رژیم حسی چیست؟| خانواده توانمند

کارگاه لجبازی کودکان

راهکارهای جذاب برای دست ورزی کودکان

در این مقاله یکی از راهکارهای درمانی اختلالات حسی را معرفی می کنیم. رژیم حسی یکی از راههای درمان مشکلات حسی کودکان اوتیسم، بیش فعال و سایر کودکان است. کودکان با استفاده از رژیم حسی می توانند در منزل، مدرسه، اجتماع شرایط راحت تری داشته باشند.

روزهای اول تشخیص مشکلات حسی بچه ها خانواده ها تو گوگل دنبال راهکار هستند معمولا دنبال جواب این سوالات هستند:

مشکلات حسی بچه ها درمان می شود؟
اختلال حسی بچه ها رو می توان در خانه درمان کرد؟
مشکلات حسی کودکان کم توان ذهنی راهکار کم هزینه دارد؟
کاردرمانی حسی چه کمکی به بچه ها می کند؟
در منزل برای مشکلات حسی چه کارهای می توان انجام داد؟

کاردرمانی راهکار اختلالات حسی

کودکان دچار اختلال یکپارچگی حسی هر روز هر ساعت هر دقیقه در کشمکش با مشکلات یکپارچگی حسی شان هستند. برای آنان زندگی مانند سایرین نیست. هرکدام از کودکان علائم اختلال حسی متفاوتی دارند. عدم شناخت مشکلات این کودکان شرایط را برای خانواده وکودک بسیار سخت می کند. یکی از راهکارهای کمک به این کودکان استفاده از خدمات کاردرمانی است.

کاردرمانی حسی به کودکان کم می کنند در گذر زمان توانایی پردازش حسی را کسب کنند. رژیم حسی یکی از اقدامات کاردرمانی است. با استفاده از رژیم حسی برنامه روزمره کودک متناسب با شرایط او می شود.رژیم حسی یکی از راههای درمان اختلال حسی کودکان است. از رژیم حسی برای یکپارچگی حسی کودکان اوتیسم، بیش فعال و.. استفاده می شود.

رژیمی برای همه حس ها

رژیم حسی یعنی مراقبت و توجه به نیازهای حسی کودک؛ مانند حالتی که یک مادر نیازهای تغذیهای کودک خردسالش را فراهم می کند. مادر انتظار ندارد که کودک برای خودش یک رژیم متعادل ایجاد کند. او غذاهایی که بدن کودک به آنها نیاز دارد را در اختیار او قرار میدهد و سلامت و وزن او را چک می کند.

در برنامه رژیم حسی نیز شرایط به همین منوال میباشد. می دانیم که اگر کودک را به حال خود رها کنیم قادر نخواهد بود به نیازهای حسی اش به طور مناسب پاسخ بگوید. کودک ممکن است براساس نیازهای بدنی اش فعالیت های مخرب و آسیب رسان انجام دهد.

در برنامه حسی کودک در معرض جریان آرامی از حرکات و حسهایی که به آنها نیاز دارد قرار داده میشود. برنامه حسی او را آرام می کند و به او در سازماندهی حواسش کمک می کند. برنامه حسی در هوشیاری کودک نقش مهمی دارد. با رژیم حسی می تواند با چالش های مختلف زندگی کنار بیاید.

در رژیم حسی سعی می شود برنامه غذایی مناسب ارائه شود تا مشکلات حس لامسه او به حداقل برسند. با استفاده از رژیم حسی کودک از جستجوی تحریکات غذاهای فست فودی و بدون ارزش غذایی مثل پریدن، جیغ کشیدن، برخورد به اطراف و .. حفظ می شود.خوراکیهای حسی مداوم مانع از فرو رفتن کودک در حساسیت بیش از حد و یا تحریک پذیری پایین شوند.

رژیم حسی برای چه کسانی ضروری است؟

کودکی که اختلال یکپارچگی حسی باید به طور مداوم در خصوص بیش تحریکی و یا کم تحریکی مورد بررسی قرار بگیرد. در صورت نیاز، حرکات لازم را دریافت کرده و از شرایط ناراحت کننده ی خود رها شود. اکثر کودکان میتوانند نیازهای حسی شان را با بازی، تفریح، باشگاه و.. رفع کنند.

کودکانی که مشکل یکپارچگی حسی دارند، به برنامه حسی نیاز دارند. کودکان دارای اختلال حسی مانند کودکان دیابتی که به طور مداوم باید برای هایپر گلوسیما یا هایپوگلاسیما مورد بررسی قرار بگیرد و اگر سطح انسولین او از حالت تعادل خارج شود شکر یا انسولین مصرف کند، نیاز به ارزیابی دقیق دارند!!!

نیاز به رژیم حسی زمانی بیشتر احساس میگردد که کودک در حفظ سطح مناسبی از هوشیاری و تعادل حسی مشکل دارد. اگر والدین کودک، معلم و یا مراقبت وی به طور مداوم رفتارهای زیر را در کودک ببینند رژیم حسی برای او ضروری می باشد:

به طور مداوم توجهش را از دست میدهد.
زمانی که باید با دقت و هوشیار باشد، خواب آلود است
به حرکات تکراری نیاز دارد
گاهی چیزها را متوجه میشود و گاهی آنها را متوجه نمیشود
اغلب سراسیمه به نظر میرسد.
بعد از زمان تفریج، فعالیتهای حرکتی یا آموزشهای فیزیکی، نمی تواند آرام بگیرید.
خندها یا حماقتهای غیرقابل کنترلی از او سر میزند.
دست و پا چلفتی و ناهماهنگ است.
در طی فعالیتهای فیزیکی نمیتوانند حرکات سازماندهی شده را دنبال کند.
به دانش آموزان دیگه تنه زده یا آنها را هل میدهد.
از روی صندلی لیز میخورد.
انگشتان یا لباسش را میمکد.
مرتب سرش را روی میز میگذارد

کودکان با علائم بالا، نیاز به رژیم حسی دارند. کاردرمانگران متناسب با شرایط او رژیمی حسی کودکان را طراحی می کنند.

طراحی رژیم حسی

رژیم حسی توسط کاردرمانگر طراحی می شود. کاردرمانگر برای اجرای رژیم حسی نیاز به همراهی خانواده دارند. با توانمندسازی والدین کودکان در این مسیر ضروری است. رژیم حسی در موقعیت های مختلف که کودک حضور دارد باید رعایت شود. کودکان متناسب با سن شان می توانند در پارک، مدرسه، مهد، مهمانی، منزل، حمام، سرویس بهداشتی، مترو و… باشند. والدین باید نحوه برخورد با کودک را متناسب با نیازش بدانند.

رژیم حسی باید متناسب با نیاز کودک طراحی شود. باید برای استراحت کودک وقتی در نظر گرفت. انجام تمرینات حسی حتی با بازی نیز نیاز به استراحت دارد. اما دورهی استراحت نیم تا دو ساعته نیز در یک برنامه معمول وجود خواهد داشت. بعضی فعالیتها ممکن است در تمام طول روز پیشنهاد شوند؛ مانند مکیدن با نی از درون یک بطری آب و یا بازی کردن با یک اسباب بازی مهیج.

تاثیر کلی رژیم حسی میتواند تنظیم حسی کودک باشد. هرگونه کاهش در بیش پاسخدهی و بیش فعالی کودک باید مورد توجه قرار بگیرید. اگر در طول رژیم حسی کودک حال خوبی نداشت، حتما اطلاع دهید. اگر کودک مضطربتر یا بیش فعالتر شده درمانگر باید مطلع شود. کاردرمانگر نیازهای حسی او را شناسایی و برنامه رژیم حسی را تغییر می دهد. خانواده نیز باید برنامه رژیم حسی را متوقف کند و منتظر تغییرات جدیدی که درمانگر اعمال میکند باشند.

فواید رژیم برای اختلالات حسی کودکان

برنامه رژیم حسی کودک براساس سطح واکنش او در مقابل تحریکات وستییبولار، عمقی و لامسه و سایر حواس طراحی می شود.
در یک برنامه مناسب، تعادلی میان فعالیت های آرام کننده و تحریک کننده کودک ایجاد می شود.
با ایجاد تعادل در برنامه حسی کودک در سطح مناسبی از هوشیاری باقی میماند.

فعالیت های مناسب برای رژیم حسی

در طراحی برنامه حسی معمولا از فعالیت های زیر متناسب با شرایط کودک استفاده می شود.

تقویت حس وستیبولار( حس تعادل) با15 فعالیت

حرکت پروانه
تاب خوردن در یک صندلی گهوارهای
حرکات کششی و لرزشی
پریدن روی ترامپولین
سواری کردن کردن در یک واگن
ایستادن روی یک پا
راه رفتن نظامی در اطراف اتاف
کپی کردن حرکات سر
نشستن و ایستادن روی توپ بزرگ
بالاو پایین رفتن از پلهها
بازی روی الاکلنگ
پشتک زدن
پریدن روی تخت تعادل و چرخیدن روی آن
راه رفتن روی تخته تعادل به سمت جلو، عقب و به پهلو
پرش از روی طناب

21 فعالیت برای تقویت حس عمقی

غلتاندن بالش یا توپ بزرگ روی کودک
دراز نشستن و بارفیکس
ساندویج کردن کودک میان دوشی سنگین
گرفتن و پرتاب توپ سنگین
طی کشیدن زمین
کف زدن
پوشیدن جلیقه سنگین
فرغونی رفتن با دست ها
کشتی گرفتن
محکم در آغوش گرفتن
فعالیت های برای تقویت حس لامسه
مالش پوست با لوسیون یا حوله
دمیدن در بادکنک یا حباب
پروژههای هنری که کودک مواد مختلفی را لمس میکند
ترکاندن حبابهای پلاستیکی
آب بازی
شن بازی
نوشیدن با نی
پریدن روی تشک نرم بزرگ
دمیدن در سوت
استفاده از رنگ انگشتی

4 برنامه جذاب برای تقویت حس شنیداری

گوش دادن به صدای طبیعت
نواختن ابزارآلات موسیقی
آواز خواندن
نجوا کردن در گوش با بازی
ضربه زدن به میز با انگشت
ضربه زدن به صدای طبل یا قابلمه
راه رفتن روی کاغذ مچاله شده یا لیوان یکبار مصرف

تقویت حس بینایی با 6 فعالیت

پوشیدن لباس های رنگی
بازی با مازها
بازی دارت
نقاشی کشیدن
راه رفتن روی مارکرها
نگاه کردن با دوریین

7 راهکار برای تقویت حس بویایی و چشایی

بو کردن گل ها
بازی بوییدن با چشم بسته
خوردن غذاهای سرد وگرم یخ زده
درست کردن حباب
خوردن یخمک
بازی تشخیص مکان بو
مکیدن آب نبات چوبی

یک نمونه رژیم حسی

در این قسمت یک رژیم حسی را به طور نمونه با شما به اشتراک می گذاریم. برنامه رژیم حسی باید مطایق با نیازهای حسی کودک بوده و برای هر کودک متفاوت میباشد. همچنین بنا به نیازهای او این برنامه میتواند مرتبا تغییر نموده و فعالیتهای جدیدی که مورد نیاز شرایط حال کودک میباشند، جایگزین فعالیت های قدیمی شوند.

صبح ها

پاها و پشت کودک را ماساژ بدهید تا او برای بیدار شدن آماده شود.
کودک به موسیقی به دلخواهش گوش بدهد
با استفاده از مسواک مرتعش دندان هایش را مسواک بزنید.
موهایش را با استفاده از برس موی مرتعش شانه بکنید.
روی ترامپولین بپرد

بعد از مدرسه

در پارک حداقل 30 دقیقه بازی بکند.
سبد خرید یا کالسکه کودک را هل بدهد
در مسیری هدایت شده بچرخد
به صورت فرغونی راه برود

زمان شام

در آشپزی به شما کمک بکند.
میز غذا را بچیند
سینی را با دو دست بگیرد و تعادل خود راحفظ کند.
غذاهای ترد و جویدنی را بخورد

شب

نقاشی به صورت مستقل و یا از روی الگو بکشد
اشکال و یا حیوانات ساده با استفاده از گلهای بهداشتی بکشد
در حین کتابخوانی او را ماساژ بدهید
توپها کوچک را با دستانش فشار دهد و با آنها بازی کند

انواع رژیم حسی

رژیم های دیگر نیز وجود دارند که می توانند برای کودکان اوتیسم، بیش فعال و کودکانی با مشکلات رفتاری موثر باشند. برخی این رژیمها شامل موارد زیر می باشند:

رژیم Gluten- free/ Casenin- free یا GFCF

شامل حذف گندم و فرآوردهایی لبنی از برنامه غذایی کودک میباشد. این رژیم به هدف جلوگیری از حساسیتهای غذایی مورد استفاده قرار میگیرد.

رژیم Ketagenic

شامل مصرف بالای چربی و مصرف کم کربوهیدارت ها میباشد. این رژیم باعث بهبود شرایط کودکان مبتلا به تشنج میگردد.

رژیم Feningold

در این رژیم، سالیسیت ها و سایر مواد مصنوعی، از برنامه غذایی حذف میشوند.معمولا برای کودکان بیش فعال توصیه می شود.

رژیم Paleo مدرن

این رژیم بسیاری از پرهیزهایی غذایی که در سایر رژیمهای مرتبط با رفتار رعایت میشوند، را شامل میشود. ترک حبوبات، فرآوردههای مصنوعی، لبنیات، کربوهیدراتها و شکر، در دستور کار آن قرار دارند.در این رژیم سعی می شود همه چیز ارگانیک باشد. از مصرف مواد صنعتی پرهیز می شود.

کلام آخر

در این مقاله به نقش کاردرمانی در اختلالات حسی و طراحی رژیم حسی پرداختیم. درباره فواید و برنامه های موثر در رژیم حسی صحبت شد. انواع رژیم های حسی معرفی شد. یک نمونه رژیم حسی برای آشنایی خانواده ها ارائه شد.

ما سعی کردیم در این مقاله اطلاعات کاربردی را با شما به اشتراک بگذاریم. اگر نیاز به مشاوره داشتید حتما از مشاوره رایگان خانواده توانمند استفاده کنید. برای مشاوره با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانواده‌شان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (وسایل توانبخشی و…) متناسب با نیازهای خود بدون هرگونه محدودیت زمانی و مکانی از خدمات گفته شده بهره‌مند شوند.