تصور کنید دنیایی را که در آن، لمس کردن، جایگزین دیدن می‌شود. دنیایی که در آن، انگشتان کوچک، با لمس نقطه‌های برجسته، داستان‌ها و کلمات را می‌خوانند. دنیای بریل، دنیایی است که به کودکان نابینا امکان می‌دهد تا با دنیای خواندن و نوشتن ارتباط برقرار کنند.آموزش بریل به کودکان نابینا، کلید ورود آن‌ها به دنیای دانش و اطلاعات است. اما چگونه می‌توان این فرایند را برای کودکان جذاب و لذت‌بخش کرد؟ در این مقاله از سایت خانواده توانمند، با روش‌های خلاقانه و کاربردی آموزش بریل به کودکان نابینا آشنا می‌شویم.

با ما همراه شوید تا با استفاده از بازی‌های لمسی، داستان‌های بریل، کاردستی‌های برجسته و فناوری‌های نوین، دنیای بریل را به کودکان نابینا هدیه دهیم.  در این مقاله از سایت خانواده توانمند 7 اصل آموزش بریل به کودکان نابینا را معرفی می کنیم.

 

آموزش بریل به کودکان نابینا

آموزش بریل به کودکان نابینا، کلید ورود آن‌ها به دنیای خواندن و نوشتن است. با استفاده از روش‌های خلاقانه، می‌توان این فرایند را برای کودکان جذاب و لذت‌بخش کرد.

 

 بازی‌های لمسی برای آموزش بریل به کودکان نابینا

برای آموزش بریل به کودکان نابینا از بازی های مختلفی استفاده کنید. بازی کار کودکان است با بازی کودکان بدون مقاومت و لجبازی مهارت های مختلف زندگی از جمله بریل آموزی را می آموزند. والدین و مربیان برای جذابیت کار و انگیزه دادن به کودکان نابینا می توانند از شعر و موسیقی برای شمارش نقاط بریل و آشنایی با حروف الفبا بریل استفاده کنند.

به کودکان فرصت دهید خواندن و نوشتن بریل را با بازی کشف کنند. بگذارید کودکان با حرکات انگشتانشان روی خطوط صفحه حتی اگر هیچ چیزی از حروف و واژه هارا نمی دانند، وانمود کنند که دارند چیزی را می خوانند. همچنین اجازه دهید قبل از یادگیری نوشتن بریل به طور رسمی با لوح و قلم یا ماشین پرکینز نقاط بریل را تولید و لمس کنند.

حرکات نسبتا قابل قبول کودک برای خواندن و نوشتن را در ابتدای آموزش، با اشتیاق پذیرا باشید. کم کم کودک را عادت دهید که برای خواندن و نوشتن بریل دست هایش را در وضعیت مناسبی قرار دهد. توجه داشته باشید که بعضی از کودکان از همان ابتدا لوح و قلم را به شکل صحیحی به کار می برند یا انگشتانشان را به درستی روی کلیدهای ماشین پرکینز می گذارند و با درست نوشتن بریل انگیزه بیشتری پیدا می کنند. اما بعضی دیگر از کودکان با غلط نوشتن یا غلط قرار دادن انگشتان روی کلیدهای ماشین پرکینز به راحتی بی انگیزه و سرکوب می شوند. بهتر است با دادن تمرین های ساده ی خواندن و نوشتن بریل به این کودکان، باعث شویم موفقیت را احساس کنند و کم کم انتظار عملکرد صحیح تر را از آنان داشت باشیم.

 

سه بازی برای آموزش بریل

 

کارت های بریل

•  کارت‌هایی با حروف و کلمات بریل تهیه کنید.
• از کودکان بخواهید با لمس کارت‌ها، حروف و کلمات را تشخیص دهند.
• می‌توانید از کارت‌های فلش برای تمرین سریع و جذاب استفاده کنید.

 

پازل بریل

•  پازل‌هایی با قطعات برجسته بریل بسازید.
•  کودکان با کنار هم قرار دادن قطعات، کلمات را می‌سازند.
• این بازی به تقویت مهارت‌های فضایی و حل مسئله نیز کمک می‌کند.

 

 بازی حافظه بریل

•  کارت‌های بریل را به صورت جفت تهیه کنید.
• کارت‌ها را به پشت روی زمین بچینید.
•  کودکان باید جفت‌های مشابه را پیدا کنند. این بازی به تقویت حافظه و تمرکز کمک می‌کند.

تطبیق حروف و کلمات

• کارت‌های حروف و کلمات بریل را تهیه کنید.از کودکان بخواهید حروف را با کلمات مرتبط تطبیق دهند.این بازی به تقویت ارتباط بین حروف و کلمات کمک می‌کند.

 

 داستان‌گویی با بریل برای آموزش بریل به کودکان نابینا

کودکان بینا با تماشای نوشته های مختلف مانند دستورالعمل غذا، اسامی بازیگران در تیتراژ برنامه های کارتونی، نوشته های روی جلد کتاب داستان ها و…. به خواندن و نوشتن علاقمند می شوند. کودک نابینا نمی بیند تا به خواندن و نوشتن علاقمند شود. برای علاقمندی کودکان نابینا به بریل آموزی والدین از قصه گویی استفاده کنید.

• در قصه گویی از کتاب‌های داستان بریل برای داستان‌گویی استفاده کنید و از کودکان بخواهید با لمس حروف، داستان را دنبال کنند.
•  برای لمس کردن و درک بهتر داستان از اشیا واقعی  استفاده کنید.
•  از کودکان بخواهید داستان‌های خود را با بریل بنویسند و برای دیگران تعریف کنند.

 

 کاردستی با بریل برای آموزش بریل به کودکان نابینا

کودکان بینا با تماشای نوشته های مختلف مانند دستورالعمل غذا، اسامی بازیگران در تیتراژ برنامه های کارتونی، نوشته های روی جلد کتاب داستان ها و…. به خواندن و نوشتن علاقمند می شوند. کودک نابینا نمی بیند تا به خواندن و نوشتن علاقمند شود.

برای آشنایی کودکان نابینا با خط بریل می توانیم از کاردستی استفاده کنیم. از مواد مختلف مانند خمیر، پارچه و چوب برای ساخت حروف و کلمات بریل می توانیم استفاده کنیم. با استفاده از حروف بریل، اسم خود و اشیاء اطراف کودک را بسازیم. با استفاده از بریل، کارت‌های تبریک و هدایای لمسی بسازیم

برای علاقمندی کودکان نابینا به بریل آموزی می توانیم از موقعیت های مختلفی مانند ساخت کاردستی باید استفاده کنیم. برای مثال بگویند که :« خوبه شماره تلفن را یادداشت کنم یا یادم نرود و بیا لوح و قلم بنویسمش! بگذار ببینم علامت عدد چه بود؟»

 

 استفاده از فناوری برای آموزش بریل به کودکان نابینا

•  از نرم‌افزارها و دستگاه‌های بریل برای آموزش حروف و کلمات بریل استفاده کنید.
•  از بازی‌های رایانه‌ای و اپلیکیشن‌های موبایل برای آموزش بریل به صورت تعاملی استفاده کنید.

 

 شناخت مراحل مختلف بریل آموزی

آوردن کتاب، لوح و قلم یا ماشین پرکینز از قفسه استفاده از آنها و سپس قرار دادن آنها در جای خودش فرآیندی است که لازمه کودکان نابینا تجربه کنند. رفتن به سمت قفسه،برداشتن کاغذ یا ماشین پرکینز و آوردن آنها سر میز، گذاشتن کاغذ در لوح یا در ماشین، نوشتن با قلم یا ماشین، بیرون آوردن کاغذ از لوح یا ماشین و دوباره قرار دادن لوح و قلم یا ماشین و دوباره قرار دادن لوح و قلم یا ماشین در قفسه، کار وقت گیری برای کودک نابینا است اما این مشارکت باعث می شود، کودک فرآیند بریل آموزی را درک کند و  مستقل تر شود.  لزومی ندارند هر بار که کودک می خواهد چیزی بنویسد کل این فرآیند را انجام دهد اما لازمه که به طور دوره ای در تمام این فرآیند یا بخشی از آن مشارکت کند.

برای آموزش بریل به کودکان نابینا خواندن و نوشتن را یکپارچه کنید

معنایش این است که کودک همواره آنچه را به بریل نوشته است بخوانند. خواندن بریل و نوشتن بریل دو فرآیند کاملا جداگانه هستند:

اولا خواندن و نوشتن بر پایه ی سیستم ها حسی مختلف شکل می گیرند. خواندن بریل فرآیند لمسی و حرکتی است؛ سرانگشتان دست ها روی خطوط حرکت می کنند و گیرنده های حسی انگشتان نقطه های بریل را حس می کنند. نوشتن بریل اما فعالیت حرکتی و وابسته به  حس عمقی و حس جنبشی است. کودک با فشار دادن قلم در لوح یا کلید خاص در ماشین پرکینز نقاط بریل را تولید می کند. کم کم یادش می ماند بر کدام قسمت هر خانه ی لوح یا کدام کلید ماشین فشار آورد تا نقطه ی خاصی تولید شود و با تمرین بر این کار مسلط می شود.

 

 مقاله پیشنهادی: علائم اختلال حس عمقی کودکان

 

تفاوت نوشتن با لوح و قلم و  دستگاه پرکینز

خواندن بریل تولید شده با لوح و قلم یا ماشین پرکینز چالش هایی دارد! هنگام نوشتن با لوح و قلم به کودک یاد داده ایم که لولای لوح را در طرف چپ بگذارد و لوح را از سمت راست باز کند. سپس از سمت راست شروع به نوشتن کند. نقطه هایی 1،2،3  در طرف راست هر خانه ی لوح و نقطه های 4، 5، 6 در سمت چپ هر خانه ی لوح هستند. وقتی کاغذ را از لوح در می آورد باید آن را برگرداند و حالا از سمت چپ شروع به خواندن کند!

 

 

خواندن بریل تولید شده با ماشین پرکینز هم چالش خودش را دارد. شماره انگشتان قرار گرفته روی 6 کلید ماشین از سمت چپ به سمت راست 1،2،3 با دست چپ و 4،5،6 با دست راست هستند. در حالی که وقتی کودک بخواهد متن نوشته شده با ماشین را بخواند با دو ردیف سه تایی روبه روست:

نقاط 1،2،3 ردیف اول و نقاط 4، 5،6 در ردیف دوم. به دلیل همین تفاوت هاست که کودک نیاز دارد با تمرین و تکرار خواندن و نوشتن بریل را به فرآیند یکپارچه و درهم تنیده تبدیل کند.

 

 

بریل آموزی را رشدی کنید

بگذارید بخشی از درس را کودک جلو ببرد. معنایش این است که به کودک قدرت انتخاب بدهید که بعضی چیزهایی را کـه دوسـت دارد بـه بریـل (بـا لـوح و قلـم یـا ماشـین) بنویسـد. ایـن کار باعـث ایجـاد انگیـزه عملـی در سـوادآموزی بریـل می شـود. بـرای مثـال، هنـگام معرفـی یکـی از حـروف الفبـا، می توانیـم به جـای اینکـه از قبـل فهرسـتی از چنـد کلمـه را کـه بـا آن حـرف شـروع می شـوند، تهیـه کنیـم، از کـودک بخواهیـم چنیـن فهرسـتی را درسـت کنـد. به همیـن منـوال تهیـه فهرسـتی از افـراد خانـواده، اسـباب بازی ها یـا غذاهـای مـورد علاقـه هـم امـکان دارد.

 

برای تولید و خواندن بریل، توالی مناسبی در نظر بگیرید.

توالـی متقـارن بـه نامتقـارن (ماننـد حـرف خ و حـرف م)، کمتـر بـه بیشـتر (ماننـد حـرف ا یـا ب کـه کمتریـن نقـاط را دارنـد و حـرف ق و ط که هریک 5 نقطـه دارنـد) در نظـر بگیریـد. البته اسـتانداردی برای اینکـه کدام حرف اول یـا کـدام حـرف دوم آمـوزش داده شـود، نداریـم؛ امـا وقتـی در دوره ی پیش دبسـتانی و بـا کـودکان خردسـال سـر و کار داریـم بهتر اسـت ایـن مـوارد را در نظـر داشـته باشـیم.

حروفـی را کـه بـا هـم اشـتباه گرفتـه می شـوند، یکبـاره درس ندهیـم. بـرای مثـال، بعـد از آمـوزش حـرف ر زمانـی را بـرای تسـلط کـودک در خوانـدن و نوشـتن آن در نظـر بگیریـم و سـپس حـرف و را کـه وارونـه ی آن اسـت، آمـوزش دهیـم.

 

آموزش را با درس ها و قطعات زمانی کوتاه شروع کنید.

یادگیـری وضعیـت صحیـح دسـت و انگشـتان بـرای بریل خوانـی و بریل نویسـی نیازمنـد تمریـن و زمـان می باشد. به خصـوص فشـار دادن انگشـتان سـوم روی کلیدهـای ماشـین بـرای تولیـد نقـاط  3 تمریـن بیشـتری نیـاز دارد. رسـیدن بـه سـرعت مناسـب بـرای خوانـدن و به ویـژه نوشـتن حروفـی کـه نقـاط بیشـتری دارنـد بـا لـوح و قلـم زمـان بیشـتری می خواهـد.

به همیـن دلیـل، بهتـر اسـت اموزش بریل نویسی با زمان های 10 تـا 5 دقیقه ای و نوشتن چند خـط کوتـاه شـروع شـود. در نوشـتن بریـل بـا ماشـین بهتـر اسـت ماشـین را طـوری تنظیـم کنیـم کـه خطـوط به شـکل کوتاه تـر و در میانـه ی صفحـه قـرار گیرنـد و کـودک زودتر صدای زنگ را بشـنود. بـا پیشـرفت آمـوزش می تـوان زمـان را بیشـتر کـرد و انتظـار بیشـتری از کـودک داشـت. گاهـی کـودکان هنـگام نوشـتن و خوانـدن بریـل می ایسـتند تـا تمرکـز بیشـتری بـر عملکـرد خـود داشـته باشـند. به هرحـال، کاغـذ و لـوح و قلـم یـا ماشـین پرکینـز باید در سـطح آرنج کـودک یـا کمـی پایین تـر باشـد.

 

جمع بندی

در این مقاله از سایت خانواده توانمند  7 اصل آموزش به کودکان نابینا را به اشتراک گذاشتیم. برای آشنایی و خرید تجهیزات آموزشی و وسایل سرگرمی نابینایان و دریافت خدمات مشاوره ای و آموزشی از سایت خانواده توانمند  لطفا با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

 

در سایت خانواده توانمند به انواع سوالات والدین کودکان نابینا درباره نحوه آموزش آنان پاسخ داده ایم از جمله:

•  آشنایی با نحوه چیدمان میز و سفره مناسب کودکان نابینا
•  آموزش مسواک زدن به کودکان نابینا
• استقلال حرکتی نابینایان
•  تقویت حواس نابینایان
•  کاردرمانی کودکان نابینا
•  خرید اسباب بازی برای کودکان نابینا
• معرفی انواع تجهیزات کودکان و افراد نابینا و کم بینا
• تقویت عضلات دست کودکان نابینا با اسکیت
• تقویت عضلات انگشتان دست کودکان نابینا
• آموزش بریل آموزی به کودکان نابینا
• سرگرمی افراد نابینا بزرگسال
• آموزش مهارت خودیاری به نابینایان ناشنوا
• آموزش مفهوم زمان به نابینایان
• روش های استفاده نابینایان از چوب لباسی
• نحوه استفاده از شیرآب به کودکان نابینا
• راه حل دستشویی رفتن کودکان نابینا با 5 مرحله
• طرح درس عدد هزار برای کودکان نابینا
•  نحوه آموزش خودآرایی را در قالب پادکست  ارائه کرده ایم.

 

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.

در سایت خانواده توانمند و کانال آموزش کودکان استنثایی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا نیز نحوه آموزش به کودکان عقب مانده ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال را در قالب فیلم، پادکست و مقاله ارائه کرده ایم. تیم آموزشی خانواده توانمند در جهت تحقق عدالت آموزشی تمام محتوای آموزشی مورد نیاز کودکان بانیازهای ویژه و خانواده آنان را به طور رایگان به اشتراک می گذارد.

بنابراین اگر شما کودک با نیاز ویژه‌ای رو میشناسد که دارد رنج می‌برد. اما سرشار از استعدادها و توانمندهای خاص خودش هست خوشحال می‌شویم که خانواده توانمند رو بهشون معرفی کنید.

خانواده توانمند سایتی است که تمام آموزش های تخصصی ساده و متناسب با فرزند شما را به صورت بازی در سایت و شبکه های اجتماعی اش قرار می دهد. شما در هر نقطه دنیا و با هر امکاناتی که دارید می توانید یک خانواده توانمند باشید.