کودکم درک خوبی داره ولی نمیتونه جواب بده، چیکار کنم؟

موارد فوق از جمله سوالاتی هستند که همواره از خانواده‌ها از مشاوره سایت خانواده توانمند می‌پرسند. این سوالات تقریبا همیشه از طرف والدین مطرح می‌شوند. معمولا فردی مورد تایید مثل پزشک اطفال یا عمومی به والدین کودک میگوید که گفتار کودک متناسب با سن او نیست حتما به کلینیک گفتاردرمانی ببرید. گاهی والدین ماه‌ها بعد از ملاقات با یک پزشک اطفال، جهت مشاوره به گفتاردرمانی مراجعه می‌کنند!!!

البته بعضی از متخصصین اطفال یا پزشک عمومی نیز به خانواده‌ها اطمینان میدهند که جای نگرانی نیست در حالی که تخصص این کار را ندارند!!! معمولا به خانواده ها میگویند خیلی از کودکان تقریبا تا سن 3 سالگی حرف نمی‌زنند!!! 

برای این خانواده‌ها، زمان با تمام سرعت میگذرد، کودک به 3 سالگی نزدیک میشود و همچنان کلام ندارد یا مانند همسالان خود از مهارت کلامی و گفتاری خود به خوبی استفاده نمی‌کند!!!

• در این مواقع چه باید کرد آیا باید دست روی دست گذاشت؟
•  آیا به هنگام نگرانی بهتر نیست با یک متخصص گفتاردرمانی مشورت کرد؟
• چه زمانی باید نگران شد؟ 
• از کجا بفهمیم نگرانی ما درست است؟
• چه زمانی با کلینیک گفتاردرمانی مراجعه کنیم؟

احتمالا از خودتون سوال‌های بالا رو بپرسید. پاسخ کلیدی همه سوالات بالا این است که شما با مسیر رشد کلامی کودکتان آشنا باشید. متخصصان حوزه گفتار و کودک برای کمک به والدین مسیر رشد کلامی کودکان را ترسیم کرده اند. والدین با آگاهی از مسیر رشد کلامی کودکانشان می توانند نقاط قوت و ضعف او را به خوبی بشناسند و به موقع عمل کنند.

منظور از طبیعی حرف زدن کودک چیست؟

در واقع این سوال که « آیا حرف زدن کودک من طبیعی است؟» را فقط می‌توان در مورد بچه‌های که کمی بزرگتر شده و میتوانند حرف بزنند پرسید، نه کودکانی که هنوز خیلی کوچک هستند. 

کودکان کوچک، حتی قبل از اینکه اولین کلمات مشخص خود را بگویند در مورد استعداد سخنگویی و مهارت کلامیشان خود به ما اطلاعات زیادی میدهند. کودکان از طریق گریه اولیه، غان و غون، غلغل کردن و بل بل کردن و خلاصه تمامی صداهایی که در هر دوره سنی تولید میکنند در مورد خودشان به ما اطلاعات زیادی میدهند. صداهایی که قبل از حرف زدن می سازند، مقدمه ای برای حرف زدن آنها در آینده محسوب میشوند.

بنابراین ما میتوانیم این موضوع که سه تا شش ماه قبل از به کاربردن اولین لغات، کودکان تا چه حد میتوانند حرف های ما را بفهمند را ملاکی برای ارزیابی قرار می دهیم؛ با توجه به اینکه اعمال آنها بیانگر میزان درک و فهم آنهاست.

گفتاردرمانگران برای ارزیابی مهارت کلامی از یک دامنه زمانی استفاده میکنند. هیچ انسانی در هیچ سنی همیشه در حد کمال طبیعی نیست. مثلا حتی طی یک مدت و دامنه زمانی، واژه «طبیعی» به ما میگوید که بعضی از کودکان دیر شروع به صحبت میکنند اما منظور خود را میرساند و این تاخیر را جبران می نمایند. البته تعداد چنین کودکانی بر آنهایی که زودتر صحبت میکنند ولی بعدها بنا به دلایلی عقب می مانند از لحاظ تعداد بیشتر هستند. پس تشخیص طبیعی بودن مهارت کلامی کودکان نیاز به خدمات تخصصی گفتاردرمانی دارد.

نحوه شناخت اختلال گفتاری کودکان

 بعضی کودکان به دلایل مختلف از قبیل بیماری، تصادف یا مشکلات سازگاری  ممکن است دیرتر صحبت کنند در این زمان نیز ما کودک را متناسب با شرایط نرمال ارزیابی می کنیم تا بتوانیم مشکل کودک را شناسایی کنیم. گفتاردرمانگران برای شناخت هر چه بهتر کودک از والدین سوالاتی را در سه محور اساسی میپرسند. اکثر این سوالها غالبا بر سه محور اصلی متمرکزند:

1. اینکه کودک به چه نحو و با چه کیفیتی می تواند صداهای زبان را تولید کند؟
2. آیا واژگان او آنقدر هست که بتواند با آنها نیاز و احساسات و افکار خود را بیان  کند؟
3.  آیا کودک مورد نظر توانایی آن را دارد که واژگان را مطابق دستور زبان در کنار هم قرار داده و به کار ببرد؟

 

ارزیابی کودک توسط والدین

 در سنین 6 تا 9 ماهگی، کودک باید بتواند بعضی از چیزهایی را که به صورت تکرار به او گفته می شود، بفهمد. مگر اینکه ناشنوا، کم شنوا یا کم توان ذهنی باشد. 

کودک میتواند میزان فهم خود از یک گفته را با رفتارهای خاص و یا تغییر حالت خود نشان دهد. مثلا وقتی مادر میگوید« بلند شود» و یا «بیا بغلم»، «پاشو بریم» و از این قبیل، او نیز خود را برای بلند شدن آماده میکند. درک کودک از این کلمات باید به گونه ای باشد که حتی اگر کلمات مذکور را بدون انجام حرکات مربوط به آنها بر زبان آوریم، معنی و مفهوم آنها برای کودک واضح و آشنا باشد و صرفا با شنیدن عبارت «بلند شو»، بفهمد که میخواهند او را بلند کنند. در بعضی موارد، حرکت نقش چندانی ندارد و صرف گفتهای نظیر اینکه« دستت را بده» موجب میشود که کودک دست خود را به مادر بدهد، « دستت را بده»«عزیزم» یا زمانی که مادر میگوید:« بابا می آید اینجا» کودک نگاه منتظرانه خود را متوجه پدر میسازد.

اولین کلمات

بیش از 90% از کودکانی که میخواهند حرف بزنند تا قبل از 15 ماهگی اولین کلمات خود را میگویند. گرچه عدهای نیز اولین واژه ها را حدود 9 ماهگی و شاید هم کمی زودتر بر زبان می آورند که این مورد در میان دخترها بیشتر از پسران است. باید خاطر نشان کرد که لازم نیست اولین کلمات کودک شبیه آن چیزی باشد که بزرگسالان می گویند، بلکه هرگونه صدا که تا حدی قاعده دار تولید شود و شخص یا شیء یا امری را شناسایی کند یا بنامد، به عنوان اولین کلمات کودک مورد قبول قرار می گیرند. پس« به به» به جای غذا یا «هاپو» به جای سگ« دَدَ» به جای گردش می تواند معانی مورد نظر را برساند. در واقع  هنگامی که کودکی شروع به سخن گفتن میکند، خود اوست که شکل واژه را تعیین میکند نه بزرگسال.

بیان کلمات در موقعیت

طی یک یا دو ماه بعد از آنکه کودک شروع به ساختن واژگان اسمی یا عنوانی کرد، احتمالا دیگر میتواند برخی از این واژه ها را برای اشاره به آنچه در اطرافیانش اتفاق می افتد به کار گیرد. کودکان از لغات به عنوان ابزاری که میتوانند بر اشیاء تاثیر بگذارد، استفاده میکنند و آنها را همچون وسیله ای که علاوه بر نامیدن، میتوانند موجب وقوع جریان یا اتفاقی بشود، به کار میبرند. در این حالت، دیگر کلمات پیشاپیش وقایع قرار میگیرند و بیانگر عملی که ضمن نامیدن اشیا یا اشخاص، مورد نظر کودک است میباشند. هر وقت کودکی بخواهد که مادرش نزد او بیاید، صدا خواهد زد« ماما» یا وقتی که بخواهد آب بخورد، می گوید«آب»، اگر عروسکش را بخواهد، می گوید«نی نی» و اگر بخواهد که بغلش کنند  میگوید« بالا».

جملات دو کلمه ای

زمانی که واژگان کودک به حدود 50 تا 60 کلمه برسد، وی شروع به ترکیب این کلمات و ساخت عبارات دوتایی میکند. این امر در بیشتر کودکان تا 18 ماهگی رخ میدهد. چنین عبارات یا جملات کودکانه ای احتمالا به شکل«من بالا»،«من آّب» یا «من مامان» خواهند بود و هر عبارتی بر آنچه که کودک «میخواهد» یا «انتظار» دارد انجام شود دلالت مینماید. میزان درک کودک از زبان، توان گفتاری او را افزایش میدهد. البته این امر در مورد همه انسانها صادق است، و در واقع مجموعه واژگانی که هر یک از ما میدانیم خیلی بیشتر از آن مقداری است که به کار میبریم.

هر کودکی منحصر به فرد است!

کودکان با یکدیگر متفاوتند. تفاوت کودکان در مهارت کلامی نیز خود را نشان می دهد.  مهارت کلامی کودکان متاثر از شرایط خانوادگی آنان است. آنان اصول صحبت کردن و نوع واژگانشان متاثر از بستر خانوادگیشان می باشد. کودکان با اینکه تحت تاثیر نوع مهارت کلامی خانواده اش می باشد اما منفعل نیست. او سعی می کند متمایزتر عمل کند. در عین حال، کودکان از روشهای خاص برای برگرداندن یک عبارت یا ساختن یک جمله و پرسیدن سوالات استفاده میکنند. در حیطه زبان نیز هر کودک طبیعی، لغات و صداها و قوانین حاکم بر صداها و لغات را به گونه ای خاص خود به کار میبرد و بدین ترتیب یک سخنگوی بومی می شود. 

برای اختلال کلامی کودکان به کجا مراجعه کنیم؟ 

نگران نباشید هر مشکلی راهی دارد برای اختلال کلامی فرزند خود به گفتاردرمانی مراجعه کنید. حوزه تخصصی، متخصصان گفتاردرمانی  تشخیص و درمان مشکلات زبانی و گفتار اعم از رشدی یا اکتسابی و یا به واسطه بیماری و صدمه و امثالهم را تحت پوشش دارد. برای شناخت گفتاردرمانگران متخصص میتوانید از مشاورین خانواده توانمند کمک بگیرید.

کلام آخر

در صورت نیاز به خدمات گفتاردرمانی لهجه  کودکان اوتیسم، سندرم داون، فلج مغزی، نابینا، ناشنوا، کم توان ذهنی و بزرگسالان مبتلا به سکته مغزی، پارکینسون، اختلال بلع، صوت، آفازی، شکاف کام، لکنت می توانید از متخصصان گفتاردرمانگر سایت خانواده توانمند استفاده کنید. برای دریافت خدمات مشاوره کافی است با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانواده‌شان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات فروشگاهی که شامل (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب، و… بوده است.) متناسب با نیازهای خود بدون هرگونه محدودیت  زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.