کسب مهارت دست ورزی زمینه کار با ابزارالات مختلف مانند قیچی و قاشق را فراهم می کند. دست می تواند از ابزار مختلف به خوبی استفاده کند. از طرفیم اگر کودکان در محیط غنی آموزشی زندگی کنند می توانند با استفاده از ابزار مختلف مهارت دست ورزی خود را تقویت کند.  مهارت دست ورزی در یادگیری کودکان نقش مهمی دارد چرا که آنان بسیاری از مهارت ها را از طریق دست در کلاس درس، مهد و منزل می آموزند.

 

4 پیش نیاز مهم برای تقویت مهارت دست ورزی 

کودک برای عملکرد مناسب با ابزارالات مختلف و کسب مهارت دست ورزی در موقعیت های مختلف نیاز به کسب مهارت های پایه ای دارد از جمله:

1. دستیابی
2. گرفتن
3. رها کردن
4. استفاده از دو دست

کودکان خیلی از مهارت های پایه ای از جمله مهارت دستکاری را حین کار با ابزا مختلف، خوردن، بازی با خود کسب می کنند. با استفاده از مهارت دستکاری کودک می تواند اشیا را در دست خود تنظیم کند. کسب مهارت دستکاری اشیا توسط کودک برای آموزش مهارت کار با ابزار مثل قیچی، قاشق ، چنگال نسبت به سایر مهارت ها ضروری تر می باشد.

 

نقش مهارت های شناختی در کسب مهارت دست ورزی

کودکان زمانی می توانند با ابزارالات مختلف از جمله قیچی، قاشق، چنگال و… کار کنند که مهارت شناختی مناسبی داشته باشند. اگر کودک مهارت شناختی خوبی نداشت می تواند از خدمات کاردرمانی ذهنی استفاده کند.  با استفاده از اقدامات کاردرمانی ذهنی او مهارت های شناختی  مثل مهارت توجه و تمرکز، آشنایی با مفاهیم، توالی، ترتیب و… را می آموزد

کسب مهارت شناختی از عوامل کلیدی در کسب مهارت دست ورزی و استفاده از ابزار می باشد.  در انجام هر عملکردی، فرد باید بداند که او چه کاری می خواهد انجام دهد( جنبه اهدافی از انجام کار) و چگونه می تواند آن را انجام دهد( جنبه عملکردی از کار). شناخت درست ابزار و نحوه کار آنان زمینه کار با ابزار را فراهم می کند.

نگران نشوید!!!

در مسیر آموزش مهارت دست ورزی و استفاده از ابزار به کودک دلبندتان در روزهای اول با ناهماهنگی های مواجه می شوید. برای آشنایی با نقظه ضعف و قوت کودک و خودتان بهتر است گزارشی از مراحل کار بنویسید تا بتوانید شرایط را به خوبی ارزیابی کنید و متناسب با مشکلات و موانع راهکارهای جذاب و کاربردی طراحی کنید. کاردرمانگران نیز در حین ارائه خدمات کاردرمانی دست به کودکان و بزرگسالان گزارشی از مراحل کار تهیه می کنند تا بتوانند مسیر را بهتر ارزیابی کنند.

حین آموزش کار با قیچی یا هر ابزار دیگر مجبور به تکرار و تمرین هستیم. از موقعیت های مختلف برای آموزش و یادگیری استفاده کنید تا فضای آموزش و درمان کودک یکنواخت نشود.

 

 

مراحل آموزش کار با قیچی

برای آموزش دست گرفتن قیچی برای کودکان و کار با قیچی، مراحل را زیر را به ترتیب انجام دهید:

1. او را با کارایی قیچی در برش کاغذ، پارچه آشنا کنید. از قیچی مناسب کودکان استفاده کنید.
2. مهارت های پایه ای مهارت دست ورزی مثل دستکاری اشیا و مهارت شناختی کودک را ارزیابی کنید تا آموزش تان متناسب با توانایی کودک باشد. وسایل آموزشی مثل طرح یا کاغذ، پهنای
3. حین کار برای جذابیت آموزش از شعر قیچی کودکانه استفاده کنید با او بازی کنید و…
4. روش های برای قرار دادن انگشتان در داخل سوراخ دسته قیچی قرار به او آموزش دهید.
5. به او نحوه  باز و بسته کردن قیچی را آموزش دهید.
6. در  ابتدا، بریدن عملا فقط برش زدن می باشد. در این مرحله شانه Flex و آرنج Ext شده و قیچی بدون حرکت دادن روی کاغذ قرار می گیرد. ولی کودک قادر به باز و بسته کردن مکرر قیچی جهت ادامه برش نیست.
7. در حین کار با قیچی کودکان پهنای خط، اندازه و پیچیدگی طرح کشیده ، اندازه کاغذ را ارزیابی کنید که متناسب با توانایی او باشد.
8.  کودک زمانی که خرده مهارت های کار با قیچی را فراگرفت به مرور مهارت دست ورزی او برای کار باقیچی کامل تر می شود.
9. وضعیت انگشت شست در داخل سوراخ دسته قیچی ثابت باقی می ماند اما در وضعیت دیگر انگشتان، مطابق با سطح رشدی کودک و نوع قیچی مورد استفاده شده،  تغییر می یابد که در گرفتن تکامل یافته( بعد از 6 سالگی) کودک انگشت میانی را در داخل سوراخ پایینی دسته قیچی قرار داده و دو انگشت  حلقه و کوچک در وضعیت خم شده باقی می ماند و انگشت اشاره، بخش پایینی از قیچی را جهت ثبات بیشتر نگه می دارد.

به علایق بچه ها توجه کنید!!!

آموزش را بدون مقدمه شروع نکنید. برای رفع چالش های مسیر آموزش نیاز به مقدمه چینی جذاب دارید. متناسب با علایق کودکان مقدمه آموزش کار با قیچی  و آشنایی با عملکرد قیچی را فراهم کنید. با همفکری کودک کاردستی متناسب با سن او درست کنید به طور مثال اگر کودک شما دوسال دارید می توانید با خمیر بازی شروع کنید. دست ورزی با خمیر بازی کار مورد علاقه بچه هاست. با استفاده از خمیر بازی نحوه کار با قیچی را به او آموزش دهید.

در مدارس مربیان پیش دبستانی از کاربرگ کار با قیچی پیش دبستانی برای تقویت مهارت دست ورزی و کار با قیچی استفاده می کنند. برای آشنایی با عملکرد قیچی کاردستی های مختلف با کمک قیچی  مثل پازل بسازید.

 

 

اهمیت کار با قیچی

شاید روزهای اول آموزش کار با قیچی به کودک دلبندتان خسته شوید. خستگی یکی از پارامترهای مهم در مسیر یاددهی کودکان می باشد. وقتی خسته شدید سراغ کار دیگری بروید تا بتوانید تجدید قوا کنید. فواید کار با قیچی برای کودکان بسیار می باشد. کودکان با استفاده از مهارت قیچی بسیاری از مهارت های را کسب می کنند از جمله:

• کار با قیچی باعث تقویت مهارت توجه و تمرکز کودکان و دانش آموزان پیش دبستانی و پایه اول می شود
• با قیچی و برش زدن مهارت هماهنگی چشم و دست کودک تقویت می شود.
• مهارت انگشتان و دست او تقویت می شود.
• با کسب مهارت قیچی کردن مهارت نوشتاری کودک و دانش آموز نیز بهبود می یابد.

مهارت استفاده از قیچی با توجه به سن کودکان

2 سالگی

کودک می تواند با قیچی برش بزنند.

2/5 سالگی

بیشتر کودکان می توانند کاغذ را در حدود چند سانت برش بزنند.

3تا 3/5 سالگی

کودکان می توانند یک خط راست را چند سانت ببرند.

3/5 -4 سالگی

کودک می توانند یک دایره را ببرند.

4/5 -5 سالگی

کودکان می توانند یک مربع را ببرد.

6 – 7 سالگی

مهارت برش های پیچیده پیشرفت می کند.

 

4 کاردستی با قیچی برای تقویت مهارت دست ورزی

برای علاقمند بچه ها به قیچی و کسب مهارت های دست ورزی وسایل مورد علاقه کودک را با کمک هم بسازید. در حین کار مراحل کار با قیچی را به او طور غیر مستقیم آموزش دهید تا او از تکرار خسته نشود. حین ساخت کاردستی کودک مهارت های مختلف ذهنی و جسمی و کلامی اش تقویت می شود. با استفاده از ساخت کاردستی می توان مهارت های توجه و تمرکز و اجتماعی کودکان را تقویت کرد.

ساخت خانه

اشکال هندسی ( دایره ، مربع ، مثلث) را به کودک معرفی کنید. بروی کاغد مورد علاقه او یا بروی وسایل دور ریز اشکال هندسی را نقاشی کنید و از او بخواهید با قیچی اشکال را برش دهد. پس از برش کاغذ از او بخواهید یا با کمک هم خانه مورد علاقه او را بسازید و به او نحوه ورود و خروج از منزل یا در مهمانی را آموزش دهید.

 

ساخت پازل

با هم مسابقه برگزار کنید. در ابتدا تصویر مورد علاقه تان را از بین تصاویر کتاب های قصه یا نشریات پیدا کنید و سپس آن را با کمک قیچی به چند قسمت تقسیم کنید و از کودک بخواهید در زمان مشخص پازل را تکمیل کند. بعد از آموزش مراحل بازی از او بخواهید تصویری را انتخاب و با کمک قیچی برش دهد و شما پازل در مدت زمان مشخص تکمیل کنید.

 

ساخت تاج

نحوه ی ساخت تاج را با استفاده از مقوا، قیچی و چسب برای دانش آموزان و کودک توضیح دهیم تا بسازند. بعد از ساخت تاج می توانید با هم بازی کنید تا دایره لغات  او افزایش یابد و حافظه او تقویت شود. در این بازی هر کسی تاج را داشته باشد  کلمات مورد علاقه خود را بیان می کند و طرف مقابل آن را حفظ می کند و در زمان مشخص باید بیشترین کلمات را به یاد بیاورد.

 

کارت تبریک

با استفاده از یک تصویر زیبا ، مقوای رنگی و چسب، قیچی ابتدا یک کارت تبریک می سازیم بعد متن اهدایی را روی آن می نویسیم. کودکان و دانش آموزان با اینکار با ویژگی تشکر و سپاسگزاری و احساسات مثبت آشنا می شوند. کارت تبریک را می توانید با کاغذ یا کاموا تزیین کنید. دست ورزی با کاموا نیز برای کودکان جذاب می باشد.

 

سن استفاده از قاشق برای تقویت مهارت دست ورزی

استفاده از قاشق شامل مراحل زیر می باشد:

1. درست گرفتن قاشق با دست
2. پرکردن قاشق
3. بردن قاشق پر به سمت دهان
4. برداشتن غذا از روی قاشق و بیرون آوردن آن از دهان

کودک برای یادگیری این مهارت ها از 17 ماهگی شروع می کند. برای استفاده از چنگال نیز این مهارت ها را در 2/5 سالگی می آموزد و استفاده از چاقو را در 6 سالگی می آموزد.

نحوه استفاده از قاشق با توجه به سن کودکان

به طور متوسط تنوع الگوهای گرفتن در بین کودکان 7 تا 11 ماهه کم می باشد. بیشتر نوزادان 17 ماهه و بزرگتر بیش از ده نوع مختلف از الگوهایی گرفتن را به کار می گیرند، در حالی که هیچ یک از آنها به الگویی که بزرگسالان به کار می گیرند مشابهت ندارد( الگوی رایج استفاده شده بزرگسالان، انتقال دسته قاشق به کف دست است که چهار انگشت به دور دسته قاشق خم می شود. الگوی دیگر، دست قاشق بیشتر بین انگشتان قرار می گیرد تا کف دست)

در 17 تا 23 ماهگی نوزاد با انگشت اشاره باز شده، دسته قاشق را نگه می دارد و به جهت معینی هدایت می کند. در این دوره نوزاد در استفاده از قاشق توانایی بیشتری خواهد داشت و توجه بینایی در طی این فرآیند بهتر می شود.

نقش دست کمکی در تقویت مهارت دست ورزی کودکان

از اجزا دیگر در پیشرفت مهارت استفاده از ابزار در کودکان می توان به نقش دست کمکی نیز اشاره کرد. مثلا نقش دست کمکی در نوشتن و رنگ زدن، به عنوان ثابت کننده کاغذ است و در استفاده از قیچی و در طول بریدن، دست کمکی کاغذ را نگه داشته و در حین چرخاندن و حرکت دادن آن هماهنگ با دستی که قیچی را گرفته است، در جهت صحیح حرکت می کند.

هنگام خوردن نیز استفاده از دست کمکی، به سن کودک و وسیله مورد استفاده( قاشق، چنگال) بستگی دارد. نوزادن بین18 تا 23 ماهه با استفاده از قاشق از دست کمکی برای ثابت کردن بشقاب استفاده می کنند. یادگیری استفاده از چاقو نیز مستلزم این است، کودک یاد بگیرد غذا را با یک دست با چنگال ثابت کرده و از چاقو برای جدا کردن یا بریدن غذا استفاده نماید.

 

کلام آخر

برای تقویت مهارت دست وزی با استفاده از ابزار قیچی و قاشق نیاز به آگاهی از پیش نیازهای می باشد. در این مقاله مراحل آموزش کار با قیچی و قاشق را به طور مفصل آموزش دادیم تا مهارت دست ورزی کودکان تقویت شود. اگر در حین کار و آموزش نیاز به خدمات مشاوره ای داشتید با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

برای افزایش اطلاعاتتان درباره دست نوزاد یا حرکات دست نوزاد، بازی های مناسب برای تقویت دست ورزی کودکان، راهکاری جذاب دست ورزی کودکان و مشکلات شایع دست کودکان و آشنایی با وسایل کاردرمانی دست به قسمت مقالات و فروشگاه سایت خانواده توانمند سر بزنید.

 

خدمات سایت خانواده توانمند

در سایت خانواده توانمند و کانال آموزش کودکان استنثایی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا در تلاشیم محتوای آموزشی و درمانی مناسب کودکان عقب مانده ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال را در قالب فیلم، پادکست و مقاله  ارائه می کنیم.

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.