در این مطلب ابتدا با کاردرمانی و تعریفی از آن آشنا می شویم. سپس نحوه عملکرد و شرایط نیاز به کاردرمانی را مورد بررسی قرار می دهیم.اگر شما نیز به دنبال استفاده از خدمات کاردرمانی هستید، حتما برای شناخت این حوزه وقت بگذارید. عدم شناخت کاردرمانی ضررهای جبران ناپذیری به شما و خانواده تان می زند.

ماجرایی نیوشا

مامان نیوشا وقتی برای دریافت خدمات کاردرمانی با سایت خانواده توانمند تماس گرفت.

بعد از سلام و احوال پرسی، ماجرای نیوشا را تعریف کرد!!!

مامان نیوشا گفت: دخترم دو ماه دیگه سه سالش تمام می شود اما نه حرف می زند نه راه می رود!!!

نیوشا در حد چند کلمه حرف می زند، اگر خیلی احساس نیاز کند از کلمات مامان و بابا استفاده می کند!!!

طی این چند ماه به پزشکان مختلفی مراجعه کرده ایم!!!

پزشکان معتقدند نیوشا مشکلی ندارد اما برای راه رفتن، حرف زدن باید از خدمات کاردرمانی استفاده کند.

مادر نیوشا گفت: کاردرمانی آیا واقعا راهکار مشکلات نیوشاست؟

نمی دانم کاردرمانی چه فوایدی برای نیوشا دارد!!!

پزشکان هیچ داروی را تجویز نکرده اند. من نگرانم شاید به من امید واهی داده اند!!!

در کاردرمانی از داور استفاده می شود؟

کاردرمانی خوب می شناسید؟

برای پیدا کردن کاردرمانگر خوب کجا برم؟

روز و شبم یکی است، کاری جز گریه ندارم!!!

بعد از شنیدن صحبت های مادر نیوشا مشاور سایت خانواده توانمند توضیحات مفصلی را درباره کاردرمانی، خدمات آن، حوزه مداخلاتی کاردرمانی و نتایج کاردرمانی بیان کرد.

مادر نیوشا باید با آگاهی وارد مسیر توانبخشی کودک دلبندش شود. والدین توانمند بهتر می توانند با چالش های مسیر درمان کودکانشان کنار بیایند. یکی از راههای توانمند سازی والدین، آگاه سازی آنان است.

کاردرمانی چیست؟

کاردرمانی یا همان Occupational therapy جز رشته های توانبخشی است. افرادی که مشکلات جسمی، ذهنی، حسی دارند با دریافت خدمات کاردرمانی می توانند زندگی مستقلی داشته باشند. استفاده از خدمات کاردرمانی محدودیت سنی ندارد، کودکان و بزرگسالان متناسب با نیازشان می توانند از اقدامات کاردرمانی استفاده کنند.

هدف از کاردرمانی چیست؟

هدف کلی کاردرمانی کمک به افراد برای داشتن زندگی مستقل است. کاردرمانگران برای هدف گذاری، ابتدا افراد را ارزیابی می کنند و سپس متناسب با نیاز مراجعه کننده هدف گذاری انجام می دهند. در هدف گذاری برای طراحی پلن درمانی، کاردرمانگران متناسب با سن، نیاز، محدودیت و نقاط قوت افراد عمل می کنند.

مثلا اگر فردی دچار سکته مغزی شده است برای دریافت خدمات کاردرمانی باید در ابتدا ارزیابی شود.  بعد از ارزیابی مشخص می شود فرد درابتدا نیاز به کاردرمانی جسمی بزرگسالان یا نیاز به کاردرمانی ذهنی دارد. بعد از نیاز سنجی از افراد سراغ هدف گذاری می رویم.

در کاردرمانی برای کودکان نیز متخصصان کاردرمانی در ابتدا نیازهای مخاطب را شناسایی می کنند. بعد از مشخص شدن نیازهای او هدف گذاری انجام می شود. به طور مثال اگر کودک توانایی نشستن ندارد باید مشخص شود آیا کودک اختلال حسی دارد یا جسمی؟! برای مشکلات حسی باید از خدمات کاردرمانی حسی و برای مشکلات جسمی نیز از خدمات کاردرمانی جسمی استفاده کرد. اهداف درمانی مناسب با نیازهای فرد است.

کاردرمانگر کیست؟

کاردرمان‌گران در حوزه مشکلات جسمی، ذهنی، حسی کودکان و بزرگسالان تخصص دارند. کاردرمانگران با استفاده از این تخصص‌ها می‌توانند یک برنامه درمانی ارائه کنند.

متخصصان کاردرمانی با تسلط بر علوم مختلف از جمله فیزیولوژی، آناتومی و روانشناسی یک برنامه جامع درمانی و درصورت لزوم رویکرد های جبرانی و تطابقی به مراجعه کنندگان ارائه می دهند که تمامی حیطه های زندگی فرد را در نظر می گیرد.

کاردرمانگران در ابتدا با توجه به تشخیص پزشک متخصص، فرد را ارزیابی می کند. بعد از ارزیابی شروع به طراحی برنامه کاردرمانی می کند. بعد از انجام تکنیک های کاردرمانی در کلینیک و منزل، دوباره ارزیایی را انجام می دهد تا متوجه روند تغییرات رشد او شود.

کاردرمانگران با سایر اعضای تیم توانبخشی (فیزیوتراپیست، گفتار درمانگر، ارتزیست پروتزیست، شنوایی شناس، بینایی سنج) و سایر افراد تیم درمان (پزشک، روانشناس، پرستار، مددکار اجتماعی و…) و بویژه با همراهی خانواده فرد، رساندن مراجع به احساس کفایت و ارزشمندی همکاری می کنند.

یک فرد برای کاردرمانگر شدن نیازمند توانایی جسمی و روحی مطلوب و انگیزه ای قوی است تا بتواند با بیماران با ناتوانی های مختلف و گروه های سنی متفاوت ارتباط برقرار کند و در جهت درمان آن ها تلاش کند.

شاید بتوان گفت مهم ترین ویژگی یک کاردرمانگر علاقه به انسان ها است.

خدمات توانبخشی در اغلب موارد نیازمند دوره های طولانی مدت درمان است در نتیجه کسی که صبر وحوصله کافی نداشته باشد و به راحتی ناامید شود نمی تواند بیماران خود را در پروسه توانبخشی یاری کند.

انواع کاردرمانی

کاردرمانی حوزه های مختلفی دارد. افراد متناسب بانیازی که دارند می توانند از خدمات کاردرمانی استفاده کنند. حوزه های کاردرمانی به سه دسته کلی ذهنی، جسمی، حسی تقسیم می شود.

در دسته بندی دیگر برای حوزه کاردرمانی از پارامتر سن نیز استفاد می کنند.برای همین متناسب با سن نیز می توانیم کاردرمانی را به کاردرمانی کودکان،کاردرمانی بزرگسالان تقسیم بندی کنیم. کاردرمانی کودکان زیر مجموعه مختلفی از قبیل کاردرمانی کودکان اوتیسم، فلج مغزی، سندرم دان،کم توان ذهنی و… دارد. کاردرمانی بزرگسالان نیز متشکل از کاردمانی سالمندان،سکته مغزی، بیماران پاراکینسون، آلزایمر، پا، دست و… است.

شاید از خودتان به پرسید چرا این همه دسته بندی متفاوت وجود دارد؟

باید گفت: متخصصان کاردرمانی با نیازهای متنوعی روبه رو می شوند. برای ارائه خدمات بهتر اگر نیازهای را به درستی بشناسند بهتر می توانند خدمات خود را ارائه کنند. طبیعتا یک فرد نمی تواند در همه حوزه تخصص کافی داشته باشد.این دسته بندی کمک به سزایی به مراجعه کنندگان و متخصصان می کند.

چه کسانی به کاردرمانی نیاز دارند؟

با مشخص شدن حوزه کاردرمانی می توانیم در این قسمت مخاطبان خدمات کاردرمانی را معرفی کنیم. خدمات کاردرمانی شامل این افراد است:

• نابینایان
• ناشنوایان
• کودکان فلج مغزی
• افراد دارای مشکلات جسمی، حرکتی مانند افرادی دارای پای پرانتزی
• افرادی که مشکلات جسمی مانند دست، پا، گردن، مچ، انگشتان و…
• افراد به مبتلا به سرطان، سوختگی
• اختلالات حسی، یادگیری
• کودکان دارای اختلالات رفتاری مانند کودکان لجباز، بیش فعال
• افرادی که توانایی نشستن، راه رفتن، ایستادن ندارند.
• بیماران رماتیسمی، پارکینسون، آلزایمری، آرتروز، روماتیسمی و..
• آسیب‌ها یا نارسایی‌های حین تولد
• اختلال یکپارچگی حسی
• آسیب‌های ضربه‌ای به مغز یا نخاع(کاردرمانی سکته مغزی)

کاردرمانی بزرگسالان

کاردرمانگران برای حفظ استقلال در انجام کارها، مشارکت در فعالیت های معنادار و داشتن یک زندگی کامیاب به افراد سالمند و بزرگسال کمک می کنند. بعضی از حوزه هایی که کاردرمانگران می توانند به این مراجعان کمک کنند شامل کمک به افراد دچار بیماری آلزایمر، پارکینسون، مشکلات شناختی، ناتوانی در حرکت کردن، دید کم و کمک به انجام کارهای روزمره زندگی مثل آموزش مراقبت از خود، بهداشت و سلامت، آشپزی، داشتن تفریح، استفاده از ابزار کاردرمانی و وسایل توانبخشی و … می باشد.

کادرمانگران در کاردرمانی سالمندان و بزرگسالان معمولا به دنبال اهداف زیر هستند:

• پیشگیری از صدمات و بیماری ها
• پیشگیری از شرایط ناگوار ثانویه
• ارتقای رفاه افرادی دارای بیماری های مزمن
• افزایش فاکتورهای موثر بر کیفیت زندگی
• ارتقای تمرینات سالم زندگی، مشارکت اجتماعی

کاردرمانی کودکان

به نظر می رسد کودکان در سراسر دنیا مراحل یکسانی از رشد را پشت سر می گذارند و این مراحل در جدول زمانی گسترده یکسانی قرار دارند. اگرچه این الگو عموما برای تمام کودکان یکسان است، اما باید به یاد داشته باشیم که هر کودک منحصر به فرد است.

وجود نقشه راه برای رشد کودکان فرصتی به والدین و متخصصان می دهد تا متوجه نیازهای کودک شوند. اگر کودک طبق نقشه رشد همسالانش حرکت نکرد، باید منشا این تفاوت را فهمید.

کودکان بانیازهای ویژه بروی نردبان رشد حرکت می کنند اما حرکت آنان غیرعادی است. برای مثال؛ آنها ممکن است در سن معمول بنشینند یا راه بروند، اما در سن معمول حرف نزنند. هدف از کاردرمانی جلوگیری از پیشرفت بیماری کودک و بازگرداندن توانایی های از دست رفته او است.با دریافت خدمات توانبخشی بیمار می تواند به زندگی و سطح فعالیت قبلی برگردد. از جمله مداخلاتی که کاردرمانگر می تواند برای کودکان انجام دهد:

تقویت مهارت های دست

•  گرفتن و رها کردن اسباب بازی ها
• رشد مناسب مهارت های قلم دست گرفتن

هماهنگی چشم و دست

•  افزایش هماهنگی چشم و دست برای بهبود مهارت های کودکان و نوجوانان در بازی
• هماهنگی چشم و دست برای فعالیت های مدرسه
•  کپی برداری از تخته سیاه در مدرسه
• کمک به مهارت نوشتن از روی الگوها و…

توانمندسازی کودکان با تاخیر رشدی و یادگیری 

کمک به انجام وظایف خودیاری از قبیل:

• حمام کردن
• لباس پوشیدن
• مسواک زدن
• قاشق دست گرفتن و…

کاهش اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان

•  کمک به کودکان و نوجوانان با اختلالات رفتار در ایجاد و حفظ رفتارهای مطلوب
• مدیریت اضطراب کودکان و نوجوانان
• مدیریت خشم و پرخاشگری
• کاهش لجبازی کودکان

آموزش کودکان بانیازهای ویژه

• آموزش کودکان با معلولیت های جسمی و حرکتی به صورت هماهنگی مهارت های مورد نیاز برای تعدیل مستقل
• آموزش مهارتهای احرفه ای در قالب توانبخشی حرفه ای
•  افزایش سرعت و خوانایی دست خط کودک
• آموزش مهارت های زندگی به کودکان کم توان ذهنی 

کاهش اختلالات یادگیری

• کمک به کودکان با اختلال یادگیری
• افزایش مهارت های تحصیلی لازم برای موفقیت در مدرسه.

کاردرمانگر تشخیص نمی دهد!!!

به هنگام مراجعه به کلینیک ها از کاردرمانگر نخواهید بیماری کودک شما را تشخیص دهد. این کار وظیفه او نیست. پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان با معاینه کودک و تشخیص نوع بیماری کودک، دریافت خدمات توانبخشی را توصیه می کند.

خدمات کاردرمانی به کودکان و افراد بانیازهای ویژه

یکی از پرتکرارترین سوالات که احتمال دارد برای شما هم پیش‌آمده باشد؛ این است که آیا کاردرمانی می‌تواند به مستقل شدن کودکان با نیازهای خاص کمک کند یا نه؟

افراد بانیازهای ویزه با استفاده کردن ازخدمات توانبخشی می‌توانند مستقل شوند؟

آنان می توانند،کارهای شخصی خود را مثل لباس پوشیدن، حمام رفتن و غیره را به راحتی و بدون هر نوع کمکی انجام دهند؟

عموماً کاردرمانگران برای مستقل کردن کودکان استثنایی به بهبود صفات گوناگونی مثل موارد زیر کمک می‌کنند:

• کمک کردن به افزایش تمرکز کودکانی که دچار مشکلات مربوط به توجه و حافظه هستند.
• بهبود مهارت‌های حرکتی که در توانایی کودک برای نوشتن و در دست گرفتن اشیا مشکل دارند.
• بهبود مهارت‌های مربوط به توانایی حرکتی از قبیل هماهنگی جسمانی، راه رفتن پریدن یا پرت کردن اشیا
• بهبود هماهنگی چشم و دست، بهبود مهارت‌های مراقبت از خود از قبیل غذا خوردن، حمام کردن، لباس پوشیدن و مسائل مربوط به بهداشت شخصی آن‌ها

برای آشنایی با خدمات کاردرمانی کافی است سرگذشت افراد بانیازهای ویژه را بخوانید.سرگذشت این افراد شاهد خوبی برای اثرگذاری خدمات توانبخشی از قبیل کاردرمانی است.مسیر توانبخشی طولانی است با یک جلسه یا دو جلسه فرد توانمند نمی شود.

سوال پرتکرار والدین:

کودک من چه زمانی خوب می شود؟

خوب شدن برای متخصصان توانبخشی مفهمومی متفاوت دارد. اگر بخواهیم خوب شدن از دید اگــر بخواهیــم خــوب شــدن از دیــد والدیــن را هماننــد کــودکان عــادی شــدن، در نظــر بگیریــم، واقعیــت ایــن اســت کــه اکثــر کودکانــی کــه بــه ســرویس‌های توانبخشــی ارجــاع داده می‌شــوند حتــی بــا وجــود دریافــت بهتریــن خدمــات ممکــن، هماننــد کــودکان عــادی نمی‌شــوند.

خــوب شــدن در عرصــه توانبخشــی چندیــن برداشــت و مفهــوم دارد. مــا معتقدیــم کودکــی کــه بــا موفقیــت از یــک مرحلــه رشــدی بــه مرحلــه رشــدی بالاتــر حرکــت می‌کنــد در حــال بهبــود یافتــن اســت و ایــن بهبــود یافتــن در مقایســه بــا مرحلــه رشــدی پایین‌تــر اســت.

از ســوی دیگــر بهبــود یافتــن را مــا بــا مفهــوم افزایــش اســتقلال هــم، معنــی می‌کنیــم. یعنــی اینکــه از نظــر مــا فــردی کــه بتوانــد در انجــام امــورات شــخصی بــه تناســب ســن و موقعیتــش مســتقل باشــد و نیــازی بــه مداخلــه و کمــک دیگــران نداشــته باشــد بهبــود یافته‌اســت.

کودک خود را در مسیر توانبخشی با کسی مقایسه نکنید. مقایسه کردن انرژی شما را کاهش می دهد. در صورت نیاز به مشاوره حتما نظرات خود را با متخصصان مجرب حوزه توانبخشی مطرح کنید.

کلام آخر

در این مقاله درباره اهداف، برنامه و ویژگی کاردرمانگران صحبت شد. خدمات کاردرمانی شامل کودکان و بزرگسالان می شود. با استفاده از این خدمات  فرد می تواند زندگی مستقل تری داشته باشد. جهت آشنایی با کاردرمانگران مجرب با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

خانواده توانمند به خانواده‌های کودکان با نیازهای ویژه چه کمکی می‌کند؟

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانواده‌شان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب، صنایع دستی و…) متناسب با نیازهای خود بدون هرگونه محدودیت  زمانی و مکانی از خدمات گفته شده بهره‌مند شوند.