انواع اختلالات حسی میان کودکان و بزرگسالان وجود دارد. بزرگسالان در مواجه با اختلال حسی خود با توجه به تجربیات شان می توانند معمولا راهکار مناسب برای زندگی بدون درد سر بیابند. کودکان معمولا روزهای اول آشنایی با اختلالات حسی شان سردرگم هستند. والدین معمولا در روزهای اول تشخیص اختلالات حسی کودک دلبندشان تمرکز و انرژی کافی ندارند تا بتوانند وضعیت پیش آمده را به کودک توضیح دهند. به همین خاطر اغلب کودکان علت مراجعه به کلینیک های کاردرمانی حسی را نمی دانند و روزهای اول معمولا با متخصصان کاردرمانی ارتباط برقرار نمی کنند. کودک به مرور که با نتایج اقدامات کاردرمانی آشنا می شود متوجه شرایط و اختلال خود می شود و ارتباط کودک با کاردرمانگر وارد فاز جدیدتری می شود.

برای کمک به کودکان و افزایش آگاهی آنان حتما خانواده ها باید اختلال یکپارچگی حسی را متناسب با فهم کودک به او معرفی کنند. با آگاهی کودک او راحت تر و آسان تر با فرآیند درمان کنار می آید. در این مقاله راهکارهای معرفی انواع اختلال یکپارچگی حسی به کودکان را با شما به اشتراک می گذاریم. لطفا تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

چرا اختلال حسی را به کودک معرفی کنیم؟

هدف اصلی معرفی انواع اختلالات حسی به کودک این است که کودک در خصوص مسائلی که او را با مشکل مواجه می­کنند آگاه شود. همچنین نسبت به ناتوانی­اش در خصوص عدم کنترل روی این گونه مسائل، احساس بهتری پیدا کند. والدین و اطرافیان کودک باید شرایطی را فراهم آورند که کودک احساس نکند که به واسطه­ ی پردازش حسی ­اش قربانی شده است. برای جلوگیری از حس قربانی شدن باید نقاط قوت او را پر رنگ کرده و اسباب لذت بردن او از شرایط خاص حسی اش را فراهم  آورند.

مزایا معرفی انواع اختلالات حسی به کودکان

راههای زیادی وجود دارد تا والدین بتوانند براساس آنها به نیازهای پردازش حسی کودک شان پاسخ بدهند، اما کودکان با اختلال یکپارچگی حسی، خودشان نیز باید در مورد نحوه کارکرد سیستم حسی­شان آگاهی یابند. با آگاهی کودکان از انواع اختلالات حسی شان آنان می توانند راهکارهای مناسب برای تعادل اختلالات حسی شان بیابند.

کودکان چه با اختلالات یکپارچگی حسی شان آشنا باشند یا نباشند معمولا  برای تامین این نیازها راهکارهایی را براساس شیوه خودش در نظر می­گیرد. مثلا کودک دارای بیش حسی شنیداری از حضور در مکان های شلوغ مثل مترو، پاساژ، مهمانی های پرجمعیت امتناع می کند و معمولا مخالفتشان را با ترس و اضطراب از محیط نشان می دهند.

بعضی از کودکان دارای اختلال حس لامسه از پوشیدن لباس تنگ یا گشاد خوششان نمی آید و معمولا این مخالفت را به شکل های مختلف مانند لجبازی، پرخاشگری، نشان می دهند.

گاهی راهکارهای کودک ممکن است تخریب کننده و  نامناسب باشند و شرایط دشواری را برای کودک و خانواده رقم بزنند. برای جلوگیری از وقوع چالش های احتمالی بهتر است والدین با کودکشان در مورد انواع اختلالات حسی و تاثیر این اختلالات با کودک صحبت کنند. گفتگو والدین با کودکان و معرفی انواع اختلالات حسی به کودکان زمینه ابداع راهکارهای جدید را فراهم می کند. کودک و والدین می توانند با هم برنامه مناسبی در خصوص نیازهای حسی او طراحی کنند.

گام اول برای معرفی انواع اختلالات حسی به کودکان

والدین در گام اول باید به دنبال نکات مثبت اختلال یکپارچگی حسی کودک باشند. تمام ویژگی های اختلال یکپارچگی حسی کودک منفی نیست. والدین باید نکات مثبتی را در تفاوت های حسی کودک با سایرین بیابند. به طور مثال:

• ممکن است کودک حس چشایی خاص و دقیقی داشته باشد که از نظر دیگران جالب  و منحصر به فرد باشد.
• یا کودک بتواند در اتاقی شلوغ و پر سر و صدا، تکالیف خود را به راحتی انجام دهد، زیرا نمی­تواند صداها را به خوبی پردازش کند.
• به علت آن که سیستم وستیبولار کودک نمی تواند مسائل آشفته کننده را ثبت کند ممکن است او از چرخ و فلک لذت فراوانی ببرد.
• یا به علت آن که کودک نمی­تواند درد را به خوبی درک کند بتواند ورزشکاری سر سخت و قوی شود.

پررنگ کردن نکات مثبت تفاوت ها در گام دوم

پس از کشف نکات مثبت اختلالات یکپارچگی حسی کودک با کودک صحبت کنید و کودک را متوجه تفاوت های جذاب او کنید. برای او توضیح دهید که شیوه ای که او اطلاعات وارده از حس­های مختلف را پردازش می­کند، او را نسبت به دیگران منحصر به فرد کرده است.

اگر کودک هنوز آماده درک توضیحات شما در خصوص تاثیر اختلالات یکپارچگی حسی نمی ­باشد، زمینه سازی را شروع کنید تا او کم کم با آن آشنا شود. تا جای ممکن از کودک تعریف و تمجید کنید و نگذرید احساس منفی نسبت به تفاوت­هایش در یکپارچگی حسی داشته باشند. زمانی که او مشغول انجام کارهای خاص خود شده و یا از آن­ها به شدت لذت می­برد، نکات مثبتی که در حین انجام آنها و یا بعد از آنها ایجاد می شود را شناسایی کنید. آن قسمت از اعمالی را که برای دیگران قابل انجام نبوده اما او به راحتی اجرا می­کند را برای او توضیح دهید. مثلا توانایی خاص او در نقاشی کشیدن، توانایی او در به خاطر سپردن اسامی و اشکال، مهارت او در چیدن پازل و از این قبیل کارها.

نشان دادن نکات مثبت کارهای کودک به او باعت می­شود استرس او کاهش یابد، احساس بهتری نسبت به خودش داشته باشد و به والدین اجازه می­دهد تا آموزش پایه­ های مفاهیم یکپارچگی حسی را زمانی که کودک به اندازه کافی برای درک آنها بزرگ می­شود،، آغاز کند.

تهیه رژیم حسی برای کودک در گام سوم

تفاوت­های یکپارچگی حسی کودک، خودشان را به صورت علاقه مندی­های خاص او و آن چه که او از آن­ها اجتناب می­کند نشان می­دهند. این راهی است که از طریق آن والدین می­توانند در خصوص راه­های خاص یکپارچگی اطلاعات حسی او به صحبت بپردازند. با کمک کودک لیستی از مواردی که آنها را به شدت دوست دارد و لیستی از مواردی که از آنها اجتناب می­کند تهیه کنید به طور مثال:

1. لباس­هایی با رنگ­­های درخشان و یا ملایم تنگ و شاد
2. غذاهای گرم و سرد، جویدنی و یا نرم
3. صداهای بلند یا آرام
4. رنگ­های تیره و مبهم یا روشن و درخشان
5. بازی­ها فعال و پر هیجان، یا نشستی و آرام

به کودک کمک کنید تا بداند نیازهای حسی خاص و نحوه پردازش حسی او( کم پاسخ دهی یا بیش پاسخ دهی) این علاقه مندی­­ها و یا اجتناب­ها را به وجود می ­آورد.

بازی کارآگاه حسی در گام چهارم

می­توان با استفاده از بازی کارآگاه حسی به کودک نشان داد که هر کس تمایلات و یا  اجتناب­های حسی خود را دارد. در این بازی گرایشات حسی اعضای خانواده و یا دوستان کودک همراه با او برشمرده می­شوند: مثلا علی بوی پیاز دوست نداره یا سارا ترشی را خیلی دوست داره و… به این صورت به کودک نشان داده می شود که پروفایل حسی هر کسی خاص می باشد و تفاوت­های حسی، زندگی هر کسی را تحت تاثیر قرار می­دهند.

می­توان نوعی بازی با کودک تدارک دید که در آن انگیزه­های حسی خاصی به شخصیت­های داستانی یا کارتونی نسبت داده می­شوند. در این بازی هنگامی که والدین با کودک مشغول دیدن کارتون و یا فیلم مورد علاقه او  می­باشند و یا با همدیگر کتابی می­خوانند می­توانند از او در مورد موضوعات حسی که شخصیت­های داستان یا فیلم را تحت تاثیر قرار داده از کودک سوال کنند:

1. آیا سارا به خاطر بو یا رنگ غذا از خوردن آن صرفنظر کرد؟
2. آیا علی جستجوی لمسی دارد زیرا مادرش را بسیار محکم در بغل می­گیرد؟
3. آیا رضا نسبت به حس­ها بیش از حد پاسخ می­دهد زیرا چایی از نظر او خیلی داغ بود؟
4. آیا وقتی مادر مریم او را صدا زد و او جواب نداد، علت آن این بود که مریم نسبت به حس شنیداری کم پاسخ ده می باشد؟

این کارها و رفتارها را به صورت سرگرمی و همراه با اداهای خنده ­دار انجام دهید. این­ها سبب می­شوند که موضوع یکپارچگی حسی برای کودک کمتر ناراحت کننده و ترسناک باشد و حتی به کودک قدرت ببخشد.

منشایابی احساسات کودکان در گام پنجم

زمانی که کودک دارای اختلالات حسی است در موقعیت های مختلف احساسات مختلفی را تجربه می کند. مثلا به هنگام حضور در پارک و صدای همهه بچه ها، کودک احساس اضطراب یا ترس می کند. به او کمک کنید تا احساسات ترس و یا رضایت خود را به پروفایل حسی­ اش مرتبط کند و آنها را شرح دهد. با او در مورد چیزهایی که باعث ایجاد ترس، لجبازی، پرخاشگری در او می­شوند صحبت کنید به او بگوید:

این موضوع برای تو چگونه به نظر می­رسد؟

در مورد آن چه فکری میکنی؟

به او کمک کنید منشا احساساتش را که مربوط به اختلال یکپارچگی حسی است بشناسد. با همفکری با کودک به دنبال راهکار کنترل احساسات در مواقع بروز اختلالات حسی کودک باشید.

پرسشگری از کودک در مورد احساساتش در مورد مسائل مختلف راه خوبی برای دستیابی به اطلاعات گسترده در خصوص او می­باشد. وقتی کودک از مدرسه به خانه می ­آید به جای این که از او بپرسید چه اتفاقی افتاد و یا این که روز خوبی بود یا نه از او بپرسید:

1. امروز در مدرسه چه احساس داشتی؟
2. یا سه چیزی که باعث شد احساس خوبی یا بدی به تو دست بدهد را بگو

برقراری رابطه ای بهتر با کودک از این طریق می تواند شرایطی را فراهم آورد تا نقاط و مشکلات حسی پنهان او در مدرسه برای والدین و درمانگران آشکار شود.

آشنایی کودک با تجهیزات حسی در گام ششم

کودک به هنگام بهم ریختگی حسی می تواند از انواع تجهیزات  توانبخشی از جمله تجهیزات اتاق تاریک شرکت توان افزا که برای تعدیل حسی ساخته می شوند استفاده کند. کودک باید با نحوه تعدیل سازی حسی خود با کمک تجهیزات مختلف آشنا شود. در این قسمت چند نمونه از تجهیزات اتاق تاریک شرکت توان افزا  را معرفی می کنیم.

سایه ساز (Umbra Maker) 

یکی از تجهیزات اتاق تاریک شرکت توان افزا سایه ساز است. با کمک سایه ساز می توان  یادگیری اشکال و حروف و… را بسیار مهیج  کرد و در قالب بازی  تحمل کاری کودک را افزایش داد. سایه ساز دارای یک پروژکتور با نور متمرکز که سایه تعدادی کارت شامل شكلها و حروف الفبا و … را روی یک صفحه میتواند ایجاد کند. همچنین کودک و کاردرمان میتوانند توسط این سیستم سایه خود و اشیاء را در حالات گوناگون روی دیوار ایجاد کنند.

تعقیب بینایی (Visual Tracking) :

برای هماهنگ سازی چشم و دست و تقویت حس عمقی کودک و همانگ سازی حرکت چشم می توان از تعقیب بینایی  شرکت توان افزا استفاده کرد. تعقیب بینایی (Visual Tracking) دارای شانزده میله عمودی شفاف که با فاصله از هم روی یک استند قرار گرفته اند و با یک کنترلر ولومی روشن شدن هر یک قابل کنترل است.

سخنی با والدین

آگاه بودن کودک از چگونگی عملکرد حس­هایش می­تواند برای او بسیار کمک کننده باشد.به هنگام توضیح وارد جزییات علمی نشوید. به او  توضیح دهید که اطلاعاتی که از حواس دریافت می­شوند به سمت مغز می­روند. مغز با استفاده از آنها از دنیای اطراف او تصویری مناسب می­سازد. تصویر ایجاد شده برای هر فرد با تصویر دیگری متفاوت می باشد. این به آن علت می­ باشد که حس ها، میزان اطلاعات متفاوتی را مخابره می کنند.

وقتی کودک توانست حواس مختلف خود و همچنین چگونگی همکاری آنها با همدیگر را درک کند، می­توان  مفهوم اختلال یکپارچگی حسی را برای او شرح داد. کودک متوجه می شود همیشه حس­ها به درستی کار نمی­کنند و گاهی اطلاعات را بیشتر از حد و گاهی کمتر از حد دریافت می­کنند. کودک باید بداند مشکلات او ناشی از بی دقتی و یا عدم توانایی وی نمی باشد. توضیحات والدین کمک خواهد نمود تا کودک استرس کمتری داشته باشد و اعتماد به نفس خود را به دلیل مشکلات حسی اش از دست ندهد.

احساسات خود را به هنگام معرفی انواع اختلالات حسی کنترل کنید

در هنگام گفتگو در مورد علاقه مندی­ها و اجتناب­های کودک ممکن است او به مواردی اشاره کند که باعث ناراحتی والدین شود. به عنوان مثال کودک شاید از بو و عطر آنها و  یا غذایی که توسط آنها پخته می­شود بیزار باشد. در این حالت والدین باید سعی کنند تا همچنان نگرش مثبت خود را حفظ کرده و احساسات خود را از جریان مربوط دور نگه دارند.

کودک باید آزاد باشد تا تمام احساسات خود را با والدینش در میان بگذارد. اگر او از واژه­هایی نامناسب برای بیان احساساتش استفاده می­کند، بدون قضاوت و عصبانیت، افکار او را تصحیح کنید تا شکلی مقبول تر به خود بگیرند.

درصورت نیاز به خدمات مشاوره ای و آموزشی، گفتاردرمانی،کاردرمانی و خرید لوازم توانبخشی شرکت توان افزا می توانید با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

مقالات سایت خانواده توانمند

در صورت نیاز به اطلاعات کاردرمانی حتما به بخش کاردرمانی سایت خانواده توانمند سر بزنید. در این بخش اطلاعات کاربردی درباره موضوعات مختلف کاردرمانی کودکان و بزرگسالان به اشتراک می شود اطلاعاتی از قبیل:

• تقویت مهارت دست ورزی با قیچی و قاشق و معرفی بازی برای تقویت دست ورزی کودکان
• حرکات طبیعی دست نوزاد و عوامل تاثیر گذار در حرکات دست نوزاد، تمرینات کاردرمانی دست در منزل
• کاردرمانی یکپارچگی حسی با توپ و استخر توپ و تونل حسی، ترامپولین، تاب تعادلی
• معرفی انواع وسایل کاردرمانی پا، دست، تعادلی، جسمی، راه رفتن، نشستن کودک
• معرفی انواع تمرینات کاردرمانی جسمی، ذهنی کودکان اوتیسم، فلج مغزی، سندرم داون، نابینا، بیش فعال
• نقش کاردرمانی برای پای پرانتزی، پارکینسون، افراد کم توان ذهنی، سکته مغزی
• نقش کاردرمانی برای نشستن،راه رفتن، ایستادن، غلت زدن، گردن گرفتن کودکان

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.

در سایت خانواده توانمند و کانال آموزش کودکان استنثایی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا نیز نحوه آموزش به کودکان عقب مانده ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال را در قالب فیلم، پادکست و مقاله ارائه کرده ایم. تیم آموزشی خانواده توانمند در جهت تحقق عدالت آموزشی تمام محتوای آموزشی مورد نیاز کودکان بانیازهای ویژه و خانواده آنان را به طور رایگان به اشتراک می گذارد.

بنابراین اگر شما کودک با نیاز ویژه‌ای رو میشناسد که دارد رنج می‌برد. اما سرشار از استعدادها و توانمندهای خاص خودش هست خوشحال می‌شویم که خانواده توانمند رو بهشون معرفی کنید.

خانواده توانمند سایتی است که تمام آموزش های تخصصی ساده و متناسب با فرزند شما را به صورت بازی در سایت و شبکه های اجتماعی اش قرار می دهد. شما در هر نقطه دنیا و با هر امکاناتی که دارید می توانید یک خانواده توانمند باشید.