگ، یک زبان و یک لهجه واحد و مشترک گرایش پیدا کنند. این موضوع را در نسل جوان‌تر که بیشتر درگیر این رسانه‌هاست، گسترده‌تر می‌بینیم. نسلی که از حرف زدن با لهجه‌اش خجالت می‌کشد و سعی می‌کند با گفتاردرمانی لهجه با زبان معیار سخن بگوید. در این مقاله درباره گفتاردرمانی لهجه و تمرینات گفتاردرمانی لهجه، نکات کاربردی ارائه می­کنیم تا در صورت نیاز بتوانید از آنها برای تقویت مهارت گفتاری خود استفاده کنید. پیشنهاد می­کنیم این مقاله کاربردی را تا انتها با دقت بخوانید.

لهجه چیست؟

نمی‌خواهم تعریف زبان‌شناسی دقیق را بیان کنم. لهجه هر چیزی است که روی کلام شما اثر می‌گذارد یا به بیانی دیگر تفاوت گویش شما با زبان معیار (که همان به اصلاح خودمان تهرانی یا فارسی است) یعنی اگر در زبان معیار می‌گویند (خدا) اگر کسی بگوید (خِدا) این شخص دارای لهجه است ودر صورت بروز مشکلات اجتماعی و ارتباطی نیاز به گفتاردرمانی لهجه دارد.

آیا لهجه یک اختلال گفتاری است؟

ممکن است برای بعضی افراد لهجه مشکل گفتاری محسوب شود. ما همه دارای لهجه های مختلف هستیم. اصفهانی، تبریزی، مشهدی، تهرانی و… لهجه فقط زمانی مشکل محسوب می شود که با اهداف فرد در زندگی اجتماعی تداخل داشته باشد در این صورت فرد نیاز به گفتاردرمانی لهجه دارد تا بتواند موقعیت اجتماعی خود را ارتقا دهد در ضمن برای کسانی که با او در ارتباط هستند و توانایی درک صحبت­های او را به دلیل لهجه داشتن ندارند شرایط را مساعد کند تا افراد در ارتباط با او تجربه خوبی داشته باشند.

متأسفانه کنترل نکردن لهجه ممکن است باعث شود منظور شما درست منتقل نشود یا دچار سو تفاهم بشوید یا مورد قضاوت قرار بگیرید یا حواس طرف مقابل پرت شود یا شمارا جدی نگیرند یا به صحبت‌های شما گوش نکند؛ اما خیالتان کاملا راحت باشد یک مدت تمرین قطعاً شما را به چیزی که می‌خواهید میرساند

گفتاردرمانی لهجه

گفتار درمانان، که گاهی از آن‌ها به عنوان آسیب شناسان گفتار و زبان نیز یاد می‌شود، کسانی هستند که به ارزیابی، تشخیص و درمان می‌پردازند و به پیشگیری از اختلالات مربوط به گفتار، طرز تکلم، فرایند‌های ذهنی برقراری ارتباط، صوت، بلع و روانی گفتار و اصلاح تلفظ حروف مانند حروف ز، ر و.. کمک می‌کنند.

گفتاردرمانگران در حوزه مختلف از جمله گفتاردرمانی لهجه فعالیت دارند تا افراد بتواند با زبان معیار صحبت کنند. برای درمان لهجه گفتار درمانگر در ابتدا به طور کامل فرد را بررسی می‌کند. وی بررسی می کند که آیا لهجه فرد نیاز به اصلاح دارد یا نه‌؟ گفتاردرمانگر عوامل موثر بر لهجه‌ها فرد را به طور کامل مورد ارزیابی قرار می دهد. مثلاً اینکه فرد در چه محیطی مشغول به کار است و این لهجه چه تاثیری بر کار وی داشته است؟ چه عواملی در بروز لهجه او تاثیر می­گذارد؟ گفتار درمانگر نحوه تلفظ فرد را در انواع حروف صدادار، بی صدا، زیر و بمی صدا، تن صدا و… را در گفتار درمانی لهجه ارزیابی قرار می‌دهد تا بتواند راهکار مناسب به مراجعه کننده ارائه کند. او بعد از بررسی­های مختلف  سعی می‌کند راهی بیابد تا با گفتاردرمانی لهجه عملکرد گفتاری و ارتباطی فرد را ارتقا دهد.

9تمرین گفتاردرمانی لهجه در منزل

قبل از انجام تمرینات گفتاردرمانی لهجه در نظر داشته باشید، ما چیزی به اسم از بین بردن لهجه نداریم! شاید شما بخواهید در یک سخنرانی به گویش و لهجه‌ی زبان معیار (همان لهجه‌ی تهرانی) صحبت کنید ولی بخواهید در کنار خانواده‌ و دوستان قدیمی‌تان کماکان با لهجه‌ی شیرین محلی‌تان گپ بزنید! این‌که ما در ایران به دنیا آمدیم فلانی در آمریکا به‌هیچ‌وجه دست خودمان نبوده! پس خیلی رفتار نادرستی است که به خاطر لهجه داشتن یا نداشتنمان خوشحال یا ناراحت بشویم.

برای اینکه بتوانید لهجه خود را کنترل کنید (نمی‌گویم از بین ببرید چون واقعاً حرف نادرستی است) اصلا فکرش را نکنید که بدون تمرین و صرف حداقل ۳ تا ۶ ماه بتوانید از پسش ‌بربیایید!

اگر به دنبال مدیریت لهجه خود هستید حتما پرانرژی باشید، این مسیری پر از تلاش و تکرار و تمرین است .گفتاردرمانگران برای کنترل لهجه شما از تمرینات مختلف در گفتاردرمانی لهجه استفاده می­کنند که ما در این قسمت به چند مورد می پردازیم.

1. تمرین با ضبط صدا و گوش دادن

• هدف: شنیدن و تشخیص تفاوت بین الگوی تلفظی خود و الگوی مورد نظر.
• ابزار: یک گوشی هوشمند یا تبلت با قابلیت ضبط صدا.
• نحوه تمرین: یک متن کوتاه (مانند یک شعر، یک جمله خبری یا یک پاراگراف از کتاب) را با صدای بلند بخوانید و آن را ضبط کنید. سپس به صدای خود گوش دهید و به الگوهای تلفظی، آهنگ و ریتم آن دقت کنید. این کار را با صدای یک گوینده رادیو یا کسی که لهجه مورد نظر شما را دارد مقایسه کنید.

۲. تمرین با آینه برای مشاهده حرکات دهان

• هدف: افزایش آگاهی از حرکات لب، زبان و فک که در تولید صداهای مختلف نقش دارند.
• ابزار: یک آینه دستی یا آینه دیواری.
• نحوه تمرین: جلوی آینه بنشینید و کلماتی را که در تلفظ آن‌ها با لهجه صحبت می‌کنید، بگویید. به نحوه حرکت لب‌ها و زبان خود دقت کنید. سپس به نمونه‌ای از تلفظ صحیح گوش دهید و سعی کنید حرکات دهان خود را با آن تطبیق دهید.

۳. تمرین با اپلیکیشن‌های تحلیل صدا

• هدف: دریافت بازخورد بصری و دقیق در مورد زیر و بمی (pitch)، بلندی (loudness) و آهنگ (prosody) گفتار.
• ابزار: یک گوشی هوشمند با اپلیکیشن‌های تحلیل صدا (مانند VoceVista یا Voice Analyst).
• نحوه تمرین: از این اپلیکیشن‌ها برای ضبط صدای خود و مشاهده نمودارهای صوتی استفاده کنید. گفتاردرمانگر به شما کمک می‌کند تا این نمودارها را تفسیر کرده و تغییرات لازم را در آهنگ و زیر و بمی صدای خود ایجاد کنید.

۴. تمرین با مترونوم برای کنترل ریتم

• هدف: یکنواخت کردن ریتم و سرعت گفتار برای جلوگیری از تکیه بر الگوهای لهجه‌ای.
• ابزار: یک مترونوم (یا اپلیکیشن مترونوم).
• نحوه تمرین: مترونوم را روی یک سرعت آرام تنظیم کنید. سعی کنید با هر ضربه مترونوم، یک سیلاب از یک کلمه را بگویید. این کار به شما کمک می‌کند تا ریتم گفتار خود را کنترل کرده و از سرعت گرفتن ناخواسته که در برخی لهجه‌ها رایج است، جلوگیری کنید.

۵. تمرین با کلمات کلیدی و جملات هدفمند

• هدف: تمرکز بر روی الگوهای تلفظی خاص که در لهجه شما برجسته هستند.
• ابزار: یک دفترچه یادداشت و قلم.
• نحوه تمرین: گفتاردرمانگر کلمات و جملاتی را که بیشترین مشکل را در آن‌ها دارید، به شما می‌دهد. این کلمات و جملات را هر روز تمرین کنید. می‌توانید آن‌ها را یادداشت کرده و در طول روز با صدای بلند تکرار کنید. این تمرین به تدریج به شما کمک می‌کند تا الگوهای گفتاری جدید را جایگزین الگوهای قدیمی کنید.

6. گوش خود را به لهجه جدید عادت دهید: تقویت مهارت شنیداری

کلید اصلی تغییر لهجه، در تقویت مهارت شنیداری شماست. گوش شما باید ابتدا الگوهای صوتی لهجه جدید را به طور کامل بشناسد و به آن عادت کند.

• کلمات را بشنوید: خود را در معرض منابع غنی صوتی قرار دهید. پادکست‌ها، فیلم‌ها، سریال‌ها و موسیقی‌هایی را انتخاب کنید که به لهجه مورد نظر شما صحبت می‌کنند.
• گوش دادن فعال: سعی کنید تنها به محتوا گوش ندهید، بلکه به نحوه بیان کلمات، آهنگ جملات و زیر و بمی صداها توجه کنید. هر چقدر گوش شما حرفه‌ای‌تر شود، در مدیریت لهجه موفق‌تر خواهید بود.

7. کنترل اعراب‌گذاری‌ها: ۷۰٪ از لهجه در حروف صدادار است

یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر لهجه، نحوه تلفظ حروف صدادار (اَ، اُ، اِ) است. تمرکز بر این حروف می‌تواند تأثیر شگفت‌انگیزی در گفتار شما داشته باشد.

• الگوهای خود را پیدا کنید: دقت کنید که در لهجه فعلی خود، این حروف را چگونه تلفظ می‌کنید. برای مثال، آیا به جای “اَز” می‌گویید “اِز”؟ یا “دَر” را “دُر” تلفظ می‌کنید؟
• الگوی صحیح را تمرین کنید: به تلفظ صحیح کلمات در لهجه مورد نظر گوش دهید و سعی کنید آگاهانه این حروف صدادار را اصلاح کنید. می‌توانید با گوش دادن به یک آهنگ با کلمات فارسی و اعراب‌گذاری مشخص، این تمرین را انجام دهید.

8. ضبط صدا: گلوگاه اصلی تمرین

تا زمانی که صدای خود را نشنوید، نمی‌توانید ایرادات آن را پیدا کنید. ضبط صدا و مقایسه آن با یک نمونه صحیح، حیاتی‌ترین بخش تمرین شماست.

• متن را بشنوید: یک فایل صوتی کوتاه (مثلاً یک دیالوگ فیلم) که به لهجه مورد نظر شماست، انتخاب کنید.
• تکرار و ضبط: همان متن را با صدای خود بخوانید و ضبط کنید.
• مقایسه کنید: صدای خود را با نمونه اصلی مقایسه کرده و تفاوت‌ها را پیدا کنید. به آهنگ کلمات، تلفظ‌ها و سرعت گفتار خود دقت کنید. این کار را بارها و بارها تکرار کنید.

9. تمرین گفتار با سرعت پایین

در ابتدای مسیر، سعی نکنید مانند یک گوینده حرفه‌ای و با سرعت بالا صحبت کنید. گفتار سریع باعث می‌شود کنترل خود را از دست داده و به لهجه قبلی‌تان برگردید.

• کودکانه تمرین کنید: کلمات و جملات را با سرعتی بسیار آهسته و شمرده بیان کنید. این کار به شما تسلط می‌دهد و به عضلات دهان شما فرصت می‌دهد تا الگوهای جدید را بیاموزند.
• افزایش تدریجی سرعت: پس از آنکه تسلط کافی بر تلفظ و آهنگ جدید پیدا کردید، می‌توانید به تدریج سرعت گفتار خود را افزایش دهید.

10. تمرین در عمل: با حرف زدن لهجه را تغییر دهید

تئوری و گوش دادن کافی نیست؛ باید صحبت کنید. برای تثبیت لهجه جدید، باید آن را به بخشی از گفتار فعال خود تبدیل کنید.

• دوست پیدا کنید: اگر صرفاً می‌خواهید لهجه تهرانی (زبان معیار) را بهتر یاد بگیرید، با یک دوست صبور که به این لهجه صحبت می‌کند، بیشتر وقت بگذرانید. از او بخواهید آگاهانه در کنترل لهجه به شما کمک کند.
• بلندبلند تمرین کنید: شعر بخوانید، آهنگ بخوانید یا متن‌های مختلف را با صدای بلند و به لهجه جدید تکرار کنید. هر چقدر بیشتر از آن استفاده کنید، سریع‌تر به یک عادت تبدیل می‌شود.

نکته پایانی: تقویت مهارت‌های شنیداری، حافظه شنیداری و بیان، سه ستون اصلی مدیریت لهجه هستند. این فرآیند به طور معمول به یک بازه زمانی ۳ تا ۶ ماهه نیاز دارد و تمرین‌های روزانه و مستمر، کلید موفقیت شما در این مسیر است.

کلام آخر

اگر در مورد گفتار خود و یا کودکتان دچار نگرانی شدید با یک آسیب شناس گفتار تماس بگیرید. وی در زمینه ارزیابی و درمان اختلالات گفتاری تولیدی تخصص دارد. گفتاردرمانگر کودک شما را ارزیابی می کند و تشخیص می دهد که آیا به درمان نیاز است یا خیر؟ همچنین در زمینه پیشگیری و درمان اختلالات گفتاری بزرگسالان و کودکان به شما مشاوره می دهد.

به یاد داشته باشید که اقدام هر چه زودتر، بخصوص در مورد مشکلات شدید گفتاری، بسیار اهمیت دارد. خدمات گفتاردرمانی شامل همه افراد از جمله کودکان و بزرگسالان می شود درمان اختلالات گفتاری بزرگسالان و کودکان تاثیر مهمی بر موقعیت اجتماعی، عاطفی، تحصیلی و حتی شغلی افراد می­گذارد. چرا که گفتار بخش مهمی در زندگی ماست و نوع صحبت کردن، با کیفیت زندگی رابطه مستقیم دارد.

در صورت نیاز به خدمات گفتاردرمانی لهجه  کودکان اوتیسم، سندرم داون، فلج مغزی، نابینا، ناشنوا، کم توان ذهنی و بزرگسالان مبتلا به سکته مغزی، پارکینسون، اختلال بلع، صوت، آفازی، شکاف کام، لکنت می توانید از متخصصان گفتاردرمانگر سایت خانواده توانمند استفاده کنید. برای دریافت خدمات مشاوره کافی است با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانواده‌شان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات فروشگاهی که شامل (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب، و… بوده است.) متناسب با نیازهای خود بدون هرگونه محدودیت  زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.

 

مقالات سایت خانواده توانمند

• افزایش دایره لغات دانش آموزان
• تقویت هوش کلامی کودکان زمان بره!!!
• گفتاردرمانی بعد از کاشت حلزون
• آموزش تلفظ حروف به کودکان با مسابقه
• مشکل تلفظ حروف در کودکان چه عواقبی دارد؟
• سن حرف زدن کودک
• آموزش حرف زدن به کودکان با شعر کلیدطلایی ارتباط
• آموزش حرف زدن به کودک در فروشگاه
• چه زمانی باید نگران حرف نزدن کودک باشیم؟
• چه چیزی باعث زود حرف زدن کودک می شود؟
• حرف نزدن کودک تا چه سنی طبیعی است؟
• عوارض لکنت زبان برای کودکان
• گفتار درمانگر
• گفتاردرمانی بزرگسالان
• گفتار درمانی آنلاین
•  5 ساله
• گفتاردرمانی چیست؟
• گفتار درمانی کودکان در منزل
• بازی های گفتار درمانی برای تقویت مهارت کلامی
• گفتاردرمانی کودکان
• تمرینات گفتار درمانی بزرگسالان
• آموزش گفتاردرمانی در خانه
• آموزش گفتاردرمانی کودکان اوتیسم
• گفتاردرمانی لکنت زبان
• 3 تکنیک برای کنترل لکنت زبان کودکان
• درمان اختلالات گفتاری در بزرگسالان
• گفتاردرمانی چگونه انجام می‌شود؟
• روش های گفتاردرمانی کودکان
• گفتاردرمانی در منزل+8 تکنیک ساده
• گفتاردرمانی بزرگسالان چیست؟
• گفتاردرمانی کودک 4 ساله

•  ابزارهای ضروری گفتاردرمانگران حرفه‌ای

• چرا بچه ها دیر حرف میزنند؟

• آیا حرف زدن کودکم طبیعی است؟

• آیا حرف زدن کودکم طبیعی است؟

• اختلال بلع در بزرگسالان

• کی بچشو برده گفتاردرمانی؟

• وضوح گفتار کودکان

• گفتار درمانی شکاف کام

• آفازی و درمان آن با گفتاردرمانی