آیا نگران تاخیر در گفتار فرزند 4 ساله‌تان هستید؟ آیا می‌خواهید بدانید گفتاردرمانی کودک4ساله چگونه می‌توانید به او کمک کنید تا بهتر صحبت کند و ارتباط برقرار نماید؟ گفتاردرمانی می‌تواند راه حلی مؤثر برای کمک به کودکان در این سن باشد. در این مقاله از سایت خانواده توانمند به بررسی جامع گفتاردرمانی کودک 4 ساله می‌پردازیم و به شما نشان می‌دهیم که چگونه می‌توانید با استفاده از تمرینات و تکنیک‌های ساده، به رشد مهارت‌های زبانی فرزندتان کمک کنید.

قبل از پرداختن به موضوع مهم گفتاردرمانی کودک 4 ساله بد نیست که از نگرانی مادر ایلیا شروع کنیم. نگرانی مامان ایلیا نگرانی خیلی از مادرهاست!!!

ماجرای ایلیا

مادر ایلیا  خیلی نگران بود می‌گفت: پسرم ایلیا، 4سالشه. خیلی کم حرف میزنه.

بعضی از کلمات رو یا میکشه یا خیلی تکرار میکنه!!!

بعضی‌ها رو هم اصلا نمیتونه بگه

اگه خیلی کار واجب داشته باشه منو صدا میزنه!!!

وگرنه همیشه با اشاره منظورشو میرسونه!!!

پسر کوچیکم آریا که 2 سالشه خیلی بهتر از ایلیا حرف میزنه!!!

به قول مادرشوهرم، آریا حق ایلیا رو خورده!!!

آریا با اینکه 2 سالشه جمله میگه، قصه میگه، شعر میخونه ولی ایلیا نه!!!

ما تو شهرمون گفتاردرمانگر نداریم، به همین خاطر نمیدونم باید چیکار کنم؟

من خیلی نگرانم، ولی شوهرم اصلا نگران نیست، آخه اون به خاطر شغلش خیلی کم بچه‌ها رو میبینه!!!

میگه زیاد به بچه گیر نده!!!

فکر میکنه الکی گیر دادم!!!

الان یکساله بهش میگم: ایلیا رو باید دکتر ببریم ولی قبول نمیکنه.

حالا نمیدونم باید چکار کنم؟

دغدغه من اینه که چه جوری گفتاردرمانگر پیدا کنم…

این تنها یک نمونه بود!!!

تیم مشاوره خانواده توانمند به مامان ایلیا گفتاردرمانی آنلاین را پیشنهاد داد.

ایلیا الان چند وقته از کلاس های گفتاردرمانی آنلاین استفاده میکنه!!!

به احتمال زیاد نگرانی این مادر، نگرانی خیلی از مادرهای دیگه است. بسیاری از خانواده‌های که در مناطق دورافتاده زندگی می‌کنند هنوز نمیدونند که از مزایای گفتاردرمانی آنلاین میتونن استفاده کنند.

گفتاردرمانی رو با توجه به پیشرفت تکنولوژی میشه به صورت آنلاین ارائه داد تا افرادی که تو مناطق محروم هستند بتونند از خدمات متخصصین خوب و دلسوز گفتاردرمانگر استفاده کنند. در ضمن میشه با کمک کتاب های گفتاردرمانی کودکان و بازی های موبایلی مهارت کلامی کودکان را تقویت کرد.

برای گفتاردرمانی آنلاین دیگه نیازی نیست والدین ساعت‌ها در ترافیک و راه باشند یا هزینه رفت و آمد پرداخت کنند. در هر زمانی و مکانی میتوان با هماهنگ کردن با گفتاردرمانگر، کودک را برای کلاس های گفتاردرمانی آماده کرد. 

شاید بعد از خوندان ماجرای ایلیا با خودتان بگید: مامان ایلیا الکی حساس شده!!!

اصلا از کجا بفهمیم بچه مون مشکل گفتاری داره؟

از کجا بفهمیم بچه نیاز به گفتاردرمانی کودک 4 ساله داره؟

برای همین پیشنهاد میکنیم که حتما تا انتها این مقاله با ما باشید. 

حرف زدن کودک 4 ساله باید چگونه باشد؟

در ابتدا خوب است که اشاره کنیم که اگر کودک چهار ساله شما مراحل گفتاردرمانی زیر را به خوبی دارد. نیازی نیست که او را نزد گفتاردرمان ببرید. اما اگر به هر دلیلی احساس می‌کنید که فرزند شما نسبت به سایر هم سن و سال‌های خودش در ارتباطات گفتاری ضعیف عمل می‌کند. بهتر است که برای درمان او اقدامی شود.

برای آشنا شدن با توانایی گفتار کودک 4 ساله شما باید مراحل تکامل گفتار و زبان کودک را از قبل بدانید یا همین الان با آن آشنا شوید.

 

3 و 6 ماهگی

در سه ماهگی بچه‌ها یغیو می‌کنند یعنی صداهای مثل بو یا گو را زیاد تکرار می‌کنند. اما در 6 ماهگی بچه‌ها غان و غون مخصوص خودشان نظیر  صداهای( ب، پ، م) مانند با، پا را می‌گویند.

 

12 و 18 ماهگی

در 12 ماهگی کودک اولین کلمات را می‌گوید. اگر اثرات این کلمات تا 18 ماهگی آشکار نشود. کودک نیاز به گفتاردرمانی دارد. در دوران 18 ماهگی بچه 50 کلمه را میتواند بفهمد ولی خود او میتواند 20 کلمه را بگوید.

 

2 و 3 سالگی

 حدودا 200 تا 300 کلمه رو میگه و موقع حرف زدن جمله و عبارت می‌گوید.در 3 سالگی دایره لغاتش حدودا 500 تا 1000 کلمه است. همچنین جملات 3 یا 4 کلمه‌ای را میتواند بگوید.

 

و اما 4 سالگی

دایره لغاتش حدودا 2000 کلمه‌ای است. جملات 4 تا 5 کلمه‌ای می‌گوید. در مورد کارهایش توضیح میدهد. کلمات مربوط به رنگ‌ها و اعداد و زمان رو متوجه می‌شود. مثلا می‌تواند درباره وقایع و حوادث، برنامه‌های تلویزیونی با جملات ساده و مرکب حرف بزنه،اسم روزهای هفته، ماه‌های سال را به مرور بکار می‌برد.

*توجه توجه*

متناسب نبودن عملکرد هر بچه‌ای با سن خودش با توجه به این راهنما تنها نشان دهنده‌ی یک هشدار برای ارزیابی بیشتر اومی باشد. تنها انجام یک ارزیابی جامع  و دقیق توسط گفتاردرمانی تایید کننده وجود یا عدم وجود هر نوع مشکلی در ارتباط، زبان  و گفتار کودک می باشد.

 

کارهایی که یک گفتاردرمانگر باید انجام دهد!

شاید با شنیدن اسم گفتاردرمانی کودکان اولین چیزی که به ذهن شما برسد، درمان لکنت و صداهای «س» و «ش» خراب باشد! در حقیقت  این‌ موارد بخش خیلی کوچکی از فیلد کاری گفتاردرمانگرها است. زمینه کاری گفتاردرمانگران شامل:

• بهبود وضعیت زبانی، گفتاری و ارتباطی بچه‌های کم شنوا، عقب مانده ذهنی، اتیسم و حتی شکاف کام
• تسهیل مکیدن و بلعیدن نوزاد زودرس در ان آی سی یو 
• بهبود وضوح فرد مبتلا به ام اس و پارکینسون و سایر بیماری‌های مربوط به اعصاب
• آفازی( گفتار درمانی افراد مبتلا به سکته مغزی)
• درمان مشکلات صدا در کسانی که از صداشون استفاده حرف‌های می‌کنند.
• افرادی که دچار گرفتگی صدا هستند و یا به هر دلیلی از صدای خود ناراضی‌اند

 

نقش گفتاردرمانگر در رشد و حرف زدن کودکان 4 ساله

کار گفتاردرمانی این نیست که به بچه‌ها فقط کلمه یا صدا یاد بدهد تا بچه‌ها فقط کلمات را تکرار کنند. بلکه هدف جلسات گفتاردرمانی در گام اول این است که به بچه‌ها یاد بدهد که چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنند.

گفتاردرمانگرها در گام اول تمرکز و توجه خود را روی ارتباط گیری بچه ها می گذارند. چون که کودکانی که  هنوز درکی از ارتباط ندارند تکرار کلمات برایشان کارساز نیست.

هم زبان و هم گفتار بخش‌هایی از فرایند ارتباط هستند. گفتار یک وسیله کلامی برای برقراری ارتباط است . زبان، کد یا رمز مشترک اجتماعی یا سیستم قراردادی، برای ارائه‌ی مفاهیم به وسیله نمادهای دلخواه و ترکیب قاعده‌مند این نمادهاست. اما ارتباط فرایندی است که در آن افراد اطلاعات، ایده‌ها، نیازها و خواسته‌هایشان را به طرق کلامی یا غیرکلامی رد و بدل می‌کنند. 

مهم‌ترین قدم گفتاردرمانگران در مرحله درمان، شناخت مشکل و اختلال کودک می باشد. گفتاردرمانگر در گام اول یک ارزیابی دقیق از گفتار و زبان کودک و اندام‌های گویای‌اش و محیط خانه ی که در آن زندگی میکند را مورد بررسی و تفتیش قرار میدهد. 

 بعد از مشخص شدن آسیب‌ها، بر اساس وضعیت کودک، یک برنامه درمانی برای او طراحی می‌شود. روند درمان میتواند در صورت تمایل خانواده و گفتاردرمانگر  به صورت حضوری یا غیرحضوری  باشد.

 

چه زمانی باید نگران حرف نزدن کودکان باشیم؟

خیلی از والدین که با خانواده توانمند تماس می‌گیرند و برای گفتاردرمانی یا کاردرمانی کودکان از ما مشاوره و راهنمایی می‌خواهند این سوال را از ما می‌پرسند که من چه موقع فرزندم را نزد گفتاردرمانگر ببرم. اگر کودک 4 ساله شما علائم زیر را داشت پیشنهاد می‌کنیم که حتما در اولین فرصت با یک گفتاردرمانگر تماس بگیرید و خودتان را از نگرانی در بیاورید.

• تاخیر در شروع گفتار کودکان
• اشکال در تلفظ اصوات گفتاری
• عدم برقراری ارتباط کلامی یا غیر کلامی کودک
• کم شنوایی یا ناشنوایی
• اشکال در درک کلام
• اختلال در بلع
• در صورت تشخیص بروز هر یک از اختلالات فلج مغزی، اوتیسم، اختلال یادگیری( مشکل خواندن و نوشتن ریاضی)
• ناروایی طبیعی
• لکنت
• عقب ماندگی ذهنی و اختلالات ژنتیکی

تکنیک های گفتاردرمانی کودک 4 ساله 

گفتاردرمانگران برای انجام تمرینات گفتاردرمانی از انواع تکنیک های استفاده می کنند از جمله :

تکنیک بسط دهی

 در این تکنیک به عبارت‌های ناکامل ولی معنادار کودک‌مان اطلاعات دستوری( گرامری) صحیح اضافه می‌کنیم. اگر کودک شما میگوید سگ یا خانه سگ شما باید بگوید: بله سگ تو خونه‌اشه. شما تو این تکنیک کلماتی که کودک از جمله حذف کرده رو اضافه می‌کنید.

 

تکنیک تعمیم دهی

منظور از تعمیم دهی توضیحاتی از سمت شماست که مقداری اطلاعات معنایی به گفته‌ی کودکتان اضافه می‌کنید. مثلا اگر بچه  شما میگه خونه سگ شما می‌تونید بهش بگید: بله اون سردشه یا به خونه‌اش رفت. در واقع  این بار شما جملات متفاوت با معنای دیگر ولی مرتبط  با گفتار کودک ارائه می کنید.

 

تکنیک گفتار با خود

تکنیک گفتار با خود یعنی وقتی داریم با بچه‌ها به صورت موازی بازی می‌کنیم فعالیت‌های خودمون رو براش توصیف کنیم مثلا وقتی بچه‌ها در حال برجی سازی با آجر یا بلوک هستند بازی رو به طور موازی با کودک پیش میبریم طوری که بازی خودمون هست و هم زمان کارهایی را که توصیف می‌کنیم انجام می‌دهیم. مثلا بگید برج میسازم، ببین چی میسازم و…

 

تکنیک گفتار موازی

 در تکنیک گفتار موازی این بار گفتار خود را برای کودک به کار می‌بریم یعنی به جای توصیف فعالیت‌های خودمان فعالیت‌های کودک را توصیف می‌کنیم. مثل گزارشگر فوتبال لحظه به لحظه عملکرد بچه‌ها رو توصیف می‌کنیم. مثلا وقتی کودک در حال برج سازی می‌گیم داری برج میسازی و بلوک‌ها رو روی هم میذاری چه چیز بزرگی ساختی …

 

گفتاردرمانی کودک 4ساله در منزل

یادگیری بچه‌ها 4 تا محور دارد که شامل بازی کردن، گپ زدن، آواز خواندن و حرکت کردن است. خانواده‌ها می‌توانند برای انجام تمرینات گفتاردرمانی کودکان در منزل در هر محور برای خودشان نقشی قائل بشند و با بچه‌ها همراه شوند. تا بچه‌ها تو فضای شاد و جذاب مهارت گفتاری و ارتباطی یاد بگیرند.

 

گپ زدن:

برای بچه‌ها محیطی غنی فراهم کنید مثلا محیط را طوری برای بچه‌ها فراهم کنید تا به گفتگو کردن و مشاهده کردن تشویق شوند. یک تجربه را در  حالت‌های مختلف برای بچه‌ها تکرار کنید با بچه‌ها با طرق مختلف چه کلامی چه غیرکلامی ارتباط برقرار کنید.

حالت و احساسات خودتون رو با صدای بلند به بچه‌ها نشان بدهید سعی کنید صدای بچه‌ها رو تقلید بکنید.حرف و گفتار بچه‌ها رو یک گام بالاتر به خودشون ارائه بدید منظور بچه‌ها رو به شکل‌های مختلف به خود بچه‌ها بیان کنید.

 

آواز خواندن:

با بچه‌ها آواز بخوانید حرف‌های معمولی تون رو با بچه‌ها با آواز بگید از موسیقی استفاده بکنید با هرچیزی آهنگ بسازید مثلا با سطل ، سد و… این کار سیستم حسی رو آروم میکند .

 

حرکت کردن:

بچه‌ها باید محیط‌های مختلف رو تجربه کنند صرفا درک کردن تعاریف به بچه‌ها کمک نخواهد کرد. باید بچه‌ها با محیط‌شون آشنا شوند. از نزدیک لمس کنند بچه‌ها با حرکت کردن می‌توانند مفاهیم و تعاریف مختلفی را که یاد گرفتند در موقعیت‌های مختلف تجربه کنند.

 

گفتاردرمانی کودک 4 ساله با بازی 

اهمیت بازی در تسهیل تکامل گفتار و زبان بچه‌ها برای کسی پوشیده نیست. گفتاردرمانی کودکان بدون بازی امکان پذیر نیست. در اینجا قصد داریم ضمن معرفی جامع یک بازی به بررسی نحوه‌ی کاربرد تکنیک‌های زبانی در بازی بپردازیم. بازی مورد نظر حیوانات مزرعه می باشد. 

ابزار مورد نیاز بازی مزرعه حیوانات:

حیوانات مزرعه شامل گاو، اسب، گوسفند، بز، جوجه، مرغ، خروس و سگ و گربه

ابتدای بازی:

ملاقات حیوانات با یکدیگر به صورت گفتن سلاااام با صدای مناسب هر کدام از حیوانات مثل گاو میگه مااااااا گوسفند میگه بَ، بَ،بَ. در حین بازی به بچه ها فرصت بدید بعد از شما صداها رو تقلید کند.

وسط بازی:

بعد از اینکه حیوانات هم دیگه رو دیدند، اونا رو به داخل و خارج از طویله ببرین و در طویله رو با گفتن : تق، تق باز و بسته بکنین.بعد از اینکه حیوانات داخل رفتند میتونن غذاشون رو بخورند و بعد برای دستشویی ، توالت برند.(شما این قسمت رو متناسب با کارهای روتین بچه خودتون تعریف کنید تا بازی رو بهتر درک بکنه و مرحله بعدی را پیش بینی بکنه)

پایان بازی:

قبل از اینکه بچه شما علاقه‌ی خودش رو به بازی از دست بده، بازی رو تموم کنید مثلا بگید: حیوانات خوابن و اونا رو بعدا برای بازی بیدار می‌کنید. بعد اسباب بازی‌ها رو سر جاش بزارید. تو این بازی فکر می‌کنید چه تکنیک‌های زبانی است که اگر ما خانوادها بدونیم باعث میشه گفتار بچه ها بهتر بشه؟

 

در این بازی تکنیک‌های زیادی است مثل:

تکنیک گفتار با خود یا گفتار موازی

اعمال خودتون و بچتون رو توصیف کنید برای مثال بگید: گاو خوابیده .برای بچه‌های کوچک که هنوز گفتار ندارند میتونید صدای خرناس کشیدن رو در بیارید .یا یکی  دو کلمه مانند (خوابیده) را برای اشاره به اینکه گاو در طویله خوابیده استفاده بکنید. نوع و طول عبارت‌های مورد استفاده را متناسب با سطح فعلی مهارت‌های زبانی بچه‌ها تنظیم بکنید.

تکنیک مکث‌های منتظرانه

بعد از هر اظهار نظر 3 تا 5 ثانیه مکث کنید تا کودک نوپای شما فرصت پردازش و پاسخ دادن را داشته باشد. برای مثال بگید: گاو گشنه‌اش شده یا گاو میخواد چیزی بخوره، بعد توی دلتون تا 5 بشمرید و با حالت انتظار، منتظر بمونید تا فرزندتون چیزی بگه. هر نوع جوابی داد قبول کنید و اگر جواب نداد پافشاری نکنید و بازی رو ادامه بدید.

 

تکنیک حق انتخاب

 یک تکنیک دیگه که میتونین تو بازی استفاده کنید اینکه به بچه‌ها حق انتخاب بدید مثلا میتونید بگید: تو گاو رو میخوای یا ببعی رو؟ یا حیوانات غذا بخورند یا بخوابن؟

 

نکات اجرایی

اگر اعمال و صداهای شما سرگرم کننده باشه، بچه‌ها خیلی دوست دارند و راحت‌تر تقلید می‌کنند حتما حین بازی با بچه ها حرکاتتون همراه با حالت کودکانه( مسخره بازی) باشه.

 

 استفاده از کتاب های گفتاردرمانی کودکان

متخصصان گفتاردرمانی برای کمک به والدین برای انجام تمرینات گفتاردرمانی کودکان در منزل انواع کتاب های گفتاردرمانی کودکان را تالیف کرده اند.  با کمک کتاب های گفتاردرمانی کودکان خانواده ها که در مناطق کم برخوردار هستند تمرینات گفتاردرمانی کودک 4 ساله  را می توانند در منزل انجام دهند. با استفاده از کتاب های گفتاردرمانی کودکان مانند کتاب های گفتاردرمانی کودکان خانم هدی محمودی والدین که خود دارای لهجه هستند می توانند اختلال تلفظ و تولید کودکان را راحت تر در منزل انجام دهند. خانم هدی محمودی نویسنده دو کتاب به نام های زیر است:

• کتاب گفتاردرمانی کودکان فرهنگ مصور همخوان ها(1)(کلمه و عبارت)
• کتاب گفتاردرمانی کودکان فرهنگ مصور همخوان ها(2)(جمله– داستان)

 

نحوه استفاده از کتاب های گفتاردرمانی خانم هدی محمودی

1. در ابتدای کتاب، تستی طراحی شده است که در آن برای هر همخوان در سه جایگاه اول، وسط، آخر، کلماتی ساده و عینی و به شکل رنگی در نظر گرفته شده است که با استفاده از آن گفتاردرمانگران و والدین می توانند در ابتدا تولید کودک را ارزیابی کنند.
2. در کتاب گفتاردرمانی کودکان فرهنگ مصور همخوان ها(1) برای تثبیت هر همخوان در مرحله کلمه و سپسعبارت در سه جایگاه اول، وسط و آخر  از کلمات عینی و تصاویر رنگی استفاده شده است.
3. فرهنگ مصور همخوان ها(2) برای هر همخوان دو صفحه در نظر گرفته شده است. صفحه نخست به تثبیت همخوان در سطح جمله می پردازد و صفحه دوم تثبیت را در مرحله داستان ارائه می دهد.

 

بازی موبایلی بشنو و بگو قهرمان کوچولو

یادگیری و درک گفتاری هر کودک پایه ای مهم برای رشد هم جانبه او به شمار می رود. برای تقویت مهارت زبانی و گفتاری کودکان می توان از بازی های گفتاردرمانی مانند بازی بشنو و بگو  قهرمان کوچولو استفاده کرد. یادگیری بازی محور باید فعالیتی مبتنی بر مرحله ی پختگی و تمایلات طبیعی کودکان باشد و رشد سنی آنها را در چهار جنبه ی ذهنی، حرکتی، هیجانی و اجتماعی پرورش دهد. نقطه شروع فعالیت ها و فرصت های یادگیری باید جایی باشد که کودک در آن قرار دارد. بازی بشنو و بگو قهرمان کوچولو علاوه بر موارد گفته شده برای کودکان فواید بسیاری دارد از جمله:

1. کودک قادر به ایفای نقش خواهد بود توانایی شخصیت پردازی را کسب می کند.
2. به کودک امکان انتخاب کردن و ارزیابی موفقیت در انتخاب هایش را می دهد.
3. در صورت شکست یا خطور افکار مهیج تر به ذهن کودک، امکان رها کردن بازی وجود دارد.
4.  قابلیت کارتی بودن به کودک امکان تصور راه های دیگر را می دهد، یعنی امکان استفاده از تخیلات خود را می دهد.
5. مهارت های ذهنی، حرکتی، هیجانی و اجتماعی کودک را پرورش می دهد.
6. کودک مهارت برنامه ریزی و سامان دهی را در کنار مهارت کلامی با بازی موبایلی بشنو و بگو قهرمان کوچولو کسب می کند.
7.  مهارت توجه و تمرکز و حافظه کودک با بازی موبایلی بشنو و بگو قهرمان کوچولو تقویت می شود.
8. کودک در قالب بازی مهارت جمله سازی را متناسب با توانایی اش کسب می کند.
9. در بازی موبایلی بشنو و بگو قهرمان کوچولو انواع تکنیک های گفتاردرمانی مانند گفتار موازی، بسط دهی، تعمیم دهی استفاده شده است.

 

در نهایت …

در  مقاله گفتاردرمانی کودک 4 ساله از سایت خانواده توانمند به اختلالات گفتاری کودکان 4 ساله  و راهکارهای درمان اختلالات گفتاری کودکان 4 ساله در منزل پرداختیم .مشکلات گفتاری  کودکان با حضور متخصصین گفتاردرمانی و همراهی خانواده‌ها و فناوری های توانبخشی مانند بازی های موبایلی بشنو و بگو قهرمان کوچولو حل خواهد شد. اگر در مورد گفتار درمانی کودک 4 ساله خودتان سوال دارید حتما با ما در میان بگذارید.

در صورت نیاز به خدمات گفتاردرمانی لهجه  کودکان اوتیسم، سندرم داون، فلج مغزی، نابینا، ناشنوا، کم توان ذهنی و بزرگسالان مبتلا به سکته مغزی، پارکینسون، اختلال بلع، صوت، آفازی، شکاف کام، لکنت می توانید از متخصصان گفتاردرمانگر سایت خانواده توانمند استفاده کنید. برای دریافت خدمات مشاوره کافی است با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانواده‌شان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات فروشگاهی که شامل (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب، و… بوده است.) متناسب با نیازهای خود بدون هرگونه محدودیت  زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.