موضوع این مقاله درباره بازی درمانی براساس رفتارگرایی  است. اکثر والدین تصور می کنند در جلسات بازی درمانی تنها بازی انجام می شود تا انرژی کودک تخلیه شود!!!

در حالی که در جلسات بازی درمانی قبل از اجرای کار، ارزیابی اولیه انجام می شود. متناسب با نیاز کودک یا فرد روش بازی درمانی مشخص می گردد. یکی از روش های مرسوم جلسات بازی درمانی براساس رفتارگرایی است. براساس روش بازی ها مختلف به طور گام به گام انجام می شود.

بازی منبع اطلاعاتی بازی درمانگران

بازی کودکان منبع بسیار مناسبی برای شناخت نقاط قوت و نقاط ضعف آنان است. از طریق بازی کودک می توان زندگی او را درآینده پیش بینی کرد. علایق کودک به بازی، نقش او دربازی، نحوه ایفای نقشش دربازی، نحوه ارتباط او با همسالانش و.. برای بازی درمانگر منبع اطلاعاتی مناسبی هستند. به عنوان مثال کودکی که درجست وجوی قدرت است، در بازی، نقش رهبر، رئیس، فرمانده یک ارتش بزرگ و یا نقش یک مدیر مدرسه را بازی می‌کند.

یک کودک انتقام جو ممکن است عروسک‌های خود را بزند و یا اسباب بازی‌های خود را بشکند، درحالی که کودک گوشه گیر یا شکست خورده ممکن است کمتر خود را درگیر بازی کند یا به تنهایی بازی نماید. کودک به شدت مایوس و شکست خورده ممکن است برای ملحق شدن به بازی به علت ترس یا هرتجربه ناموفق دیگر حتی ریسک هم نکند.

علاقه وافر به بازی با سربازهای اسباب بازی ممکن است مقدمه‌ی برای یک زندگی ارتشی، یا پیش درآمدی باشد برای موفقیت در اداره یک فروشگاه بزرگ باشد. به طور کلی از طریق بازی کودکان می توان شیوه زندگی و نگرش آنان به زندگی را کشف کرد.

 

فرایند بازی درمانی چگونه است؟

درجلسات بازی درمانی چه به صورت فردی یا گروهی، کودک در ارتباط با درمانگر فرصت می‌یابد  خودآموزی را کسب می کنند. درمانگر به گونه ای است که نه تنها کودک امنیت و مجال کشف اتاق بازی و اسباب بازی های آن را پیدا می کند، بلکه در این تجربه و ارتباط، خود را نیز کشف می نماید.

درمانگر و کودک یکدیگر را در اتاق بازی ملاقات می‌کنند. برای هر دوی آنها این ملاقات یک تجربه بادگیری است. این یک همکاری  دو جانبه است که به وسیله آن هریک از دو طرف، چیزهایی یاد می گیرند که بخش جداناپذیری از هر دو آنها می شود. این همکاری، محدود امنی را ایجاد می‌نماید  که به تدریج به کودک امنیت می‌بخشد. این امنیت در اثر این موارد به وجود می‌آید:

سازگاری درمانگر، ثبات محدودیت‌ها، تفاهم دوستانه، تاکید به صورت آرام ولی محکم بر چارچوب موارد رجوع کودک،صبر و تحملی که کودک را از فشارهای اجتماع بیرون محفوظ نگه می‌دارد. کودک فرصت می‌یابد تا به طور عمیق و کامل توانایی خود را برای انسان بودن(که حق اوست) تجربه کند. این تجربه از طریق افزایش درک احساسات، نگرش‌ها و توانایی‌های او به دست می‌آید، تا  بتواند با دیگران با صراحت و صمیمت ارتباط متقابل داشته باشد.

 

7 ویژگی مهم بازی درمانگر

1. با اینکه روش‌های متفاوتی در اتاق بازی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما در هر صورت شرایط اولیه‌ای وجود دارد که همه درمانگران باید از آن پیروی کنند. آنان باید به کودک (به عنوان یک انسان کامل) علاقه داشته باشند وب ه او احترام بگذارند.
2. آنها باید تحمل و درک پیچیدگی‌های دنیای درونی کودک را داشته باشند.
3. درمانگر باید خود را به اندازه کافی خوب بشناسند تا بدون درگیری هیجانی اشتیاق و توانایی پاسخ گویی به نیازهای کودک را داشته باشند.
4. بازی درمانگر باید برای ایجاد یک فرضیه، به اندازه کافی از آزادی ذهنی و عینی گرایی برخوردار باشند .
5. برای تطبیق و سازگار نمودن افکار و پاسخ هایشان به اندازه کافی انعطاف پذیر باشند، تا کودک امکان بیشتری برای خودیابی داشته باشد.
6. آنها بابد بتوانند در مواقعی شوخ طبع بوده و احساس همدردی نمایند؛ زیرا که دنیای کودک متغیر، ظریف، پر از حرکت وفعالیت، روشنایی، تاریکی، آهنگ، شعر و رحمت است.
7. کودک به رفتاری که همراه با عشق و احترام باشد و نه با زور و فشار به سرعت پاسخ می گوید. کودک بسیار بهتر از بزرگسال، افراد را می پذیرد و آنها را درک و تحمل می کند، او خود متعصصب نیست، اما این طرز فکر را از آنهایی که عدم امنیت‌شان تولید ترس و تعصب می‌کند، می‌گیرد.

 

از بازی درمانی براساس رفتارگرایی چه زمانی استفاده می شود؟

از این تکنیک در دو حالت استفاده می شود:

1. ایجاد الگوی رفتاری مطلوب با استفاده از عامل تقویت
2.  خاموش سازی رفتار نامطلوب

 بسیاری از مشکلات هیجانی کودکان مثلا بی اختیاری ادرار،بی اختیاری مدفوع، بی اشتهایی، دزدی، گریز از مدرسه و ترس از مدرسه به صورت دوره ای است. این مشکلات اغلب در طول دیدار هفتگی از مرکز مشاوره کودک ظاهر نمی‌گردد و به همین دلیل نیر نمی‌توان به طور مستقیم روی آن‌ها کار کرد.

 

 

بازی درمانی براساس رفتارگرایی

از آنجا که بسیاری از کودکان به خطر آشفتگی‌های هیجانی خود شانس مراجعه به بیمارستان را ندارند، بعضی از کلینیک‌ها برای بسیاری از درمان‌ها به مادران و معلمان تکیه می‌کنند. تعداد زیادی از کلینیک‌های مشاوره کودک وجود دارد که در آن‌ها شیوه‌ای انحرافی را در درمان به کار می‌برند و هرگز نظر خود را مستقیما متوجه نشانه‌ها و علائم نمی‌کنند.

آنها انتظار دارند که از طریق درمان کل شخصیت، بهبود خویشتن پنداری مریض و یا تقویت خود  او به نتیجه برسند. آنان بر این نکته تکیه می‌کنند که کودک قادر به حل مشکلاتی بشود که سبب آمدن او به کلینیک شده است.

کلینیک‌هایی که سعی می‌کنند مشکلات کودکان را به طور مستقیم، از طریق یادگیری عامل، درمان نمایند، نیاز فراوانی به رشد و توسعه تکنیک‌هایی دارند که بتوان به وسیله  آنها به والدین و معلمانی که دعوت به همکاری شده‌اند، کمک نمود تا آنها نیز بتوانند رفتار مناسب با کودکان را که طرح‌ریزی و شروع آن در کلینیک‌ها بوده است، ادامه دهند.

نقد روش بازی درمانی براساس رفتارگرایی

در این تکنیک نقش والدین و معلمان بسیار پر رنگ است. معمولا در روش بازی درمانی براساس رفتارگرایی، متخصص به طور جداگانه با کودک و والدین صحبت می کند. سپس متناسب با داده  های دریافتی برنامه رفتاری مناسب را به آنان  ارئه می کند. درمانگر از آنان می خواهد به هنگام بروز اختلال چگونه با آن به طور درست مواجه شوند. نحوه سازگاری را به اعضای خانواده می آموزد.

البته بسیاری از والدین به این روش نقد دارند. آنان معتقدند عملی کردن صحبت های جلسات مشاوره بسیار سخت است. نیاز به تجربه عملی است.آنها احتیاج دارند، آنچه را که می‌بایست در خانه انجام دهند، قبلا در کلینیک تمرین کرده باشند.

همان طور که یک مادر می گوید:

« دراینجا زمانی که با تو صحبت  می‌کنم، همیشه می‌دانم که در منزل و در داخل  آشپزخانه ، همان جایی که دارد حادثه‌ای اتفاق می‌افتد من به تو نیاز دارم.» او راست می گوید.

میان تئوری و عمل و میان یک وضع خطرناک و یک مسئله کوچک تفاوت وجود دارد. بحث و گفتگو در مورد وضعیت مربوط به گذشته در دفتر کلینیک تنها یک راه حل کلامی ارائه می‌دهد. در یک وضع خطرناک، از یک نفر خواسته  می‌شود که بلافاصله کاری را در این مورد انجام دهد، راه حل آن کاملا مشخص و آن نوعی اقدام عملی است.

کلام آخر

بازی درمانی براساس رفتارگرایی یکی از تکنیک های مهم است که در این مقاله آن را معرفی کردیم.با استفاده از بازی های کودکانه می توان بسیاری از مهارت های اجتماعی و زندگی از جمله کنترل لجبازی، اضطراب، پرخاشگری  را به آنان آموخت. از بازی های مناسب می توان برای درمان اختلالات مثل اختلال دیکته نویسی، بیش فعالی، خجالتی بودن کودکان استفاده کرد.

استفاده از خدمات بازی درمانی محدودیت ندارد همه کودکان از جمله کودکان اوتیسم، فلج مغزی،نابینا، ناشنوا، سندرم دان، کم توان ذهنی  کودکان عادی می توان استفاده کرد.

 

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،  و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.