کاردرمانی چیست؟
کاردرمانی علمی است که با استفاده از تکنیک‌های گوناگون به درمان افرادی که از اختلالات جسمی و روانی رنج می‌برند کمک می‌کند تا این افراد با به کار بردن این تکنیک‌ها از شرایط زندگی بهتری برخوردار شوند به عبارت ساده تر کاردرمانی به معنای استفاده درمانی از فعالیت ها و کارهای روزمره برای افراد و گروه ها به منظور آسان کردن مشارکت آن ها در نقش زندگی و موقعیت های اجتماعی می باشد.
کار درمانی به افراد برای رسیدن به استقلال در تمام زوایای زندگی و به کودکان دارای با نیازهای ویژه برای پیشرفت در مهارت های حرکتی، فیزیکی و ادراکی و نیز بالا بردن عزت نفس و احساس موفقیت درمان های مناسب ارائه می کند.
برخی از مردم فکر می کنند کاردرمانی تنها ویژه بزرگسالان است و کودکان نیاز به کار درمانی ندارند، اما در واقع کار کودک بازی کردن و یادگیری است و کاردرمانگر می تواند مهارت های کودک را برای فعالیت های بازی، انجام تکالیف مدرسه و فعالیت های زندگی روز مره ارزیابی و آنها را با فعالیت های همان گروه سنی مقایسه کند.
طبق نظر انجمن کاردرمانی آمریکا ( AOTA) کاردرمانگر علاوه بر سر و کار داشتن با رفاه جسمانی فرد، عوامل محیطی و اجتماعی را که ممکن است به روش های مختلف از عملکرد فرد ممانعت کند، مورد توجه قرار می دهد.
چه کسانی به کاردرمانی نیاز دارند؟
طبق نظر انجمن کاردرمانی آمریکا، کودکان دچار مشکلات پزشکی زیر می توانند از کاردرمانی بهره ببرند:
آسیب ها یا نارسایی های مادر زادی، اختلال یکپارچگی حسی، آسیب های ضربه ای به مغز یا نخاع، اختالات یادگیری، درخودماندگی، اختالات فراگیر رشد، آرتروز روماتیسمی کودکان، اختلالات ذهنی یا رفتاری، شکستگی استخوان یا دیگر آسیب های استخوانی، تاخیر رشدی، شرایط پس از جراحی، سوختگی ها، مهره های شکاف دار، قطع عضو، سرطان، آسیب های شدید دست، اسکلروزیس های متعدد(M.S) ، فلج مغزی و بیماری های مزمن دیگر.
کاردرمانگران چه کسانی هستند؟
کاردرمانگران کسانی هستند که در زمینه‌های مختلف درمانی دارای مهارت و تخصص می‌باشند. آنها با استفاده از این تخصص‌ها می‌توانند یک برنامه برای درمان بیماران ارائه بدهند تا زندگی این افراد را در بر بگیرد و رو به بهبود قرار دهد. البته این افراد برای درمان بهتر بیماران خود، شرایط و علایق آنان را هم در نظر می‌گیرند چرا که بیماران هر چه در محیط راحت‌تر و آرام‌تر باشند سریع‌تر به استقلال شخصی خود می‌رسند.
یکی از فعالیت هایی که کاردرمانگرها با توجه به نیازهای کودک انجام می دهند، کارکردن روی مهارت های حرکتی ظریف همچون گرفتن، رها کردن و همچنین کار بر روی مهارت های نوشتاری است.
کاردرمانگرها همچنین برای بهبود مهارت های بازی، هماهنگی چشم و دست را مورد توجه قرار می دهند:
مثل به هدف زدن، با چوب به توپ ضربه زدن یا رونویسی بر روی تخته سیاه.
یک کاردرمانگر همچنین می تواند:
به کودکانی که دچار تاخیر رشدی شدید هستند کمک کند تا بعضی از مهارت ها همچون حمام کردن، لباس پوشیدن، مسواک زدن وبه تنهایی غذا خوردن را یاد بگیرند.
به کودکانی که دچار اختلال رفتاری هستند، روش های کنترل خشم و عصبانیت را بیاموزد. مثلا، به جای آسیب رساندن به دیگران برای تخلیه انرژی ، کودکان باید روش های مثبت کنترل خشم را یاد بگیرند؛ مثل نوشتن در مورد احساساتشان یا شرکت در فعالیت های جسمانی.
به افراد دچار ناتوانایی های جسمانی، مهارتهای هماهنگی لازم برای استقلال در غذا خوردن، استفاده از رایانه یا افزایش سرعت و خوانا نویسی را آموزش دهد.
همه نیازهای کودک به تجهیزات تخصصی همچون صندلی چرخدار، اسپلینت، وسایل استحمام، شیوه های لباس پوشیدن یا کمک های ارتباطی را ارزیابی کند.
برای بهبود مهارت های اجتماعی وتمرکز در کودکانی که اختلال توجه و حس دارند تلاش کند.
آیا فیزیک درمانی و کاردرمانی مشابه هم هستند؟
اگرچه هر دونوع درمان به بهبود کیفیت زندگی کودکان کمک می کند، تفاوت هایی بین آنها وجود دارد. فیزیک درمانی با انتشار درد، قدرت دامنه ی حرکتی مفاصل ، استقامت وعملکرد حرکتی درشت سروکاردارد، درحالی که کاردرمانی بیشتر با مهارت های حرکتی ظریف، مهارت های درکی بینایی، مهارت های شناختی وپردازش حسی سر و کار دارد. کاردرمانگرها در مکان های متفاوتی کار می کنند از جمله مدارس استثنایی، بیمارستان ها، مراکز توانبخشی، مراکز بهداشت روانی، مراکز خصوصی یا شخصی ، درمانگاه کودکان وآسایشگاه.
هدف از کاردرمانی چیست؟
واضح است که کاردرمانگران، به دنبال دادن استقلال و افزایش توانایی افراد مستعد این بیماری‌اند.
برای مثال هستند افرادی که در سن‌های مختلف ممکن است به هر دلیلی بعد از سکته توانایی کلامی و جسمی و یا حرکتی خود را از دست بدهند و این دلیل باعث می‌شود که این افراد برای انجام فعالیت‌های روزمره خود به اشخاص دیگری از خانواده یا دوستان متکی باشند.
بنابراین، کاردرمانگران برای بهبود وضعیت این افراد از تکنیک‌های تمرینی، متفاوتی استفاده می‌کنند.
فرایند کاردرمانی چگونه است؟
به صورت کلی فرایند کاردرمانی شامل ارزیابی، طرح درمان، اجرا، و ارزیابی مجدد است. در مراحل بیماریابی و ارزیابی افرادی که نیاز به کاردرمانی دارند مشخص شده و در مراحل درمان با توجه به شرایط، امکانات و محدودیت‌ها طرح و زمان ریخته می‌شود و در نهایت مورد اجرا قرار می‌گیرد.
کاردرمانگران در چه زمینه‌های فعالیت می‌کنند؟
همان‌طور که می‌دانید کاردرمانگران بنا بر تجربه و تخصص و محیط کاری که دارند در زمینه‌های مختلفی می‌توانند فعالیت کنند و این طبقه‌بندی در کشورهای مختلف، متفاوت بوده است.
برای مثال انجمن کاردرمانی کشور امریکا، زمینه‌های کاردرمانگران را به چند دسته کودکان و نوجوانان، سلامت و تندرستی، سلامت روان، استفاده از روانشناسی کاردرمانی، سالمندان و غیره دستهبندی کرده است.
سلامت و تندرستی:
حوزه‌های تمرین سلامت و تندرستی به دلیل افزایش نیاز خدمات مربوط به تندرستی، در کاردرمانی ایجاد شده است. درمانگران برای کمک برای بهبود سلامت و تندرستی بیماران خود می‌توانند بر موارد زیر متمرکز شوند:
- پیشگیری از صدمات و بیماری
- پیشگیری از شرایط ناگوار ثانویه
- ارتقای رفاه افراد داری بیماری‌های مزمن
- کاهش اختلافات مراقبت سلامت
- افزایش فاکتورهای موثر بر کیفیت زندگی
سلامت روان:
اختلالات سلامت روانی که ممکن است نیازمند کاردرمانی باشند شامل اسکیزوفرنی، اختلالات افسردگی، اختلالات اضطرابی، اختلال وسواسی جبری و اختلالات وابسته به آن مانند احتکار و اختلالات عصبی رشدی مانند اختلالات طیف در خودماندگی، اختلال کم توجهی یا بیش فعالی و اختلالات یادگیری است که کاردرمانگران برای درمان به آنها کمک می‌کنند تا مهارتهای زیر را بدست بیاورند:
- حفظ زمانبندی
- مهارتهای مقابله‌ای
- مدیریت دارو
- مدیریت مالی
- مراقبت از فرزندان
- مهارتهای خود مراقبتی و بهداشتی
آیا کاردرمانی به بیماران و افراد با نیازهای ویژه کمک می‌کند؟
یکی از پرتکرارترین سوالات که احتمال دارد برای شما هم پیش‌آمده باشد؛ این است که آیا کاردرمانی می‌تواند به مستقل شدن کودکان با نیازهای خاص کمک کند یا نه؟ یعنی این افراد با استفاده کردن از تکنیک‌های کار درمانگران‌ها می‌توانند کارهای شخصی خود را مثل لباس پوشیدن، حمام رفتن و غیره را به راحتی و بدون هر نوع کمکی انجام دهند.
عموماً کاردرمانگران برای مستقل کردن کودکان استثنایی به بهبود صفات گوناگونی مثل موارد زیر کمک می‌کنند:
- کمک کردن به افزایش تمرکز کودکانی که دچار مشکلات مربوط به توجه و حافظه هستند.
- بهبود مهارتهای حرکتی که در توانایی کودک برای نوشتن و در دست گرفتن اشیا مشکل دارند.
- بهبود مهارتهای مربوط به توانایی حرکتی از قبیل هماهنگی جسمانی، راه رفتن پریدن یا پرت کردن اشیا
- بهبود هماهنگی چشم و دست، بهبود مهارتهای مراقبت از خود از قبیل غذا خوردن، حمام کردن، لباس پوشیدن و مسائل مربوط به بهداشت شخصی آنها
چه کودکانی به کاردرمانی نیاز دارند؟
اگر چه در اغلب اوقات کودکانی که به دنیا می‌آیند به طور طبیعی رشد می‌کنند و بزرگ می‌شوند اما با این وجود هستند بچه‌هایی که بنا بر هر دلیلی در رشد و بزرگ شدن خود با مشکلات متعددی از قبیل اختلالات جسمانی، اجتماعی، یا شناختی روبرو می‌شوند.
گاهی اوقات این مشکلات آنچنان مخفی و پنهان هستند که والدین از شرایط جسمی و ذهنی این کودکان آگاه نیستند. اما در کل کودکانی که ویژگی‌های زیر را داشته باشند به کاردرمانی نیاز دارند:
مشکلات مربوط به نقایص مادرزادی یا وجود برخی بیماری‌های قلبی، اسپینا بیفیدا (شکاف مادرزادی بین مهره‌ها به صورت آشکار یا پنهان را اسپینا بیفیدا می‌گویند.)
مشکلات ارتوپدی از قبیل شکستگی استخوان یا ضربه تروماتیک به مغز یا ستون فقرات
مشکلات مثل سوختگی، آرتروز، فلج مغزی، قطع عضو، اختلالات یادگیری، به تاخیر افتادن رشد و…
برای کودکان و نوجوانان چه تکنیک‌های کاردرمانی وجود دارد؟
- بودن روش‌هایی برای کمک به کودکان و نوجوانان جهت بهبود دست‌خط آنها
- کمک کردن به کودکانی که دچار ناتوانی‌های مادرزادی هستند.
- ارائه رژیم‌های غذایی به آنها و برنامه سلامت تغذیه‌ای به مدارس جهت جلوگیری از چاقی
- ارتقای شیوه‌های عملکرد اجتماعی کودکان اوتیسم و کودکان با مشکلات ذهنی
- توجه کردن به کودکانی که مشکلات روانی و اجتماعی دارند.
آیا برای کاردرمانی محدودیت سنی وجود دارد؟
بهتر است بدانیم که کاردرمانی برای تمام سنین از کودکی گرفته تا میان سالی و پیری وجود دارد. برای مثال پسربچه‌ایی که دست‌خطش خوب نیست و یا نوزادی که دارای نقص مادرزادی است و یا افرادی بزرگسالی که ممکن است به علت سانحه و یا سکته مغزی یا قلبی توانایی حرکتی و جسمی خود را از دست داده‌اند. می‌تواند برای درمان و بهتر شدن شرایط خود به کاردرمانگران مراجعه کنند.
آیا محیط روی کار درمانگران تاثیر می‌گذارد؟
متخصصین کاردرمانی با بهره‌گیری از دانش خود تشخیص می‌دهند که محیط چه اثراتی بر توانایی فرد برای انجام وظایف روزمره دارد.
متخصص کاردرمانی تعادل، هماهنگی، استقامت، قدرت، ایمنی، توجه، توانایی حل مسئله، قدرت بینایی، توانایی‌های ارتباطی و عملکردهای دیگر بیمار را در پیشبرد زندگی روزانه ارزیابی می‌کند.
این کاردرمانگران علاوه بر ارزیابی توانایی‌های عملکردی بیمار، محیط سکونت وی را نیز مورد سنجش قرار داده تا موانعی که کارایی بیمار را کاهش می‌دهد را شناسایی کنند به عنوان مثال مواردی، همانند لق شدن نرده راه پله، که ممکن است خطر افتادن بیمار را افزایش دهد یا مشکلاتی که فرد را در معرض خطرات جدی دیگری، مثل برق گرفتگی، آتش سوزی و غیره قرار می‌دهد را شناخته و در رفع آن بیشترین تلاش خود را به کار می‌برند.
در نهایت
کاردرمانان به افراد مراجعه کننده به آنها کمک می‌کنند تا فعالیت‌های جسمانی روزانه‌ی خود را بهبود بخشند. آنان می‌توانند با به کار بردن تکنیک‌های شناخته شده شرایط زندگی اجتماعی و ارتباطی خود را بهتر کنند.