آموزش مفهوم بالا و پایین به کودکان، یکی از مفاهیم است که در درس ریاضی، کاردرمانی ذهنی، گفتاردرمانی به آموزش آن پرداخته می شود. شما می‌توانید از بازی‌، کاردستی، آشپزی، حیوانات ، باغبانی برای آموزش مفهوم بالا و پایین به کودکان استفاده کنید. شناخت این مفاهیم زمینه ی بسیار مهمی برای فهم سایر مفاهیم پایه ریاضی، زندگی می باشد.

پس اگر به دنبال راهنمایی هستید که شما را برای تدریس مفهوم بالا به پایین به فرزند دلبندتان یاری کند؛ لطفا تا انتهای این مقاله همراه ما بمانید تا بتوانید این مفهوم را در سادگی هرچه تمام‌تر به فرزندتان منتقل کنید!

 

آموزش مفهوم بالا و پایین به کودکان

برای آشنایی کودکان استثنایی با مفهوم بالا و پایین می توان در موقعیت های مختلف مثل بازی، کاردستی، آشپزخانه، باغچه، حیوانات، فعالیت های را متناسب با توانایی و نیاز کودک طراحی کرد تا کودک مفاهیم بالا و پایین را فراگیرد. در تمام فعالیت های هدف اصلی، آموزش مفهوم بالا و پایین است اما می توان کنار آموزش این مفاهیم، مهارت­های اجتماعی، ارتباطی، شناختی، رفتاری، حرکتی کودکان بانیازهای ویژه را تقویت کرد.

یکی از جذاب‌ترین راه‌های آموزش مفاهیم ریاضی پایه مثل مفهوم بالا و پایین به کودکان و انجام تمرینات کاردرمانی ذهنی و جسمی همراه کردن مسیر آموزش و توانبخشی با بازی و سرگرمی است تا حوصله‌ی کودک دلبندتان سر نرود.

بازی برای مفهوم بالا و پایین

برای بازی با کودکان دارای کودکان بانیازهای ویژه مانند کودکان اوتیسم، سندرم داون، کم شنوا  و..به عنوان یک قاعده کلی، باید از بازی های استفاده کنیم که قوانین آن برای کودک قابل فهم باشند و به تدریج سطح بازی­ها را متناسب با توانایی و مهارت­های کودک افزایش داد. در ابتدا از کارهایی شروع کرد که کودک آن­ها را به طور معمول انجام می­دهد و برایش سرگرم کننده است و بعد به تدریج آنها را به بازی تبدیل کرد. در بازی به دنبال تحقق اهداف زیر هستیم:

• آشنایی با مفهوم بالا و پایین
• تقویت مهارتهای حرکتی
• تقویت توجه و تمرکز
• حفظ تعادل
• تقویت مهارت­های اجتماعی

 

بازی های پیشنهادی:

• بازی بدمینتون بادکنکی
• بادکنک بازی
• توپ بازی

 

در این قسمت به صورت نمونه یک بازی را به صورت مرحله به مرحله ارائه می کنیم.

بازی بدمیینون بادکنکی

ابزار مورد نیاز:

1. پشه کش
2. ظرف یکبار مصرف
3. بادکنک

 

نحوه انجام فعالیت:

1.  فضای بازی را به کودک معرفی کنید
2. ابزار بازی را به کودک معرفی  کنید
3.  اجازه دهید کودک ابزار را لمس کند و به هرشکلی که دوست دارد با ابزار بازی کند.
4. کودک را به سمت بازی طراحی شده سوق دهید و به کمک هم و با توجه به توانایی کودک، درصورت نیاز ابزار بازی را بسازید.
5.  آموزش قوانین بازی( در این بازی باید بادکنک را به کمک پشه کش یا ظرف یکبار مصرف بالا نگه دارید و بعد از گذارندن موانع به مقصد برسانید)
6.  یکبار بازی را خودتان  اجرا کنید.
7. به همراه کودک بازی را انجام دهید.
8. بعد از تکرار بازی در زمان ها و روز های مختلف، اجازه دهید کودک به تنهایی بازی را انجام دهد

 

نکات اجرایی:

در تمام مراحل حتما از کلمه بالا و پایین استفاده کنید تا کودک با این مفاهیم آشنا شود. (زمانی که بادکنک درحال افتادن هست به بچه ها بگید نباید بادکنک پایین بیاد، باید بالا نگه داریم) تا بچه ها با مفهوم بالا و پایین آشنا شوند)

در طراحی مراحل بازی به توانایی کودک و علاقه کودک توجه کنید.

این بازی هم قابل انجام به صورت انفرادی و هم به صورت گروهی است. میتوان این بازی را به صورت مسابقه میان دو نفر یا دو گروه اجرا کرد. در این صورت میتوان مهارتهای اجتماعی و هیجانی کودکان و حس تعلق داشتن به گروه را در آنها  تقویت کرد.

 

کاردستی برای مفهوم بالا و پایین

انجام کارهای دستی موجب تسهیل یکپارچگی حسی در کودکان بانیازهای ویژه و از تدافع لمسی به ویژه حس لامسه جلوگیری کرده و یا آن را کاهش می­ دهد. در ضمن کودکان دارای اختلال اتیسم حرکات کلیشه ­ای دارند که می­توان با فعالیت­های دستی به مرور حرکات کلیشه­ای را کاهش داده و هدفمند کرد

اهداف:

• آشنایی با مفهوم بالا و پایین
• بهبود هماهنگی حرکات چشم و دست
• افزایش دایره لغات
• افزایش دقت بینایی
• تقویت توجه و تمرکز
• تقویت مهارتهای اجتماعی
• تقویت مهارت کلامی
• افزایش اعتماد به نفس
• برون ریزی و فرافکنی احساسات و عواطف
• کاهش حرکات کلیشه ­ای دست ها و انگشتان
• تقویت مهارت دست ورزی
• تقویت انگشتان دست

 

کاردستی های پیشنهادی:

• ساخت سرسره
• تاب

در این قسمت به صورت نمونه یک کاردرستی را به صورت مرحله به مرحله ارائه می کنیم

ابزار مورد نیاز:

1. کاغذ رنگی
2. چوب بستنی
3. گواش
4. عروسک

 

 

نحوه انجام فعالیت:

اصول انجام  فعالیت های دستی( ساخت کاردستی) تقریبا یکی است و اصل مهم ایجاد رغبت در انجام و نیز آموزش از کارهای ساده به پیچیده است. به عنوان نمونه در فعالیت ساخت سرسره مراحل زیر انجام می­گیرد:

1. معرفی ابزار کاردستی( کاغذ، چسب، قیچی  و…)
2.  آموزش چگونگی استفاده از ابزار کار دستی
3. آموزش کشیدن طرح یا الگو اشکال مختلف
4. آموزش مونتاژ کردن ( بریدن، تاکردن، چسباندن )

 

نکات اجرایی:

این فعالیت نیازمند زمان کافی برای تثبیت مراحل است. از این رو نباید در انجام مراحل آموزشی، سرعت عمل به خرج داد و ممکن است که گذر کودک از مرحله2 به 3 طول بکشد.

در انجام این فعالیت­ها، کیفیت مهمتر از کمیت است پس بهتر است تمام مراحل به درستی آموزش داده شود.

بعد از ساخت کاردستی برای سرسره و تاب یه قصه(از عروسک بچه ها استفاده کنید یا  با گواش و.. عروسک های انگشتی درست کنید که مثلا پارک  اومدن و قراره سرسره بازی  بکنند  شما به بچه ها میگید عروسک ها قرار از پله ها بالا برند و بعد دوباره پایین بیان و…) بسازید و با قصه به بچه مفهوم بالا و پایین را به کودک خود آموزش دهید.

 

آشپزی برای آموزش مفهوم بالا و پایین به کودکان

آشپزی فعالیتی لذت بخش است که می­تواند انسان را به لحاظ هیجانی، ادراکی، شناختی و ارتباطی تقویت نماید. یکی از  علل انتخاب فعالیت چون آشپزی در مورد کودکان دارای اختلال اتیسم، تقویت یکپارچگی حسی در آنهاست که مانع بروز رفتارهای هیجانی و نابهنجار می­شود.

اهداف:

• آشنایی با مفهوم بالا و پایین
• تقویت هدفمند دست ها و انگشتان
• تقویت توجه و تمرکز
• آشنایی با ظروف آشپز خانه
• تقویت حس مسئولیت
• تقویت حس چشایی و بویایی
• تقویت مهارت دست و انگشتان
• افزایش تحمل کاری
• کاهش حرکات کلیشه ای، یکنواخت و تکراری دست ها و انگشتان
• کاهش تدافع لمسی در دست ها و انگشتان
• تقویت مهارت زندگی

 

غذاهای پیشنهادی:

سالاد کاهو، بروکلی،انار و اسفناج

 

مواد مورد نیاز:

1. کاهو
2. خیار
3. گوجه
4. پیاز
5. آبلیمو
6. سرکه
7. نمک

 

نحوه انجام فعالیت:

1.  مواد لازم برای درست کردن سالاد یعنی کاهو، گوجه فرنگی، پیاز، خیار و هویج را در ظروف جداگانه در اختیار کودک قرار دهید.
2. متناسب با توانایی کودک  به او نحوه­ی شستن مواد را به او آموزش می­دهیم.
3.  آموزش ­می دهیم که دانش آموز موادی مثل هویچ، خیار و پیاز را جداگانه پوست بگیرد.
4. خرد کردن را آموزش می دهیم.
5.   آموزش می دهیم که مواد خرد شده را درون ظرف بزرگ ریخته و هم بزند.(مخلوط کند)
6.  رنده کردن هویچ را آموزش می ­دهیم و اینکه چگونه هویچ­های رنده شده را به سالاد اضافه کند.
7. اضافه کردن سس، آبلیمو یا سرکه و روغن زیتون را به صورت ترکیبی یا جدا انجام می­دهیم.

 

نکات اجرایی

ممکن است مدتی طول بکشد تا بچه ها از  مرحله ای به  دیگر برود، اما مهم این است هر مرحله  و یادگیری مرتبط با آن تثبیت شود. مهم سرعت یادگیری نیست بلکه دقت  و درستی یادگیری است.

متناسب با توانایی کودک از او انتظار داشته باشید

حین درست کردن سالاد، با جابه جایی ظروف در طبقات و کشو کابینت ها، از کلمه بالا وپایین استفاده کنید( مثلا بگید قاشق تو کشوی پایینی هست یا آبکش که بالای میز هست رو لطفا بهم بده و…)، خیار پایین میز افتادو…

فعالیت ها را با بازی  همراه کنید مثلا به کودک خود بگویید، هرکی زودتر لیوان ها رو بالا چید یا بشقاب ها رو پایین گذاشت.

حین کار درباره بو ، مزه مواد خوراکی با کودکان خود صحبت کنید. از موقعیت آشپزی می توان برای رژیم حسی استفاده کرد.

 

آموزش مفهوم بالا و پایین به کودکان با حیوانات

 هرگونه حیوان می تواند برای کودکان بانیازهای ویژه حمایت عاطفی ،جسمی و اجتماعی را مهیا کند. با استفاده از حیوانات به کودک بانیازهای ویژه می توان مهارتهای ارتباطی، اجتماعی ،مدیریت احساسات خود و مهارهای بازی را آموزش داد .

اهداف:

• آشنایی با مفهوم بالا و پایین
• آموزش مفاهیم شناختی مثل مرغ ، خروس و اردک و…
• تقویت مهارت بین فردی
• تقویت حس لامسه و شنیداری
• تقویت مهارت­های اجتماعی

 

کارهای پیشنهادی:

ساخت غذا خوری برای حیوانات پارک

 

 وسایل موردنیاز:

• میز
• غذای حیوانات
• بشقاب

 

نحوه ی انجام فعالیت:

1. کودک را با محیط زندگی حیوانات آشنا کنید( واکنش کودک را  ارزیابی کنید در صورتی که کودک از حیوانات می­ترسد با روش های ترس کودک را کم کنید برای اینکار می توانید  با کاغذ رنگی ماسک درست کنید یا عروسک های انگشتی به شکل حیوانات طراحی کنید)
2. در صورت عدم ترس کودک، اجازه دهید حیوانات را لمس کند.
3. ظرف غذای حیوانات را به کودک نشان دهید 
4.  با کمک کودک و با استفاده از میز یا هر وسیله دیگری، برای گربه، گنجشنگ و.. یک میز غذاخوری درست کنید.
5. در صورت عدم ترس کودک از او بخواهید که حیوانات را بالای میز بگذارد ( در صورت عدم توانایی کودک می توانید با کمک حیوانات را بالای میز بگذارید)
6.  پایین میز به کمک بچه ها ظرف غذای دیگری را قراردهید.

 

نکات اجرای فعالیت:

حین کار با کودک خود درباره محل غذا خورد حیوانات صحبت کنید به او بگویید گربه بزرگ بالای میز غذا میخوره  وگربه کوچیکه پایین میز غذا می خوره)

حین کار می توانید از طرف  حیوانات حرف بزنید تا برای بچه ها این فعالیت جذاب شود، البته باید متناسب با درک کلامی فرزندتان با او صحبت کنید تا بچه ها درک بهتری داشته باشند.

 

 

آموزش مفهوم بالا و پایین به کودکان در باغچه

باغبانی و گل کاری، فعالیتی زیبا  و متنوع است که به علت جاذبه احساسی و زیبایی می ­تواند موجب تقویت احساسات و عواطف در کودکان استثنایی شود.

اهداف:

• آشنایی با مفهوم بالا و پایین
• بهبود یکپارچگی حسی
• کاهش حرکات کلیشه ای
• افزایش برون ریزی احساسات و عواطف
• ایجاد درک وتنوع بهتر در محیط
• افزایش توجه و تمرکز
• کاهش تدافع لمسی و بهبود بیش حسی یا کند حسی
• تعدیل اختلالات حسی

 

فعالیت­های پیشنهادی:

1. خاک بازی
2. آب دادن به گل ­ها

 

ابزار موردنیاز:

1. میز
2. دو تا سطل به رنگ های مختلف
3. خاک

 

نحوه ی انجام فعالیت:

1. کودک را  با محیط آشنا کنید( محیط می­تواند پارک، فضای باز باشد)
2.  کودک را با ابزار کار آشنا کنید.
3.  در این مرحله کودک خاک را لمس می کند
4.  به کودک نحوه ی کندن  زمین با دست یا ابزار را آموزش می دهیم
5.  متناسب با توانایی کودکان، سطل ­را پر از خاک  می کنیم
6.  سطل را بالای میز می­گذاریم( به توانایی بچه ها توجه کنید و انتظارات خود را برمبنای توانایی آنان قرار دهید)
7.  به کودک قوانین بازی یا فعالیت را توضیح دهید( در این فعالیت خاک با یک ظرف کوچکتر یا دست از سطلی که بالای میز هست به سطل پایین میز منتقل می شود)
8. یکبار یا چند بار خودتان انجام دهید تا کودک بیاموزد
9.  به همراه کودک فعالیت را انجام دهید
10. کودک به تنهایی انجام دهد

 

نکات اجرای فعالیت:

ممکن است مدتی طول بکشد تا بچه ها از مرحله ای به  دیگر برود، اما مهم این است هر مرحله و یادگیری مرتبط با آن تثبیت شود. مهم سرعت یادگیری نیست بلکه دقت  و درستی یادگیری است

حین بازی حتما از کلمه بالا و پایین استفاده کنید در ضمن این فعالیت رو به صورت گروهی می توانید اجرا کنید با اینکار بچه ها مهارت های اجتماعی رو می توانند آموزش ببینند.

 

جمع بندی

اگر پس از خواندن مطالب بالا هنوز نیاز به توضیحات بیشتری دارید؛ می توانید از خدمات مشاوره ای سایت خانواده توانمند استفاده کنید. برای دریافت خدمات مشاوره ای در حوزه کادرمانی، گفتاردرمانی، آموزشی کودکان بانیازهای ویژه می توانید با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

 

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.

در سایت خانواده توانمند و کانال آموزش کودکان استنثایی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا نیز نحوه آموزش به کودکان عقب مانده ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال را در قالب فیلم، پادکست و مقاله ارائه کرده ایم. تیم آموزشی خانواده توانمند در جهت تحقق عدالت آموزشی تمام محتوای آموزشی مورد نیاز کودکان بانیازهای ویژه و خانواده آنان را به طور رایگان به اشتراک می گذارد.

بنابراین اگر شما کودک با نیاز ویژه‌ای رو میشناسد که دارد رنج می‌برد. اما سرشار از استعدادها و توانمندهای خاص خودش هست خوشحال می‌شویم که خانواده توانمند رو بهشون معرفی کنید.

خانواده توانمند سایت است که تمام آموزش های تخصصی ساده و متناسب با فرزند شما را به صورت بازی در سایت و شبکه های اجتماعی اش قرار داده است و شما در هر نقطه دنیا و با هر امکاناتی که دارید می توانید یک خانواده توانمند باشید.