آیا تا به حال به این فکر کرده اید که چگونه می توان با استفاده از بازی به کودکان کمک کرد تا بر مشکلات عاطفی و رفتاری خود غلبه کنند؟ بازی درمانی شناختی رفتاری (CBPT) که یک روش درمانی قدرتمند است که با ترکیب عناصر بازی و اصول شناختی رفتاری،به کودکان کمک می کند تا مهارت های مقابله ای جدید را بیاموزند و الگوهای فکری و رفتاری منفی خود مانند پرخاشگری و اضطراب خود را مدیریت یا تغییر دهند.

در این مقاله از سایت خانواده توانمند به بررسی جامع بازی درمانی شناختی  می پردازیم و به شما معرفی می کنیم که چگونه این روش می تواند به کودکان در مواجهه با چالش های مختلف کمک کند.

 

محتوای مقاله

• تعریف بازی درمانی شناختی
• تشخیص بازی درمانی شناختی
• اهداف بازی درمانی
• تکنیک های بازی درمانی شناختی
• تاثیر بازی درمانی شناختی بر بیش فعالی

بازی درمانی شناختی رفتاری چیست؟

در بازی درمانی شناختی رفتاری روند درمان با سنجش دقیق شروع می‌شود. در مرحله تشخیص بازی درمانگر به دنبال منشا مشکلات ترس، مشکلات عاطفی و رفتاری کودک می باشد. بازی درمانگر پس از تشخیص، شروع به طراحی بازی می کند. او تکنیک های بازی درمانی شناختی را برای تصحیح شناخت‌های اشتباه یا ناسازگارانه  کودک به کار می‌رود.

 

مراحل بازی درمانی

• بازی درمانی شناختی رفتاری چهار مرحله (مرحله آغازین- مرحله ارزیابی، مرحله میانی و مرحله پایانی) دارد. در مرحله آغازین بازی درمانگر به دنبال برقراری ارتباط با کودک می باشد. اگر بازی درمانگر با کودک ارتباط خوبی برقرار کند در مراحل بعدی بازی درمانی شناختی، چالش کمتری خواهد داشت.  زمانی که بازی درمانگر با کودک ارتباط برقرار کرد به سراغ  ارزیابی کودک در فعالیت های مختلف می رود تا منشاء مشکلات شناختی، حسی، ذهنی او را بشناسد.
• بازی درمانگر شناختی رفتاری، در مرحله میانی، نقشه درمانی متناسب با توانمندی و نقاط ضعف کودک  طراحی میکند و در مسیر درمان کودک از طریق بازی درمانی شناختی، روی افزایش خود کنترلی کودک، حس پیشرفت و یادگیری پاسخ‌های سازگارانه‌تر برای رویارویی با موقعیت‌های خاص،متمرکز می‌شود. تعمیم و پیشگیری از عود و بازگشت در مرحله میانی، به کار گرفته می‌شود تا کودک مهارت‌های جدیدی در مورد زمینه‌های گوناگون بیاموزد.
• کودک و خانواده‌اش در مرحله پایانی بازی درمانی شناختی برای خاتمه درمان آماده می‌شوند.

تشخیص اختلالات شناختی 

 برای استفاده از بازی درمانی شناختی رفتاری، درمانگران نیاز به شناخت نوع اختلات دارند. درمانگران برای تشخیص اختلالات شناختی کودکان و بزرگسالان از راههای مختلف استفاده می کنند. برای شناخت منشا رفتار و افکار افراد، درمانگر می تواند از روش های مختلفی متناسب با علاقمندی آنان استفاده کند از جمله:

1. بسته به کودک و موقعیتش بازی درمانگر او را به سمت بازی های خاصی راهنمایی می‌کند یا اجازه می‌دهد که او خودش انتخاب کند. 
2. بازی درمانگر شناختی برای پیدا کردن منشاء رفتارهای افراد می تواند از کتاب های مختلفی استفاده کند. مثلا کتابی متناسب با فهم و سواد او  در اختیارش قرار دهد و از او بخواهد داستانی را انتخاب کند. 
3. محل کار بازی درمانگران شناختی حوزه کودک معمولا مملو از وسایل مورد علاقه کودکان می باشد. بازی درمانگران به کودک فرصت می دهند فعالیت مورد علاقه خود را در اتاق بازی درمانی انجام دهد به طور مثال ممکن است در حالی که کودک در حال نقاشی یا رنگ آمیزی است سوالاتی از او بپرسد تا سعی کند بینشی در مورد روند فکری او بدست آورد. 
4. درمانگران برای تشخیص اختلالات شناختی رفتاری کودکان و بزرگسالان می توان از انواع نرم افزارهای تست روانشناسی و تجهیزات روانشناسی و تجهیزات شناختی موجود در بازار استفاده کنند.
5. شرح حال نویسی مراجعان نیز به درمانگران در شناخت منشا افکار و رفتار کمک به سزایی می کند.

اهداف بازی درمانی شناختی رفتاری

 بازی درمانگران شناختی و رفتاری همواره سعی می‌کنند. برای افراد فرصتی فراهم آورند که مهارت های جدید را راحت تر کسب کنند تا فرآیند شناختی آنها را راحت تر تغییر کند.  اهداف بازی درمانی شناختی رفتاری، کمک به مشارکت یادگیری، خودکنترلی، مسئولیت ابراز احساسات، احترام گذاشتن، پذیرفتن خود و دیگران و بهبود رفتارهایی چون مهارت‌های اجتماعی، عزت نفس و کاهش افسردگی است.

فواید بازی درمانی شناختی رفتاری

استفاده از رویکرد بازی درمانی شناختی رفتاری برای کودکان و بزرگسالان فواید بسیاری دارد. پس از پایان جلسات درمان و یا در میانه جلسات شناختی می توان شاهد رفتارهای زیر از مراجعان بود:

1. قبول مسئولیت بیشتر در مورد برخی رفتارها
2. توسعه استراتژی‌های مقابله‌ای و مهارت‌های خلاقانه حل مسئله
3. احترام به خود
4. همدلی و احترام به دیگران
5. کاهش اضطراب
6. یادگیری تجربه و بیان کامل احساسات
7. مهارت‌های اجتماعی قوی‌تر
8. روابط خانوادگی قویتر
9. تقویت مهارت کلامی
10. تقویت مهارت دست ورزی

زمان استفاده از بازی درمانی شناختی رفتاری

 افراد در هر سنی می‌توانند از بازی درمانی شناختی رفتاری بهره‌مند شوند. بازی درمانی شناختی رفتاری برای کودکان و بزرگسالان مناسب می باشد. در بازی درمانی شناختی رفتاری متخصصان از مشارکت افراد در درمان استفاده می کنند تا فرد چه کودک و چه بزرگسال را متوجه ایرادات شناختی اش بکنند تا او با آگاهی در مسیر تغییر خود گام بردارد. در روش بازی درمانی شناختی رفتاری  اعتقاد بر آن است که رفتار انطباقی حاصل تعامل بین افکار، احساسات و رفتار فرد است. این روش درمانی در شرایط مختلف به کودکان و بزرگسالان کمک می کند از جمله:

• مواجه با فرایندهای پزشکی، بیماری مزمن یا مراقبت تسکینی
• تاخیر در رشد یا اختلالات یادگیری
• مشکلات رفتاری در مدرسه
• رفتار پرخاشگرانه یا عصبانی
• مشکلات خانوادگی، مانند طلاق، جدایی یا مرگ یکی از اعضای نزدیک خانواده
• حوادث طبیعی و حوادث تروما
• خشونت خانگی، سوء استفاده ، یا بی توجهی
• اضطراب ، افسردگی ، غم و اندوه
• اختلالات خوردن و دستشویی رفتن
• اختلال بیش فعالی و نقص توجه 
• اختلال طیف اوتیسم 
• آلزایمر
• پانیک یا اختلال اضطراب
• اختلال های خلقی
• اختلال شخصیتی
• اسکیزوفرنی
• هراس اجتماعی
• پارکینسون

و….

تکنیک های بازی درمانی شناختی رفتاری 

در بازی درمانی شناختی رفتاری از  تکنیک های متعدد رفتاری و شناختی استفاده می‌شود. از جمله تکنیک ها رفتاری می‌توان از حساسیت زدایی منظم، تصویرسازی ذهنی برانگیزاننده، مدیریت وابستگی تقویت مثبت، شکل‌‌دهی، خاموش سازی و الگوسازی نام برد. 

تکنیک های بازی درمانی شناختی رفتاری با هدف تغییر رفتار و روش های شناختی افراد به کار گرفته می شود. متخصصان بازی درمانی شناختی رفتاری اینگونه تصور می‌ کنند که شناخت‌های ناسازگارانه، باعث رفتار همراه با ترس و اضطراب، خشم و… می‌شوند. در بازی درمانی شناختی رفتاری فرض بر این است که تغییر در تفکر، تغییر در رفتار را به همراه دارد. درمانگر به فرد کمک می‌کند تا شناخت های خود را شناسایی و اصلاح کند و یا آنها را بسازد. او علاوه بر کمک کردن به کودک در شناسایی تحریف‌های شناختی خود، به او یاد می‌دهد که این تفکر ناسازگارانه را با تفکر سازگارانه تعویض کند.

پکیچ بازی درمانی شناختی رفتاری XR Medics

متخصصان حوزه بازی درمانی شناختی رفتاری از ابزارهای مختلف برای درمان کودکان و بزرگسالان استفاده می کنند. یکی از پکیچ های بازی درمانی شناختی رفتاری، XR Medics می باشد. این پکیچ برپایه واقعیت مجازی است. کاربرد و کارایی فناوری واقعیت مجازی در روان درمانی، روانشناسی، علوم شناختی به کمک محصولات مختلف از جمله پکیچ بازی درمانی شناختی XR Medics اثباب شده است.

از پکیچ بازی درمانی شناختی XR Medics متخصصان حوزه کاردرمانی، اختلالات، روانشناسی، روان درمانی، مشاوره برای درمان مشکلات شناختی و رفتاری کودکان و بزرگسالان استفاده می کنند. استفاده از پکیچ بازی درمانی شناختی XR Medics مزایا بسیاری برای متخصصان و افراد دارای اختلالات شناختی دارد از جمله:

1. با کمک پکیچ بازی درمانی شناختی XR Medics  متخصصان دغدغه خرید انواع محصولات بازی درمانی و شناختی را با توجه به محدودیت فضا در کلینیک های درمانی ندارند.

2. مراجعان چه کودک چه بزرگسالان می توانند در فضای متنوع و با بازی های مختلف تمرینات شناختی متناسب با نیازشان را انجام دهند بدون اینکه احساس یکنواختی داشته باشند.

3. زمینه رشد یکپارچه های مهارت های مختلف شناختی از جمله حافظه، توجه و تمرکز، هماهنگی چشم و دست برای کودکان و بزرگسالان از طریق پکیچ بازی درمانی شناختی XR Medics  که بر پایه واقعیت مجازی است فراهم می باشد.

4.   متخصصان حوزه شناختی می توانند سناریوهای مختلفی درمانی را در قالب یک بازی برای مراجعان طراحی کنند.

5.   متخصصان بازی درمانی شناختی می توانند فضای بازی از جمله محرک های دیداری و شنوایی را متناسب با توانایی کودک تنظیم کنند

6. پکیچ بازی درمانی شناختی XR Medics به درمانگر این امکان را می دهد که فرآیند بازی را در سطوح مختلف آسان و سخت برای کودک یا بزرگسال طراحی نماید تا فرد مهارت های شناختی اش را تقویت کند.

7. کودک یا بزرگسال دارای اختلال شناختی در هنگام بازی از طریق صدا متوجه نحوه انجام درست یا غلط بازی می شود. متخصصان  نیز در انتهای بازی گزارش عملکرد مثل زمان واکنش و سایر موارد متناسب با بازی را در پنلشان دریافت می کنند. والدین و همراهان نیز می توانند در پنل خود گزارش عملکرد آنان را ملاحظه کنند. با اینکار درمانگر و والد در کمترین زمان متوجه نقاط قوت و ضعف و میزان تغییرات او می شوند.

8. با پکیچ بازی درمانی شناختی XR Medics درمانگران برای توضیح قوانین و نحوه بازی به مراجعان، حق انتخاب دارند. آنان می توانند قوانین بازی را از طریق ربات به کودک یا بزرگسال توضیح دهند یا خود قوانین را به مراجعه کننده توضیح دهند.

9. با کمک پکیچ بازی درمانی شناختی XR Medics  می توان انواع تکنیک های بازی درمانی شناختی از جمله حساسیت زدایی منظم، تصویرسازی ذهنی برانگیزاننده، مدیریت وابستگی تقویت مثبت، شکل‌‌دهی، خاموش سازی و الگوسازی را در موقعیت های مختلف استفاده کرد.

10. تهیه پکیچ بازی درمانی شناختی XR Medics برای کلینیک های درمانی مقرون به صرفه است چرا که درمانگران می توانند از این پکیچ به طور همزمان برای مراجعان بزرگسال و کودک استفاده کنند.

11. پکیچ بازی درمانی شناختی  XR Medics  برای درمان اختلالات شناختی از جمله اختلالات یادگیری، آلزایمر،پانیک یا اختلال اضطراب، اختلال کمبود توجه- بیش فعال(ADHD )، اختلال های خلقی، اختلال شخصیتی، اسکیزوفرنی، هراس اجتماعی و… قابل استفاده می باشد.

12. با پکیچ بازی درمانی شناختی XR Medics می توان به طور همزمان تمرینات اختلال حسی حرکتی و درکی حرکتی را در کنار تمرینات شناختی انجام داد.

 

برای آشنایی هر چه بیشتر با پکیچ بازی درمانی شناختی  XR Medics 

به فروشگاه سایت خانواده توانمند مراجعه کنید. 

 

تاثیر بازی درمانی شناختی رفتاری بر بیش فعالی

یکی از رایج‌ترین اختلال‌های دوران کودکی که توجه روانشناسان و روانپزشکان را به خود جلب کرده است اختلال نارسایی توجه و بیش فعالی است. اختلال توجه و بیش فعالی کودک و والدین او را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از آنجایی که این کودکان مشکلات رفتاری و تحصیلی بیشتری را نسبت به همسالان خود نشان می‌دهند، معمولا والدین آنها نسبت به والدین کودکان عادی سطح استرس و افسردگی بالاتری را تجربه می‌کنند.

از طرفی شیوه فرزندپروری منفی والدین کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی، می تواند بر عملکرد منفی این کودکان تاثیر به سزایی داشته باشد.

برای درمان نارسایی توجه و بیش فعالی کودکان می توان از بازی درمانی شناختی رفتاری و تجهیزات شناختی مانند پکیچ بازی درمانی شناختی  XR Medics استفاده کرد. با استفاده از این روش و ابزار کودکان آگاهی بیشتری نسبت به رفتارها و مشکلات خود پیدا می‌کنند و راه‌های مناسب‌تری برای رفع مشکلات می‌یابند. همچنین والدین می توانند با آگاهی از فرآیند نقاط قوت و ضعف کودک محیطی امن در خانه ، پارک، مدرسه،برای تخلیه هیجانی و کاهش تنش و بیان آزاد عواطف و احساسات  کودک دلبندشان  فراهم کنند.

نقش والدین در بازی درمانی شناختی رفتاری کودکان بیش فعال

تلفیق بازی درمانی شناختی رفتاری و آموزش والدین باعث کاهش شدت علائم نارسایی توجه و بیش فعالی کودکان می‌شود. در طول جلسات آموزش و درمان ، والدین متقاعد می‌شوند که رفتارهای منفی کودکان آنها ارادی و عمدی نیست، چنان چه  آنان این رفتارها را غیر عمدی بدانند، کمتر ناراحت و غمگین و عصبی می‌شوند و کمتر به روش‌های تنبیه متوسل خواهند شد. برای متقاعد سازی والدین و استفاده از پتانسیل آنان در مسیر آموزش و توانبخشی کودکان بیش فعال نیاز به آگاه سازی است. به همین دلیل متخصصان بازی درمانی شناختی رفتاری برای توانمند سازی و  آگاه سازی والدین از پکیچ بازی درمانی شناختی  XR Medics استفاده می کنند. در پکیچ بازی درمانی شناختی  XR Medics   پنل مخصوص والدین وجود دارد تا آنان در جریان فرآیند درمان و آموزش کودک بیش فعال باشند و متناسب با تواناییش، از او  انتظار داشته باشند.

در واقع والدینی که آموزش‌های مدیریت والدین را دریافت می‌کنند و آگاهی لازم از اختلال فرزندشان دارند، خودکفایی بیشتری را احساس می‌کنند و به روش مناسبتری با کودک ارتباط برقرار می کنند. تحقیقات علمی نشان می‌دهد توانمندسازی والدین باعث میشود رفتارهای پرخاشگرانه، مقابله جویانه و پر فعالیتی کودک کاهش و رفتارهای والدین بهبود یابد و فشاری که  تحمل می‌کنند کمتر می‌شود.  والدین در جلسات بازی درمانی شناختی رفتاری با کمک متخصصان، روش و ابزارهای مختلف، نحوه رفتار صحیح با کودک را می‌آموزند. با افزایش دانش و مهارت‌های رفتاری و کاهش ترس والدین، کیفیت روانشناختی و اجتماعی خانواده در برخورد با کودکان دارای اختلال بهبود می‌یابد.

کلام آخر

عدم درمان اختلالات شناختی کودکان و بزرگسالان را با چالش های بسیاری مواجه می کند. به همین خاطر در این مقاله در ابتدا روش بازی درمانی شناختی رفتاری معرفی شد و در ادامه مقاله راههای تشخیص اختلالات شناختی کودکان و بزرگسالان و راههای درمان و تجهیزات شناختی معرفی گردید.

برای درمان انواع اختلالات شناختی و آشنایی با تجهیزات شناختی میتوانید از مشاوره رایگان سایت خانواده توانمند استفاده کنید. برای دریافت خدمات مشاوره ای از سایت خانواده توانمند با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.

در سایت خانواده توانمند و کانال آموزش کودکان استنثایی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا نیز نحوه آموزش به کودکان عقب مانده ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال را در قالب فیلم، پادکست و مقاله ارائه کرده ایم. تیم آموزشی خانواده توانمند در جهت تحقق عدالت آموزشی تمام محتوای آموزشی مورد نیاز کودکان بانیازهای ویژه و خانواده آنان را به طور رایگان به اشتراک می گذارد.

بنابراین اگر شما کودک با نیاز ویژه‌ای رو میشناسد که دارد رنج می‌برد. اما سرشار از استعدادها و توانمندهای خاص خودش هست خوشحال می‌شویم که خانواده توانمند رو بهشون معرفی کنید.

خانواده توانمند سایتی است که تمام آموزش های تخصصی ساده و متناسب با فرزند شما را به صورت بازی در سایت و شبکه های اجتماعی اش قرار می دهد. شما در هر نقطه دنیا و با هر امکاناتی که دارید می توانید یک خانواده توانمند باشید.