کاردرمانی کودکان چه فایده های دارد؟
04/07/1400بازی درمانی برای کودکان خجالتی
05/07/1400بازی درمانی برای اختلالات دیکته موضوع این مقاله است. والدین دانش آموزان پایه های مختلف ابتدایی معمولا به هنگام گفتگو با مشاور خانواده توانمند سوالات زیر را می پرسند:
- شناسایی اختلال دیکته چگونه امکان پذیر است؟
- برای اختلال نوشتن املا راهکاری هست؟
- بازی درمانی برای اختلالات دیکته فایده دارد؟
- در بازی درمانی برای اختلالات دیکته از چه تکنیک های استفاده می شود؟
افراد در سنین مختلف معمولا اختلال نوشتن درست کلمات را دارند. اگر در دوران کودکی این اختلال شناخت شود با بازی درمانی و کاردرمانی می توان آن را درمان کرد. در این مقاله به نقش بازی درمانی برای اختلالات دیکته می پردازیم.
ماجرای سلنا
دوران ابتدایی درسم ضعیف بود به خصوص تو املا!!!
حتی کلاس دوم، تو املا تجدید شدم، مجبور شدم تابستون امتحان بدم!!!
نمرههای املاء من 2،3،4 بود، بیشتر از این نمره تو املا نگرفته بودم!!!
اون موقع برای اینکه از معلم و مامانم کتک نخورم؛ مجبور بودم، کلمات رو حفظ کنم یا تقلب کنم!!!
خلاصه یه جوری اموراتم را میگذروندم!!!
حالا دخترم مثل من تو املا مشکل داره، معلمش میگه اختلال دیکته داره!!!
بهتره برای درمانش به کاردرمانگر مراجعه کنی تا به سلنا کمک بکنه!!!
الان چند جلسه ست که سلنا رو کاردرمانی میبرم.
کاردرمانگرش با ترفندهای مختلف که اکثرشون بازی هستند، به سلنا کمک میکنه تا مشکل دیکتهاش حل بشه!!!
کاردرمانگرش میگه: بازی درمانی برای اختلالات دیکته بهترین روش هستش!!!
تو روش بازی درمانی از تمرین و بازیهای متنوع برای پرورش و افزایش مهارتهای بچهها تو دیکته نویسی استفاده میشه.
من تو جلسات کاردرمانی سلنا متوجه شدم، خیلی از مشکلات من تو املا مربوط به تنبلی و درس نخوندن نبود!!!
بلکه من مشکلات شنیداری و بینایی داشتم که هنوز با هم هست!!!
ولی اگر همون موقع به من کمک کرده بودند، انقد به سختی درس نمیخوندم و مجبور نبودم ترک تحصیل کنم!!!
ولی حیف اون موقع این امکانات نبود!!!
این تنها یک نمونه بود!!!
اختلالات دیکته نویسی کودکان
کودکان مبتلا به اختلالات دیکته نویسی یا دیس گرافی از کاربرد شکل نوشتاری زبان به عنوان ابزاری برای ارتباط موثر؛ ناتوان هستند. برخی از کودکان مبتلا به دیس گرافی قادر به کلمه بندی نظرات خود نبوده و در برخی دیگر خطاهای دستوری و نحوی بسیاری دیده می شود.یکی از مشکلات اصلی کودکان مبتلا به دیس گرافی ناتوانی آنها در سازمان بخشیدن به افکار خویش و تبدیل این افکار به کلمات است و در نهایت حتی اگر بنویسند نوشتههای آنها بی سر و سازمان و بی نظم است.
این کودکان قادر به انشا و نامه نوشتن نبوده و در صورت نوشتن نیز بسیار بد شکل و بدخط و ناخوانا مینویسند. نوشتار این کودکان حاوی تعداد زیادی اشتباه در کلمه بندی و قواعد دستوری است. این کودکان همچنین در جدا کردن کلمات و جملات از هم و رعایت فاصله و پاراگرافبندی دچار مشکل هستند.
با وجود یادآوریهای مکرر به این کودکان آنها همچنان نقطه گذاشتن در پایان جملات را فراموش میکنند. پاراگرافها و خطوط در نوشتههای کودکان مبتلا به دیس گرافی اغلب آشفته و فاقد توالی و تداوم مناسب میباشد. در این کودکان به تدریج و به مرور زمان کاهش شدیدی در توانایی هجی کردن درست کلمات ایجاد میشود و همچنین این کودکان کلمات نامناسب و اشتباه را در نوشتههای خود انتخاب میکنند.
مشکلات دیکته نویسی در دانش آموزان پس از ورود به کلاس اول به تدریج دیده میشود. این مشکلات را با آموزش و با بازی درمانی میتوان به حداقل رساند. در بازی درمانی برای اختلالات دیکته از تمرین و بازیهای ساده و متنوع به پرورش و افزایش مهارتهای کودکان در دیکته نویسی استفاده میشود.
علل بروز اختلالات دیکته نویسی
در قسمت زیر با برخی از عواملی که موجب اختلالات دیکته کودکان میشود آشنا میشویم:
۱- ضعف در حساسیت شنیداری
این کودکان هنگام شنیدن واژهها به دلیل ضعف در حساسیت شنیداری نمیتوانند واجهای نزدیک به هم را از یکدیگر تشخیص دهند، معمولاً خطاهای دیکته نویسی آنها از نوعی است که واژه را مینویسند ولی یک یا دو حرف آن را به طور اشتباه میشنوند یا حروف پایانی کلمه را حذف میکنند مثل: بشگاب به جای بشقاب/ رفتن به جای رفتند / جاله به جای ژاله/
۲- ضعف در حافظه شنیداری
مشکل حافظۀ شنیداری زمانی روی میدهد که کودک کلمه یا جمله را میشنود ولی هنگامی که میخواهد آن را بنویسد به دلیل ضعف حافظۀ شنیداری قسمتی از آن را جا میاندازد مثل: جا انداختن حرف اضافه در «بابا … خانه آمد» به جای بابا به خانه آمد / آسان به جای آسمان
۳- ضعف در حافظه دیداری
این کودکان هنگام دیکته نویسی کلمه را به درستی میشنوند و بیشتر مشکلات آنها در مورد نوشتن حروفی است که صدای یکسان و شکلهای متفاوتی دارند. مانند (ز،ظ، ذ،ض/ ث،س، ص / ت،ط / ق،غ / هـ ،ح و…) کودک هنگام نوشتن نمیداند از کدام شکل حروف باید استفاده کند و اولین شکلی که به حافظهاش میآید را مینویسد.
معمولاً بیشتر خطاهای دیکته نویسی کودکان از نوع حافظۀ شنیداری، حافظۀ دیداری و دقت و توجه است. معمولاً با آموزشهای ساده و تقویت حافظۀ دیداری کودکان این مشکلات به تدریج از بین میروند. یکی از شیوههای شناخت این نوع اختلال در کودکان این است که کلمه از لحاظ خواندن درست است ولی از لحاظ املایی مشکل دارد.مثل نوشتن هوله به جای حوله / باقبان به جای باغبان / بشغاب به جای بشقاب / سبح به جای صبح.
۴- ضعف در حافظه توالی دیداری
مشکل توالی دیداری تا حدودی ترکیبی از ضعف دقت و توجه و ضعف حافظۀ دیداری است. در این مورد کودک حروف یک کلمه را جابجا مینویسد.مثل: آدر به جای آرد / مارد به جای مادر / داور به جای دارو.
۵- ضعف در دقّت و تمرکز
مشکلات دقت و توجه بیشتر در جا افتادگی، افزایش یا جابجایی جزئیات حروف مانند سرکش، دندانه، نقطه و حرکتها دیده میشود.مثل: کرسنه به جای گرسنه / مهیاب به جای مهتاب / افزدون یا کاستن دندانه / جابجایی نقطهها.
۶– مشکل قرینه نویسی
کودک در این مورد بجای اینکه نوشتن را از قسمت راست صفحه شروع کند از سمت چپ مینویسد.
۷- مشکل وارونه نویسی
در این مورد کودک کلمات را برعکس مینویسد و نوشتن را زیر خط کرسی ادامه میدهد.
۸- مبهم و نارسانویسی
در این اختلال کودک به دلیل فشار زیاد مداد در کاغذ،کم رنگ نویسی بیش از حد،کج و معوج نویسی، تنیده و درهم نویسی،گسسته و جدا از هم نویسی بیش از اندازه، نامرتب نویسی با نوسان زیاد، باعث میشود که کلمات غیر قابل خواندن باشند.
۹- ضعف آموزشی
خط فارسی دارای قواعد و دستورهای ویژهای است که عدم رعایت آنها باعث خطای نوشتاری میشود. مثلاً حرف واو در کلمات خواهر، خوراک، خوب، دو و… نوشته میشود ولی در هر کدام صدای مختلفی دارد یا اصلاً تلفظ نمیشود یا شکل «ـه» در آخر کلمات خانه، خامه، دانه صدای اِ میدهد و با حرف «هـ» شباهت دارد. «ی ا» کلماتی مانند موسی و عیسی.
این موارد که در زبان فارسی کم نیستند باعث انواع خطاهای آموزشی در دانش آموزان میشوند. خطاهای آموزشی را می توان با شیوۀ آموزش کلمات با حروف رنگین کمانی که در جلد دوم از این مجموعه آورده شده است به کودک آموزش داد.
بازی درمانی برای اختلالات دیکته
در سالهای اخیر و بر اساس پژوهشهای بسیاری که در زمینه اختلالهای یادگیری کودکان در دوره دبستان انجام شده است، پژوهشگران به این نتیجه رسیدهاند که فقر محیط آموزشی، بازیهای حرکتی، شنیداری و دیداری در دوره پیش از دبستان تاثیر به سزایی در مشکلات کودکان هنگام ورود به مدرسه دارد.
با توجه به اینکه اختلالهای یادگیری در کودکان از جنبههای مختلف تاکنون بررسی شده است اما بحث بازیهای حرکتی، شنیداری و دیداری هنوز آنگونه که باید مورد بررسی دقیق قرار نگرفته است. همچنین بازیهای شنیداری و دیداری مشخصی برای گروه سنی پیش از دبستان که متضمن افزایش توانایی یادگیری آنان در دوره دبستان باشد و در کاهش اختلال یادگیری آنان اثر خاص داشته باشد تهیه نشده است.
اختلالهای یادگیری از شایعترین مشکلات دانشآموزان دبستانی است. در صورتی که بتوانیم با استفاده از بازیهای ساده، حساسیت شنیداری و حافظه دیداری کودکان را پیش از ورود به مدرسه و در سالهای اولیۀ تحصیلی به حد کافی تقویت نماییم، میتوانیم انتظار داشته باشیم که شاهد مشکلات کمتری در یادگیری کودکان بخصوص دیکته نویسی در دوره دبستان باشیم. یک از راههای درمان استفاده از خدمات بازی درمانی راهی برای اختلالات دیکته است.
بازی برای تقویت حس شنیداری کودکان
شناخت صداها با بازی:
اهداف:
- آشنایی با حس شنیداری
- تقویت مهارتهای حرکتی
- تقویت توجه و تمرکز
- حفظ تعادل
- تقویت مهارتهای اجتماعی
ابزار مورد نیاز:
عکس وسایلی که صدا دارند مثل ماشین، حیوانات، قطار و
نحوه انجام فعالیت:
- مرحله اول: کودک را با محیط و ابزار بازی آشنا کنید.
- مرحله دوم: با کودک درباره بازی صحبت کنید( اصواتی نظیر صدای هواپیما، قطار، حیوانات، خوراکیها مثل چیپس، خیار و هویج و صدای زنگ را میتوان پخش کرد و از کودکان خواست که به آنها گوش دهند و آنها را شناسایی کنند.)
- مرحله سوم: بازی را چندین مرتبه خودتان انجام دهید.
- مرحله چهارم: وقتی کودک بازی را به خوبی یاد گرفت به تنهای انجام دهد.
در نهایت شما میتوانید با استفاده از این بازی ها حساسیت شنیداری کودک خود را تقویت کنید.
بازی برای تقویت حس بینایی
بازی پرتاب توپ با چشمان بسته
اهداف:
- آشنایی با حس بینایی
- تقویت مهارتهای حرکتی
- تقویت توجه و تمرکز
- حفظ تعادل
- تقویت مهارت های اجتماعی
ابزار مورد نیاز:
- لیوان
- توپ
- دستمال
نحوه انجام فعالیت:
- مرحله اول: به کودک خود محیط و ابزار را معرفی کنید
- مرحله دوم: ابزار بازی را مطابق عکس با کمک بچهها بچینید
- مرحله سوم: یکبار خودتان این بازی را به تنهایی انجام دهید و قوانین بازی را آموزش دهید در این بازی بچهها، توپها را با چشم بسته در عرض 20 ثانیه جمع آوری کنید.
- مرحله چهارم: به همراه بچهها این بازی را انجام دهید.
- مرحله پنجم: کودک به تنهایی بازی را انجام دهد.
- مرحله ششم: با هم بازی را انجام دهید.
شما در منزل به راحتی میتوانید حین آشپزی، بازی، تمیز کردن خانه، حواس بینایی و شنیداری کودک خود را تقویت نمایید.
سخن آخر..
والدین تو آموزش مهمترین نقش را دارند و با آگاهی میتوانند نقش خود را به نحو احسنت انجام دهند. لطفا برای حل مشکلات کودکان خود از متخصصین مشورت بگیرید تا مشکلات کودکی به بزرگسالی نرسد. پس درمان آنها را به تعویق نیندازید.
با استفاده از بازی های کودکانه می توان بسیاری از مهارت های اجتماعی و زندگی از جمله کنترل لجبازی، اضطراب، پرخاشگری را به آنان آموخت. از بازی های مناسب می توان برای درمان اختلالات مثل اختلال دیکته نویسی، بیش فعالی کودکان استفاده کرد. استفاده از خدمات بازی درمانی محدودیت ندارد همه کودکان از جمله کودکان اوتیسم، فلج مغزی،نابینا، ناشنوا، سندرم دان، کم توان ذهنی کودکان عادی می توان استفاده کرد.
خدمات سایت خانواده توانمند
ما در خانواده توانمند تلاش میکنیم تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانوادهشان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباببازی، کتاب، و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهرهمند شوند.