آموزش خانواده کودکان استثنایی، پیش نیاز مهم برای توانمندسازی کودکان استثنایی است. نادیده گرفتن آموزش خانواده ها، آسیب بزرگی در مسیر رشد کودکان بانیازهای ویژه است. در این مقاله به این موضوع مهم می پردازیم.

اصول آموزش خانواده کودکان استثنایی چیست؟

قبل از اینکه به این موضوع مهم و کاربردی آموزش خانواده کودکان استثنایی بپردازیم. باید بدانید که هدف خانواده توانمند چیست؟ خانواده توانمند به دنبال چه چیزی است؟ چرا این مجموعه به دنبال آموزش و مشاوره کودکان استثنایی است؟!

تجربه خانواده توانمند ثابت کرده است که بیشتر خانوادها درباره اصول آموزشی فرزندان خود بی اطلاع هستند!!!

اغلب آنها زانو غم بغل گرفته و هیچ اقدامی برای تربیت بچه‌های با نیازهای ویژه خودشان نمی‌کنند!!!

بعضی از خانواده‌ها هم برای آموزش، درمان و تربیت فرزندان خودشان آنقدر دست روی دست میذارند که گاهی اوقات خیلی دیر می‌شود!!!

برای همین ما تصمیم گرفتیم تا امکانات آموزشی و درمانی این خانواده‌ها را فراهم کنیم.

خانواده های زیادی با مشکلات کودکان خود مواجه می شوند اما خود را فریب می دهند!!!

این خانواده زمان را مسئول آموزش و درمان فرزندان خویش می دانند!!!

هستند خانواده‌های که کودکان 2 یا 3 ساله دارند که نیازمند گفتاردرمانی یا “کاردرمانی” است، اما کاری نمی کنند!!!

بیایم کمی واقع بین باشیم. همه ما می‌دانیم رشد و بزرگ شدن کودک آنقدر سریع اتفاق میفتد که حتی پدر و مادرها متوجه بزرگ شدن آنها نمی‌شوند.

پس چه خوبه اگر در سن‌های کم احساس می‌کنید که رفتار و نوع صحبت کردن فررندانتان قدری با کودکان عادی متفاوت است. سریع برای درمان و بهبود شرایطش اقدامی کنید.

تا خدای نکرده در آینده پشیمان نشوید!!!

 

 

اصول آموزش خانواده کودکان استثنایی

آموزش خانواده کودکان استثنایی طبق روال های معمولی نیست، باید متناسب اصول ان را رعایت کرد. اصول آموزش خانواده کودکان استثنایی عبارتند از:

اصل استمرار آموزش خانواده کودکان استثنایی

 آموزش کودکان استثنایی طبق اصول ثابت نیست، در هر مرحله از رشد ویژگی های خاصی را بروز می دهند. اما در آموزش خانواده کودکان استثنایی می توان از یک سری اصول ثابت استفاده کرد. یکی از اصل های مهم اصل استمرار است.

برنامه‌های آموزشی تک جلسه‌ای ممکن است برای دست یابی به برخی از اهداف، از قبیل آشنایی کلی با کودک استثنایی مفید باشد. جلسات تک جلسه ای برای معرفی ایده‌های جدید در جهت برقراری ارتباط با کودک استثنایی یا اطمینان بخشی به والدین درباره اینکه تلاش‌های فرزند پروری‌شان مناسب است.

اما نمی‌تواند تمام خصوصیات، ویژگی‌ها توانایی‌ها،نیازها، اموزش‌ها ونحوه‌ی برقراری ارتباط چگونگی توانمندسازی یک کودک استثنایی در طول زندگیش را به والدین آن‌ها آموزش دهد.

علاوه بر این متغییرهای ارتباط فردی، امکانات و تجهیزات خاص کودکان استثنایی و غیره مدام درحال تغییر  و جابه‌جایی است  از این رو والدین همواره نیازمند به روز شدن می‌باشند و این مهم جز از طریق  آموزش مستمر امکان پذیر نمی‌باشد و ضرورت دارد والدین کودکان به طور دائم  و مستمر از این آموزش‌ها بهره‌مند گردند.

 

اصل سودمندی و سازگاری با شرایط زندگی

برنامه آموزش خانواده کودکان استثنایی باید والدین را در پذیرش و قبول کردن کودک استثنایی به عنوان یک فرزند و یک انسان، در شناخت کامل کودک استثنایی، نحوه مراقبت و برقراری ارتباط با کودک استثنایی، آشنایی با تجهیزات و امکاناتی که کودک استثنایی در طول زندگی خود به آن‌ها  نیاز دارند نظیر گفتار درمانی کودک ‌5 ساله و یا بازی مناسب برای کودکان اوتیسم، حل مشکلات فوری و غیر فوری کودک استنثایی و غیره توانمند سازد.

بنابراین باید در آموزش‌های خود هم به بعد روانشناسی ( آمادگی و پذیرش والدین در قبال کودک استثنایی خود) هم به بعد تربیتی، اعتقادی و بهداشتی و غیره توجه داشته باشد تا از این طریق آموزش سودمند و مفید را برای خانواده‌های کودکان استثنایی به همراه داشته باشد.

 

اصل سودمندی و سازگاری با شرایط زندگی خانواده کودکان متفاوت

به عبارتی اگر برنامه‌های آموزش خانواده کودکان استنثایی فقط به بعد مسائل تحصیلی کودک بنگرد و فقط به آموزش  والدین در این حوزه بپردازند سودمند نخواهد بود چرا که والدین باید در درجه اول فرزند خود را به درستی بشناسند تا بتوانند نیازهای ویژه آنها را تشخیص داده و در جهت رفع آن اقدام نمایند. توانمندسازی والدین کودکان استثنایی زمینه توانمندسازی کودکان بانیازهای ویژه را فراهم می کند.

از سوی دیگر این برنامه آموزش خانواده باید با شرایط زندگی واقعی فراگیران منطبق باشد، برنامه آموزش خانواده ممکن است  در برخی از مواقع برای بعضی والدین مثمرثمر باشد اما این برنامه ممکن است برای هر والدی در همه شرایط کار ساز نباشد. دموگرافی جدید خانواده‌ها در سرتاسر دنیا نشان دهنده مجموعه متنوعی از موقعیت‌های خانوادگی شامل خانواده تک والد، خانواده مخلوط ( مثلا مادراز یک قومیت  و پدراز یک قومیت دیگر)، خانواده‌هایی با دو والد شاغل وجود دارد.

که هر کدوم از این خانواده‌ها در اکولوژی اجتماعی دارای موقعیت متفاوتی می‌باشند و این موقعیت در برگیرنده فرصت‌ها و محدودیت‌های خاص خود می‌باشد و برنامه‌های آموزش خانواده برای هر نوع از موقعیت‌های خانوادگی بایستی به طور متفاوت در نظر گرفته شود؛ تا آنچه که ارائه می‌دهد مثمر ثمر واقع گردد.

 

اصل توجه به تفاوت‌های فردی

برنامه آموزش خانواده که ارائه می‌شود ممکن است برای بعضی والدین مثمرثمر باشد اما این برنامه ممکن است برای برخی دیگر کارایی لازم را نداشته باشد علت این امر را می‌توان در تفاوت‌های فردی افراد جستجو کرد، براین اساس، آموزش خانواده باید به تفاوت‌های فردی توجه خاص مبذول دارد و والد را به عنوان مرجع تصمیم‌گیری در مورد تربیت فرزندشان با توجه به ویژگی‌های کودک، خرده فرهنگ و ارزش های خانوادگی مدنظر قرار دهند.

ازجمله تفاوت‌های فردی که می‌تواند در هر خانواده به آن اشاره کرد سن کودک استثنایی در هر خانواده، پیش ادراکات والدین، تجارب والدین و غیره براساس این اصل، برنامه آموزش خانواده باید به سن، نوع معلولیت و میزان معلولیت کودک استثنایی که در هر خانواده وجود دارد اهمیت دهد و براساس آن آموزش جداگانه‌ای را برای خانواده‌هایی که کودک بالای 5 سال دارند و غیره باید به یکدیگر متفاوت باشد و آموزشی که بدون درنظر گرفتن  موارد فوق باشد نمی تواند از کارآیی لازم  برخوردار باشد.

 

اصل همیاری

برای اینکه استعدادها و توانایی‌های که در درون یک کودک استثنایی نهفته است شکوفا گردد، باید بین قابلیت‌های فرد و محیطی که وی در آن  زندگی می‌کند نوعی هماهنگی و تعادل وجود داشته باشد. برای ایجاد یک ارتباط و تعادل تنگاتنگ میان قابلیت‌های فرد و خواست‌ها واجبارهای محیط خاص، یک  الگو مورد نیاز است.

محیط به عنوان موقعیت‌های خاصی که فرد در آنها زندگی می‌کند، یاد می‌گیرد، بازی می‌کند، کار می‌کند، اجتماعی می‌شود وتعادل دارد، مفهوم  سازی می‌کند.محیط‌های مناسب موجب تحول، رشد و رفاه کودک استثنایی می‌گردد و زندگی فرد را بهبود می‌یخشد.

برای برخی افراد با نیازهای ویژه، محیط‌های مناسب را موقعیت‌هایی که هم سالان آن‌ها و برای زمینه‌های اجتماعی _ فرهنگی آن‌ها مناسب است تشکیل می‌دهند. در این گونه  محیط هاست که افراد با نیازهای ویژه به احتمال قوی به وابستگی متقابل بهینه  وبهره‌دهی نائل می‌شود و از زندگی در جامعه نهایت بهره را می‌برد پس لازم است برای اینکه برنامه آموزش خانواده مثمرثمر گردد به اصلاح نگرش سایر نهادهای جامعه نیز پرداخته شود.

 

فواید آموزش خانواده کودکان استثنایی

برنامه های آموزش خانواده اکولوژیک هستند. به این معنا که به جای تمرکز بر یک جنبه موضوع مثلا رفتار والدین، برکل نظام ها ومحیط‌هایی که در جامعه وجود دارد و به عبارتی والد و فرزند را احاطه کرده‌اند، متمرکز می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهند که تلاش برای تغییر رفتار والدین بدون اینکه به طور همزمان به دنبال تغییر محیطی که فرد بایستی  با آن سازگار شود، وجود نداشته باشد امری است بی‌حاصل.

تغییر رفتار در والدین یعنی آموزش خانواده‌ها بایستی در راستای آموزش سایر نظام‌های جامعه باشد. برخی از کارشناسان برای این عقیده‌اند که به همان اندازه که باید در امر آموزش خانواده سرمایه‌گذاری شود به همان نسبت هم بایستی در آموزش سایر نهادها هم سرمایه‌گذاری  شود. برنامه آموزش خانواده علاوه بر اکولوژیک  بودن، نیازمند این است که سایر نهادها وسازمان‌ها از راه‌های معمول عملیاتی خود پا فراتر نهند و تبدیل به شرکایی برای خانواده در امر تعلیم و تربیت کودکان استثنایی شوند.

چرا که براساس ایجاد این همیاری است که آموزش والدین می‌تواند به درستی عمل نماید اگر هیچ همیاری و هماهنگی بین آنچه که به خانواده در مورد تربیت کودک استثنایی آموزش داده می شود با مدرسه یا سایر نهادهای دولتی وجود نداشته باشد آنچه که به خانواده اموزش داده می شود صرفا آموزشی است که نمی تواند درجهت شکوفایی استعدادهای نهفته کودکان استثنایی موثر باشد.

 

کلام آخر

در این مقاله اصول مهم آموزش خانواده کودکان استثنایی معرفی شد. برای آشنایی با متدهای آموزش کودکان کم توان ذهنی در زمینه نوشتن، مهارت های زندگی، افزایش عزت نفس آنان و آموزش های مختلف کودکان اوتیسم، فلج مغزی حتما از ویدئوها ، پادکست ها خانواده توانمند استفاده کنید.

 

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.