کاردرمانی چیست؟ کاردرمانی برای بچه‌های بانیازهای ویژه چه مزایایی دارد؟ آیا با کاردرمانی می‌توانیم این امید را داشته باشیم که فرزندان با نیازهای ویژه ما از پس کارها و امورات زندگی خودشان بربیایند. آیا کاردرمانی برای بزرگسالان فایده دارد؟

دراین مقاله قرار است شما را با کاردرمانی آشنا کنیم تا اگر به اقدامات کاردرمانی نیاز داشتید، به موقع از آن استفاده کنید.

 

کاردرمانی چیست؟

بیاید تا با هم اهمیت کاردرمانی کودکان با نیازهای ویژه یا به اصطلاح استثنایی را با یک داستان واقعی برای خودمان بیشتر شفاف کنیم.

ماجرای علی و مبینا

اطلاعات مدیر مدرسه خیلی محدود بود!!!

به ما گفته بودند: پسر این خانواده 11 سالشه و از لحاظ جسمی و ذهنی تعادل خوبی ندارد. وضعیت خانواده از لحاظ مالی خوب نیست!!!

این تنها اطلاعاتی بود که ما در مورد این خانواده می‌دانستیم!!!

بالاخره روز موعد فرا رسید و با یکی از همکارها قرار گذاشتیم موقعیت این خانواده را از نزدیک ببینیم!!!

با پدر خانواده هماهنگ کردیم. وقتی جلوی در خانه رسیدیم من و همکارم خیلی نگران بودیم!!!

 نمی‌دانستیم از کجا شروع کنیم  ولی دلمان را به دریا زدیم و زنگ در خانه را زدیم!!!

علی و مبینا به همراه مادر به استقبال ما آمدند!!!

زمانی که از پله ها بالا می رفتیم متوجه بوی بدی شدیم!!!

زمانی که در خانه باز شد بو بیشتر شد به طوری که به سختی وارد خانه شدیم!!!

چیزی نگفتیم!!!

من به بهانه گرما پنجره را باز کردم( وسط زمستان گرما!!!)

به مادر خانواده گفتم: خیلی لباس پوشیدم برای همین گرمم شده!!!

پنجره را باز کردم و همین که خواستم بشینم دیدم مبینا به سمت پنجره رفته و داره پایین نگاه میکنه!!!

پیشش رفتم و مراقبش بودم تا اینکه مامانش آمد گفت: خانه ما تهویه ندارد، زمانی که پنجره را باز میزاریم مبینا دوست داره خوش پایین بندازه!!!

چندبار کم مونده بود خودش پایین پرت بکنه !!!

وقتی این حرفا را شنیدیم از کارم خیلی پشیمان شدیم!!!

به مادر علی و مبینا گفتیم: نه بابا اصلا بوی نمیاد، خودتون ناراحت نکنید!!!

 مشغول ارزیابی شدیم!!!

 مادر از وضعیت علی گفت:  تازه امسال تو 11 سالگی مدرسه میره، از شانس بدمون گوشی نداریم که از  آموزش مجازی بتونه استفاده بکنه!!! 

 باباش هر روز اداره آموزش و پرورش و بهزیستی میره که یه گوشی واسه علی جور کنه ولی فعلا خبری نیست!!!

بهزیستی گفته 4 ماه دیگه احتمالا بتونه بهمون گوشی بده!!!

نمیدانم تا آن موقع با علی چیکار کنم، خودمم سواد زیادی ندارم، باباشم که از کله سحر، سرکاره!!! 

وقتی درد دل مادر بچه‌ها تموم شد، از طرف خانواده توانمند(همیار خانواده کودکان با نیازهای ویژه) یه گوشی بهشون دادیم!!!

البته گوشی رو جوری بهشون دادیم که بچه‌ها فکر کنن مادر و پدرشون گوشی رو از ما خریدن تا عزت نفس مامان و بابا پیش بچه‌ها، حفظ بشه از طرفیم از گوشی به خوبی استفاده کنند!!!

از مادر مبینا و علی پرسیدیم: علی از خدمات توانبخشی مثل گفتاردرمانی یا کاردرمانی استفاده میکنه؟!

مادر گفت: گفتار درمانی دو جلسه بردم، ولی پولش نداشتم، دیگه نشد ببرمش!!!

مادر پرسید:  کاردرمانی چیه؟!

بهشون کار یاد میدن؟

اگه کار میدن خیلی خوبه!!!

همه‌اش غصه آینده  علی رو دارم که می‌خواد چیکار کنه؟ 

اگه من وباباش نباشیم سر علی چی میاد؟!

 بچه‌ام علی هم مشکل ذهنی و هم جسمی داره!!!

نمی دانم با مشکلات او چه بکنم؟!

 وقتی حرف‌های مادر علی رو شنیدیم، من دیگه جرات نکردم به مادر بچه‌ها بگویم: مبینا هم مشکل ذهنی دارد!!!

 از رفتار و حرف زدن مبینا مشخص بود!!!

ولی مادر بچه‌ها تو حرفاش می‌گفت: باز خداروشکر مبینا خوبه!!!

میتونه کاراشو خودش انجام بده، فقط خیلی عصبیه!

بچه‌ام هنوز نمیتونه درست حرف بزنه!!!

مادر شوهرم میگفت: شوهرم خودش دیر حرف زده، ارثیه!!!

به مادر بچه‌ها چیزی نگفتیم!!!

مادر پرسید:

کاردرمانی چیست؟

برای معالجه، علی را به یکی از کلینیک های کاردرمانی  طرف قرارداد با مجموعه خانواده توانمند معرفی کردیم!!!

با کلینیک هماهنگ کردیم برای مبینا نیز وقتی تعیین کنند!!!

بعد از اینکه متخصصان مبینا را ارزیابی کردند متوجه مشکل ذهنی او شدند!!!

نمیدانستیم چگونه این موضوع را به خانواده او اطلاع بدهیم!!!

 به کمک روانشناس کلینیک، موضوع را به خانواده مبینا گفتیم!!!

مادر وقتی شنید، فقط مات و مبهوت به یه جا خیره شد!!!

بابای بچه‌ها گفت: میشه براش کاری کرد؟

بهش گفتیم: نگران نباشید، اگر اقدامات توانبخشی رو زود شروع کنیم،ان شاء الله مبینا میتونه حرف بزنه و مشکلاتش کمتر خواهد بود!!!

البته شما هم باید در منزل تمرینات کاردرمانی را انجام دهید تا زودتر به نتیجه برسیم!!!

 بهش گفتیم: گفتار درمانی یکی از بخش‌های توانبخشی هست!!!

 مبینا هم به گفتار درمانی نیاز دارد هم به کاردرمانی مخصوص کودکان بیش فعال!!!

بابای مبینا پرسید: کاردرمانی چیست؟ هزینه‌های کاردرمانی چقدره؟ خدا کنه از پسش بر بیام و گرنه نمی‌تونم علی و مبینا رو هم گفتاردرمانی بیارم هم کاردرمانی!!! کاردرمان کلینیک با حوصله و با زبان ساده به خانواده مبینا و علی، کاردرمانی رو توضیح داد بهشون گفت:کاردرمانی یعنی..

 

 تعریف کار درمانی چیست؟

کاردرمانی چیز تازه‌ای نیست و از 500 سال قبل از میلاد، پزشکان یونانی کسانی که دچار اختلال‌های روانی و ذهنی بودند را با این روش درمان می‌کردند!!!

همانطور که از اسمش پیداست، کاردرمانی یعنی درمان به وسیله کار!!!

 ولتر نویسنده‌ی معروف می‌گوید: «هر وقت احساس کردید که درد و رنج می‌خواهد شما رو از پا دربیاورد کار کنید؛ کار بهترین درمان دردهای درونی آدم هاست.» 

 

نظر پاسکال در مورد کاردرمانی چیست؟

از نظر ایشان منشاء همه‌ی مفاسد فکری و اخلاقی بیکاری است و  هر کشوری که بخواهد این عیب بزرگ اجتماعی را رفع کند باید مردم را به کار وادارد تا آرامش کلی در وجود افراد برقرار شود. 

پاستور دانشمند و مخترع معروف می‌گوید:« بهداشت روانی انسان در آزمایشگاه و کتابخانه است»!!!

منظورش این بوده است که کسانی که تو  آزمایشگاه کار می‌کنند و یا کسانی که کتاب می‌خوانند به خاطره اینکه نیروی تفکر آن‌ها به قدری در مطالب مورد مطالعه و یا آزمایش متمرکز می‌شود، همه‌ی ناراحتی‌ها و گرفتاری‌هایشان را  فراموش می‌کنند.

در نتیجه بیماری روانی، نمی‌تواند آن‌ها رو از پا دربیاورد!!!

بررسی‌های روانپزشکی هم این امر رو ثابت کرده است اگر کار از روی علاقه و ذوق باشد و به خصوص شخص در آن تجربه قبلی هم داشته باشد،اعتماد و آرامش روانی وی بیشتر خواهد شد!!!

بعد از جنگ کره، روانپزشکان ارتش آمریکا متوجه شدند، اکثریت قریب به اتفاق نظامیان اضطراب حاصل از جنگ دارند و به انواع اختلال‌های روانی مبتلا شده‌اند.

مسئولین این امر (روانپزشکان)  بهترین طرز مداوا را سرگرم کردن آن‌ها به کار تشخیص دادند!!!

سربازان را مشغول به کار کردند، بعد از چند ماه هیچ اثری از بهم ریختگی روحی و عصبی  سربازهای جنگی باقی نماند!!!

 به قول سقراط: «کار سرمایه‌ی سعادت و نیکبختی آدم‌هاست به خصوص اگر از سر علاقه باشد و متناسب با استعداد طبیعی آدم‌ها».  

 آدم های موفق همواره به کارشان علاقه بسیاری داشته اند!!!

کاردرمانی یا گفتار درمانی یک نوع  فعالیت برای درمان بیماران و همین‌طور اولین و مهم‌ترین قدم در بازتوانی افراد محسوب می‌شود!!! کاردرمانی یک نوع درمان است برای کودکان استثنایی و افراد بزرگسال!!!

 

آیا می‌توان به فعالیت‌های کاردرمانی امیدوار بود؟

آیا می‌شود این انتظار را داشت که یک کودک استثنایی یا فرد بزرگسال بتواند با کاردرمانی کارهای شخصی خودش را انجام دهد؟!

در جواب باید گفت: بله کاردرمانی برای کودکان و افراد بزرگسال و سالمندان فوایدی بسیاری دارد از جمله:

1. توجه بیماران  را از وضع خود و بیماریش به کار بر می‌گرداند.
2.  توانایی و علاقه  افراد متوجه کار، عادت همیشگی و فعالیت روزانه آنها می‌شود.
3.  فرد احساس اعتمادبه نفس می‌کند!!!
4. یاس و نامیدی آنان به مرور کم می شود و فرد می تواند با شیوه جدید زندگی کند.
5. کاردرمانی کودکان و بزرگسالان اگر به خوبی انجام شود اضطراب آنان کمتر خواهد شد.
6. افراد با کاردرمانی مهارت های اجتماعی را می آموزند و می توانندبا دیگران روابط خوبی را  برقرار کنند.

هدف کاردرمانی چیست؟

در کاردرمانی کودکان و بزرگسالان اهداف درمانی متناسب با نیاز و سن آنان تعیین می شود. هدف کاردرمانی این است که فرد بتوانند به تنهایی یا با کمک وسایل توانبخشی یا کاردرمانی جسمی ،ذهنی و یا افرادی دیگر، کارهای‌شان را در حد توان خودشان مستقل انجام دهند. به کمک کاردرمانی فرد می‌تواند مستقل‌تر عمل کند و به این نتیجه برسد که برای انجام برخی از فعالیت‌ها نیازمند کمک نیست.

 

کاردرمانی انواع مختلفی دارد!!!

کاردرمانی حرفه ای است که دارای حوزه های مختلفی است!!!

افراد متناسب با نیازهایشان می توانند از خدمات کاردرمانی جسمی یا کاردرمانی ذهنی یا کاردرمانی حسی و… استفاده کنند!!!

در ادامه به توضیح مفصل حوزه های مختلف کاردرمانی خواهیم پرداخت!!!

 

کاردرمانی حسی

یکی از روش‌های کاردرمانی کودکان و بزرگسالان، یکپارچگی حسی است. این روش برای افرادی که علائم اختلالات حسی دارند، خدمات می دهد تا به حداکثر کارایی خودشان برسند. کاردرمانی در اختلالات حسی یک مداخله مفید و حسی، بلندمدت است. در این روش، برنامه­ های درمانی متنوع هستند که متناسب با نیاز افراد ارائه می شود.

فواید کاردرمانی یکپارچگی حسی

• تمرکز
• هماهنگی در حرکات درشت و ظریف و برنامه‌ریزی حرکتی
• رفتار از جمله تدافعی لمسی
• گفتار و زبان (درکی و بیان)
• استقلال در مهارت مراقبت از خود
• عملکرد تحصیلی
• اعتماد به نفس

 

کاردرمانی ذهنی چیست؟

کاردرمانی ذهنی شامل کودکان و بزرگسالان است. کودکان کم توان ذهنی مانند سندرم دان، فلج مغزی، اوتیسم ،کودکان با اختلالات یادگیری یا اختلالات نوشتن یا خواندن، نابینا و ناشنوا، بیش فعال می توانند از خدمات کاردرمانی ذهنی استفاده کنند. در ضمن افراد بزرگسال که سکته مغزی کرده اند یا بیماری پارکینسون  و… دارند از خدمات کاردرمانی ذهنی  می توانند استفاده کنند.

خدمات کاردرمانی ذهنی شامل موارد زیر نیز می شود:

• تعادل ضعیف
• هماهنگی دو طرفه ضعیف
• عدم مهار شامل بیش فعالی و برانگیختگی غیرطبیعی
• حواس پرتی
• تمرکز و حافظه‌ی ضعیف
• خیس کردن رختخواب
• عصبی بودن
• عدم تحمل نور، بو، صدا، حرکت
• ضعف در هماهنگی حرکات ظریف
• ضعف در ادراک بینایی- حرکتی ظریف
• ضعف در حفظ وضعیت  صاف شده در حالت دمر
• گفتار غیر واضح
• مشکل در زبان درکی
• مشکل در زبان بیانی
• ضعف در حفظ وضعیت خم شده در حالت  طاق باز
• تدافع لمسی

 

کاردرمانی جسمی چیست؟

کودکان مبتلا به فلج مغزی، تاخیر تکامل حرکتی (مانند دیر راه افتادن یا دیر نشستن)، بیماران با ضعف عضلانی (مانند دیستروفی عضلانی)، تورتیکولی یا کج شدن مادرزادی گردن، آسیب عصبی بازو حین زایمان، کودکان با مشکلات تعادلی، مشکلات قدرت و تحمل عضلانی، کودکانی که به دلیل وضعیت نامناسب یا ضعف عضلانی دچار کوتاهی شده اند و کودکان با عضلات شل بعلت بیماریهای ارثی و متابولیکی نیازمند کاردرمان جسمی هستند.

افراد بزرگسال نیز برای راه رفتن، نشستن، تعادل یابی و… نیاز به خدمات کاردرمانی جسمی دارند.

 

کاردرمانگران چگونه ارزیابی می‌کنند؟

 بچه‌های که مثل مبینا مشکلات یادگیری خاصی دارند، بهتر است برای ارزیابی به یک تیم تخصصی ارجاع داده شوند. کاردرمانگر ممکن است نتیجه بگیرد که روش‌های درمانی یکپارچگی حسی موثرترین رویکردها است. یا ممکن است استفاده از درمان‌های دیگر را ترجیح بدهد. پس  بهتر است خانواده‌ها برای ارزیابی فرزندان خودشان و بزرگسالان به موارد زیر اهمیت بدهند:

1. به یک کلینیک مراجعه کنند که تیمی با هم کار می‌کنند!!!
2. متخصصان اهل نوشتن گزارش نویسی باشند!!!
3. متخصصان از وسایل توانبخشی و کاردرمانی مناسب برای ارزیابی و درمان استفاده کنند!!!

 کاردرمانگران در این مرحله افراد را از نظر حرکات ظریف و فعالیت‌های رومزه زندگی بررسی می‌کند. کاردرمانگران افراد را ممکن است برای ارزشیابی غذایی و شیمیایی به متخصص‌های دیگری ارجاع دهند. 

 

ادامه داستان علی و مبینا

«کاردرمان کلینیک همین‌جور مشغول صحبت بود که یهو علی و مبینا گلدان اتاق کار درمان رو شکاندن و جو کلینیک عوض شد!!1

 آقای کاردرمان از نظافتچی کلینیک جارو و‌ خاک‌انداز را گرفت و مشغول نظافت شد!!!

هر چی نظافتچی گفت: من براتون جمع می‌کنم، کاردرمانگر قبول نکرد.

 به مبینا و علی گفت: همه حواس‌تون به من بدید، ببینید من بلدم یا شما که این آشغال رو جمع  کنید!!!

 بچه‌ها با هم خندیدن و مشغول نگاه کردن به کاردرمانگر شدند!!!

آقای کاردرمانگر حین جمع کردن به بچه‌ها توضیح میداد که چه جوری باید از دستشان استفاده بکنند!!!

کاردرمانگر وقتی همه آشغال رو با خاک‌انداز جمع کرد و تو سطل آشغال انداخت یهو سطل اشغال رو وسط اتاق‌ خالی کرد!!!

 بچه‌ها گفت: حالا نوبت شماست که جمع کنید!!!

 بچه‌ها اول خجالت می‌کشیدن، کاردرمانگر از مادر و پدرشون خواست، بهشون کمک کنند در نهایت خانوادگی با هم مشغول کار شدند!!1

آقای کاردرمانگر هم نکات لازم را به مامان و بابا علی و مبینا حین کار با بچه‌ها می‌گفت، تا این پروژه بدون نقص انجام بشه.

وقتی کار تموم شد بچه ها بیرون از اتاق منتظر ماندند!!!

کاردرمانگر گفت: من تو همین چند دقیقه متوجه مشکلات جسمی و ذهنی بچه‌ها شدم!!!

 ولی متوجه یه مشکل بزرگتر شدم، اینکه شما خودتان خیلی استرس دارید!!!

نگران نباشید تو کلینیک از این اتفاقات پیش میاد!!!

مهم اینکه بتوانیم درست مدیریت‌ش کنیم!!!

همین یه کار ساده خیلی به توانمندی بچه‌ها کمک میکنه!!!

اگر شما درست بچه‌ها را راهنمایی کنید و در منزل به بچه‌ها مسئولیت بدید بچه‌ها توانمند می شوند.

به بچه‌هاتون اعتماد کنید!!!

وقتی صحبت‌های کاردرمانگر تموم شد مادر و پدر بچه‌ها اون استرس اولیه رو نداشتند!!!

 

کلام آخر

 گفتاردرمانی علی شروع شد. مبینا قبل از دریافت خدمات کاردرمانی نیاز به معالجه دارویی داشت برای همین به متخصص مغز و اعصاب ارجاع شد.

در این مقاله سعی شد تمام حوزه کاردرمانی که شامل کاردرمانی جسمی ، ذهنی، حسی بود را توضیح دهیم.بهتر است در طول مسیرِ توانبخشی بچه‌ها و افراد بزرگسال همراه درمانگرها باشید و با هم این مسیر رو طی کنید. خوشحال می‌شویم اگر شما هم مثل خانواده توانمند داستان واقعی مثل داستان زندگی علی و مبینا را دارید از طریق راه‌های ارتباطی با ما در میان بگذارید.

 

خدمات سایت خانواده توانمند به خانواده‌های کودکان با نیازهای ویژه 

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانواده‌شان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب، و…) متناسب با نیازهای خود بدون هرگونه محدودیت  زمانی و مکانی از خدمات گفته شده بهره‌مند شوند. در صورت نیاز به مشاوره با شماره 09054146911 تماس بگیرید.