خلاقیت در تدریس نگاره ها توسط معلمان زمینه علاقمندی دانش آموزان کلاس اول را فراهم می کند. از طرفی با خلاقیت در تدریس نگاره ها می توان زمینه رشد مهارت های گفتاری و دیداری و شنیداری و درکی دانش آموزان پایه اول را فراهم ساخت تا آنان بتوانند با درس و کناب فارسی ارتباط خوبی برقرار کنند. علاقمندی به کتاب فارسی و کسب مهارت های گفتاری و شنیداری و دیداری و درکی یادگیری سایر دروس مانند علوم کلاس اول و ریاضی کلاس اول را برای آنان آسان می کند.

 

نگاره ها پایه اول دبستان چیست؟

از طریق آموزش نگاره ها معلمان فرصت شناخت سطح مهارت های درکی، شنیداری و دیداری و کلامی و حافظه و توجه دانش آموزان را بدست می آورند. چرا که رويکرد آموزش نگاره ها از کل به جزء است: ابتدا تصوير بزرگ نگاره با هدف تشويق دانش آموزان به سخن گفتن، خوب ديدن، تفکّر و خوب گوش دادن پيش روی آنهاست. سپس تصاوير کوچک زيرنگاره همراه با نام هر تصوير عرضه می شود تا تصوير و نام آن، هردو در ذهن دانش آموز ثبت و ضبط شود.

بخش نگاره های  کتاب فارسی پایه اول در واقع جانشين لوحهها در کتابهای پيشين است. برای خلاقیت در تدریس نگاره ها باید معلمان اهداف مختلفی آموزشی که مولف برای این قسمت در نظر گرفته است را بدانند. با آگاهی از اهداف می توان راهکارها و شیوه های خلاقانه متناسب با اهداف آموزشی طراحی کرد. ده نگاره برای چهار هفته، پيش بينی شده است که شامل ده موضوع است؛ تا دانش آموز بتواند در حین تقویت مهارت های مختلف جسمی با مفاهیم اجتماعی نیز آشنا شود.

 

 نگاره ها از دو بخش تشکیل شده اند:

با توجه به اینکه رویکرد آموزشی نگاره ها از کل به جز است  نگاره ها از دو بخش تشکیل می شوند که بخش اول شامل تصویر بزرگی است.

اهداف آموزشی

• پرورش و تقويت مهارت های زبانی
• يافتن واژهٔ مناسب برای تمرين بيشتر تا تقويت توانايی تشخيص شکل نوشتاری و آوايی
• آشنايی با مفاهيم کليدی ساير حوزه ها در يادگيری (علوم، رياضی، هنر، دينی و قرآن، تربيت بدنی = رويکرد تلفيق)
• توانايی کاربرد آموخته ها در متن زندگی

 

تصويرک ها

در پایین هر تصویر بزرگ تعدادی تصوير بين ٤ تا ١٠ مرتبط با تصوير بزرگ آموزشی وجود دارد.
اهداف آموزشی تصویرک ها

• انطباق تصويرک و واژه ها
• تقويت مهارت های شفاهی زبان (گوش دادن، سخن گفتن)
• افزایش دایره لغات دانش آموزان از طریق تصويرخوانی

 

نکتۀ مهم

ذکر نام هر تصوير تنها برای آشنايی با شکل کلی کلمه است نه يادگيری شکل نوشتاری آن، پس تأکيد بر روی تصوير است نه واژه.

اهداف نگاره ها

معلمان در تدریس نگاره های پایه اول و انجام تمرین نگاره های اول دبستان به شیوه های خلاقانه به دنبال تحقق اهداف زیر هستند تا دانش آموز پیش نیاز های یادگیری نشانه های مختلف را کسب کند:

اهداف شناختی

1.  آشنايی بيشتر با واج های زبان فارسی
2.  آشنايی با تلفظ کلمات
3.  آشنايی با کاربرد کلمات در جمله
4.  آشنايی با ساختار زبان فارسی معيار(تفاوت گفتار فارسی معيار با گويش محلی)
5.  آشنايی با محيط زندگی
6. افزایش دایره لغات دانش آموزان
7.  آشنايی اوليه با نمادهای خط فارسی
8.  زمينه سازی برای آموزش نشانه های ۱ و ۲
9.  آشنايی اوليه با خود، خلق، خلقت و خالق

 

اهداف عاطفی نگرشی

1.تقويت توجه و علاقه به جلوه های زندگی

2. ايجاد نگرش مثبت به جلوه های اعتقادی

3.تقویت مهارت بروز احساسات از طریق شعر خوانی

4. تلطيف احساسات و عواطف نسبت به مفاهيم موجود در نگاره ها

5. ايجاد علاقه به کتاب و کتاب خوانی

6.ايجاد و تقويت نگرش مثبت نسبت به عرصه های ارتباطی، خود، خلق، خلقت و خالق

 

 اهداف مهارتی

1.تقويت مهارت خوب گوش دادن
2.تقويت مهارت خوب سخن گفتن
3. تقويت مهارت بيان تصويری (تصوير خوانی)
4. تقويت دقت در پديده های اطراف
5. تقويت توانايی انجام کارهای خلاق
6.توانايی شرکت در فعّاليّت های گروهی و مشارکتی
7.تقويت مهارت های دست ورزی
8. توانايی انجام فعّاليّت های يادگيری
9.تقويت مهارت های تفکر و درست انديشيدن

 

تمرینات بخش نگاره های پایه اول

تعداد تمرینات بخش نگاره ها با توجّه به توان درک و دريافت و ميزان پيشرفت دانش آموزان پایه اول از نگارهٔ يک تا ده، متفاوت است. تمرینات بر پايهٔ رعايت اصل حرکت از ساده به دشوار و نيز با توجّه به توانايی ذهنی و زبانی کودکان سازماندهی شده است. در نگاره ها حدود دو تا شش تمرین پيش بينی شده است.

در انجام تمرینات به دنبال تحقق اهداف زیر هستیم:

• تقویت مهارت مهارت دیداری و شنیداری
• آموزش راست به چپ و بالا و پايين (شناخت جهت ها)
• تنظيم حرکت چشم
• تنظيم فاصلهٔ چشم با کتاب
• تقويت مهارت های کلامی
• آشنایی با سه مفهوم آغاز، ميانه و پايان در نقل وقايع، حوادث و داستان ها
• افزایش دایره لغات دانش آموزان

 

انواع تمرینات بخش نگاره ها

ببين و بگو

هدف از اين فعّاليّت توجّه و تمرکز دانش آموز، جمله سازی و بيان شفاهی تصويرها است. (تصويرخوانی) معلّم می تواند علاوه بر آنکه دربارهٔ هر تصوير پرسش هايی طرح بکند ارتباط ميان تصاوير را نيز موضوع پرسش و محلّ توجّه دانش آموز قرار دهد. دانش آموز بايد در يک جمله مقصود را بيان کند. اين تمرين ها می تواند فرصتی برای يادگيری مشارکتی فراهم نمايد.

اهداف

• تقويت مهارت دیداری
• پرورش قوهٔ تميز و تشخیص
• تقويت مهارت کلامی و ارتباطی
• رشد توانايی تبديل ديده ها به گفتار

خلاقیت در تدریس با بازی قصه سازی

در این بازی بچه ها کتاب ها را می ببندند و با هم قصه می سازیم. معلم در این بازی جمله اولیه را می گوید و از دانش آموزان می خواهیم جملات بعدی را بگویند برای کمک به جمله سازی می توان سوالات هدفمند پرسید تا جمله سازی و بیان افکارشان آسان تر شود. به طور مثال:

امین بازی می کرد که…..

با کمک این بازی بچه ها نحوه استفاده از کلمات جدید را موقعیت می آموزند.

بازی تفاوت ها

خلاقیت در تدریس نگاره ها می تواند در انجام تمرینات نیز صورت بگیرد. به طور مثال می توان تمرین ببین و بگو را در قالب مسابقه انجام داد و از دانش آموزان خواست در مدت زمان مشخص با مشورت نظر خود را بیان کنند. برای انجام مسابقه می توانید از ساعت شنی استفاده کنید تا دانش آموزان مفهوم زمان را درک کنند.

1. رنگ لباس آزاده با امین چه فرقی داشت؟
2. بابا قصه می گفت یا مامان؟

با این بازی دقت و تمیز دیداری دانش آموزان پایه اول تقویت می شود.

بازی نقاشی

برای خلاقیت در تدریس نگاره ها بچه ها نقاشی خانواده خودشان را بکشند. برای اینکه نقاشی برای آنها آسان تر شود می توانید بگوید با کمک اشکال دایره و چهارگوش اعضای خانواده را بکشید. با این بازی متوجه دقت دیداری بچه ها می شوید به طور مثال معمولا بچه ها حین کشیدن پدر مربع یا مستطیل را بلندتر از مادر می کشند. مهارت دست ورزی آنها نیز تقویت می شود.

 

بازی شکار

در این بازی از دانش آموزان بخواهید مواردی با شکل ها و رنگ های خاصی از داخل تصاویر پیدا کنند به طور مثال:

کدام وسایل رنگ هاشون آبی هست؟

چه اسباب بازی های تو تصویر دیدی؟

چه تا مداد رنگی دیدی؟

گوش کن و بگو:

هدف از اين فعّاليّت تقويت توجّه، تمرکز، واکنش نسبت به سؤال، درک تصويری، جمله سازی، بيان شفاهی ديده ها و نکات ديگری است که ممکن است دانش آموزان به طور خاص به آنها توجّه داشته باشند. سؤالات جنبهٔ الگويی دارند، معلّم در انتخاب اين سؤالات يا سؤالات مشابه آزاد است. دانش آموزانی که پاسخ خلاقانه می دهند باید تشویق شوند تا سایر دانش آموزان نیز به نگاه و بیان خلاقانه ترغیب شوند.

اهداف

• تقویت مهارت شنیداری
• تقويت فرايندهای ذهنی
• افزایش دایره لغات دانش آموزان
• تقويت مهارت کلامی و ارتباطی

 

بازی چند سوالی

برای خلاقیت در انجام این فعالیت می توانید بعد از توضیحات خودمان و انجام تمرین ببین و بگو می توانیم تصویر را به مدت کوتاه مثلا 5 یا 10 ثانیه نشان دهیم و بعد تصویر را حذف کنیم و از دانش آموزان سوالات کلی بپرسیم:

1. امین چیکار می کرد؟
2. چندتا وسیله شخصی نام ببر
3. پدر چیکار می کرد؟
4. روی فرش چی بود؟
5. روی دیوار چی بود؟
6. روی میز چه خوراکی های بود؟
7.  روی دامن مادر چی بود؟
8. روی جاکفشی چی بود؟
9.  آزاده روی مبل نشسته بود؟
10. روی جا کفشی چی بود؟
11. چند تا وسیله نام ببر که تو تصویر آبی یا قرمز و… بودند؟
12. چند تا اسباب بازی تو تصویر دیدی؟
13. چه نوشیدنی ها داخل تصویر دیدی؟
14. عکس چه حیواناتی رو دیدی؟

با کمک این بازی می توانیم حافظه شنیداری و تمرکزشان را تقویت کنیم و با انجام گروهی بازی روحیه همکاری و مشارکت بچه ها را تقویت کنیم. و بچه ها را با کلمات فضایی مانند روی، عقب، جلو، بالا و پایین و داخل و خارج.. آشنا کنیم. تعداد سوالات را متناسب با شرایط کلاس تعیین کنید. برای آموزش همکاری کارها را بین آنها تقسیم کنید به طور مثال بگویید:

فاطمه یا محمد تو به فرش نگاه می کنی

نگار یا حسین تو به دیوار نگاه می کنی

ستاره یا سهیل تو به آدما نگاه می کنی

 

 

بگرد و پيدا کن با بازی پازل

دانش آموز در اين تمرين با توجّه به صورت کلی کلمه که در حافظه دارد و خواندن آن را به کمک تصوير فراگرفته است، آن را در تصوير بيابد. ابتدا معلم می تواند با خواندن واژه ها از دانش آموزان بخواهد آنها را در تصوير نشان دهند، سپس در مراحل بعدی دانش آموزان خود تصوير واژه را بيابند.

اهداف

• انطباق واژه های شنيداری با اجزای تصوير
• تقويت مهارت های کلامی
• تقويت واژه آموزی

برای انجام تمرین می توانید از بازی پازل استفاده کنید.

به دوستانت بگو

در اين نوع تمرين ها دانش آموزان با يکديگر و معلّم ارتباط عاطفی برقرار می کنند و با توجّه به آنچه تاکنون فراگرفته اند دايرهٔ سخن گفتن را وسعت می دهند و به محيط اطراف و مسائل شخصی و خصوصی خود سوق می دهند. در اين تمرين که جنبهٔ خلّاقانه دارد و باز پاسخ است دانش آموز می کوشد به کمک تخيّل يا تفکّر خويش، مطالبی را در قالب بيان خاطره يا ديده ها و شنيده ها و اطّلاعات خود برزبان آورد.

اهداف

• تقويت مهارت خوب گوش دادن
• تقويت نگرش مثبت نسبت به زبان فارسی
• تقويت مهارت گسترش مفهوم اصل
• تقويت مهارت خوب سخن گفتن
• تقويت مهارت های ارتباطی
• تقويت مهارت ايجاد نظم و ترتيب

 

مزایا این تمرین عبارتنداز :

• در تمامی دانش آموزان اعتماد به نفس ايجاد کند
• دانش آموزان کمرو و خجالتی را به صحنهٔ فعّاليّ تهای کلاسی بکشاند.
• به علاوه از اين طريق، ارتباط های صميمی نيز بين دانش آموزان برقرار می شود.

 

مقالات پیشنهادی

• بازی درمانی برای کاهش اضطراب
• بازی درمانی در منزل
• بازی درمانی برای کودکان خجالتی

 

مزایایی تمرین بازی و نمايش

اين دو بخش که به طور متناوب می آيند تمرین بازی و نمایش نیز برای دانش آموزان پایه اول مزایایی زیر را دارد:

• ايجاد فضای شاد و تفريحی
• کشف استعدادهای نهفته و پرورش آنها
• آموزش غير مستقيم مسائل و تقويت مهارت های زبانی
• آماده ساختن دانش آموز برای زندگی در بيرون از محيط کلاس
• ابراز وجود دانش آموزان و پرورش تخيل

 

 تمرین با هم بخوانيم با دابسمش و پانتومیم

اشعار یادگیری را برای دانش آموزان لذت بخش می کند. با کمک اشعار می توان روحیه همکاری و تعامل را در فضای شاد در میان دانش آموزان ایجاد کرد. با کمک اشعار می توان اهداف آموزشی زیر را محقق کرد:

• ايجاد فضای شاد و لذّت بخش
• تقويت نگرش مثبت نسبت به سخن منظوم فارسی
• تسلّط بر آهنگ و ريتم و وزن و قافيه در شعر
• گسترش دامنه واژگان
• پرورش  مهارت بروز احساسات

دابسمش

برای تقویت خلاقیت در تدریس نگاره ها می توان این تمرین را در قالب دابسمش گروهی انجام داد. ابتدا خودتان یک دابسمش انجام دهید و سپس به دانش آموزان فرصت دهید تاجلسه بعد دابسمش گروهی آماده کنند.

پانتومیم

در ابتدا شعر می خوانید و بعد  کلمات و بعضی از عبارت های شعر را در قالب پانتومیم انجام دهید  و از بچه ها بخواهید تشخیص دهند شما چه کاری انجام می دهید. با این تمرین درک مطلب و حافظه دانش آموزان پایه اول تقویت می شود چون معمولا در هنگام شعر خوانی به لحن توجه می کنند و به معنی کمتر توجه می کنند. به طور مثال در نگاره اول فارسی خوانداری پایه اول می توانید پانتومیم کلمات زیر را بازی کنید:

• دعا
• بشنو
• دعا به شادی بابا

 مقاله پیشنهادی: درمان اختلال درک مطلب

نکته

در انتخاب کلمات برای بازی پانتومیم حواستان به انتزاعی و عینی بودن کلمات باشد. به طور مثال کلمه وفا کلمه انتزاعی است و کلمه بابا یا دعا کلمه عینی است چون می توان یک نماد تصویری برای آن پیدا کرد.

 

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.

در سایت خانواده توانمند و کانال آموزش کودکان استنثایی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا نیز نحوه آموزش به کودکان کم توان ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال را در قالب فیلم، پادکست و مقاله ارائه کرده ایم. تیم آموزشی خانواده توانمند در جهت تحقق عدالت آموزشی تمام محتوای آموزشی مورد نیاز کودکان بانیازهای ویژه و خانواده آنان را به طور رایگان به اشتراک می گذارد.

بنابراین اگر شما کودک با نیاز ویژه‌ای رو میشناسد که دارد رنج می‌برد. اما سرشار از استعدادها و توانمندهای خاص خودش هست خوشحال می‌شویم که خانواده توانمند رو بهشون معرفی کنید.

خانواده توانمند سایتی است که تمام آموزش های تخصصی ساده و متناسب با فرزند شما را به صورت بازی در سایت و شبکه های اجتماعی اش قرار می دهد. شما در هر نقطه دنیا و با هر امکاناتی که دارید می توانید یک خانواده توانمند باشید.