کاردرمانی کودکان اوتیسم یکی از راههای توانمندسازی آنان است. با استفاده از خدمات کاردرمانی جسمی و ذهنی، حسی کودکان اوتیسم می توانند توانمندهای خود را بروز دهند. در این مقاله به کاربرد کاردرمانی برای اختلالات جسمی و ذهنی، حسی کودکان اوتیسم می پردازیم.

ماجرای مامان علی

علی تو سن 3 سالگی تشخیص دادیم که اوتیسم گرفته. تا به خودمون بیایم شد 4 سالش!!!

خیلییی سخت بود وقتی فهمیدم علی اتیسم داره!!!

تازه همسرم رو هم  تو تصادف از دست داده بودم!!!

شرایط خیلی بدی بود!!!

بعد از فوت همسرم همه‌ی امیدم علی بود!!!

وقتی متوجه مشکلش شدم، همه‌ی دنیا رو سرم خراب شد!!!

طوری که نمیتونستم با زندگی کنار بیام!!!

 بعد از جلسات مشاوره به خودم اومدم و درمان علی رو شروع کردم!!!

 تو اینترنت انقد گشتم که تونستم یه متخصص خوب برای علی پیدا کنم!!!

متخصص بعد از چند جلسه ارزیابی تشخیص شو بهم گفت: علی شما اختلالات رفتاری و گفتاری از جمله، عدم تکلم، پرخاشگری، بی‌قراری، رفتارهای تکراری، نخوردن بعضی از غذاها، عدم توجه و تمرکز، آستانه‌ی تحمل پایین، پرتاب کردن وسایل رو داره!!!

خودتون رو باید آماده کنید!!!

تا با هم مسیر توانبخشی علی رو طی کنیم!!!

تا علی آقا بتونه از پس زندگیش بربیاد!!!

کار من و علی، طی این چند سال فقط رفتن به کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی بود!!!

البته تو خونه هم باهاش خیلی تمرین می‌ کنم!!!

خداروشکر بعد از چند سال الان رفتارهای مثل پرخاشگری، بیقراری و رفتار های تکراری، پرتاب کردن وسایلش، بشدت کاهش پیدا کرده!!!

توجه و تمرکز، آستانه تحمل، طول جمله هاش بیشتر شده و  از نظر تکلم در حد جمله‌ی دو کلمه ( آب بده ، مامان بیا ، مامان برو و..) رسیده!!! 

منم اوایل تشخیص علی، چیزی از اوتیسم نمیدونستم!!!

انقدر این ور اون ور دنبال مطالب درباره اوتیسم گشتم!!!

انقد از این کلینیک به اون کلینیک رفتم،تا بفهمم اوتیسم چیه!!!

اوتیسم چه علائمی داره!!!

 اوتیسم اصلا درمانش چه جوریه!!!

 اصلا نمیدونستم گفتاردرمانی و کاردرمانی چیه؟!

من تا به حال این جور کلینیک ها نرفته بودم!!!

نمیدونستم چه فایده‌ای برای علی داره؟!

ولی اونقدر تو اینترنت گشتم تا فهمیدم.

تو این چندسال سال تو گرما و تو سرما با علی همه جا باهاش کار کردم، تو اتوبوس تو مترو و پیاده روی و پارک، پیتزا فروشی و….

تا اینکه تونستم یه خورده از مشکلات علی رو با کمک کاردرمانگر و گفتاردرمانگرش کم کنیم. 

کاردرمانی برای علی خیلی خوب بود!!!

کاردرمانی کودکان اوتیسم خیلی مهمه؛ چون بچه‌های اوتیسم، فاقد توانایی تجزیه و تحلیل کردن اطلاعات هستند!!

به همین دلیل بچه‌ها بهم می‌ریزند، چون به طور همزمان، انواع مختلفی از محرک‌های محیطی را دریافت میکنند و توانایی مدیریت کردن اونا رو ندارند!!!

 با کاردرمانی بچه‌ها مهارت و توانمندی لازم برای این کار رو یاد می‌گیرند!!!

تو کاردرمانی کودکان اوتیسم ،کاردرمانگر توانایی‌ها و نیازهای جسمی، اجتماعی، عاطفی، حسی و شناختی کودک را به طور همزمان باهم در نظر می‌گیرد!!!

و بعد یه برنامه کاردرمانی خوب طراحی میکنه!!!

کاردرمانگر کودک اوتیسم کارش اینه به بچه‌ها مهارت‌های فردی و اجتماعی رو یاد بده!!!

با کاردرمانی می‌تونیم توانمندی بچه‌ها رو کشف و پرورش بدیم و بچه‌ها میتونن مستقل‌تر زندگی کنند.

و…

این تنها یک نمونه بود!!!

مادر علی در ابتدا برای خود سرمایه گذاری کرد و سپس بروی علی!!!

مادر علی برای آگاهی خود زمان گذاشت تا بتواند با چالش های مسیر توانبخشی علی راحت تر کنار بیاید. زمانی که مادر علی با سایت خانواده توانمند تماس گرفت، از آینده پیش روی خود بی خبر بود!!!

اما با کمک مشاوران توانست شرایط جدیدش را بشناسد و آن را به خوبی مدیریت کند. ما در تیم خانواده توانمند معتقدیم توانمندسازی والدین کودکان اوتیسم زمینه توانمندسازی کودکان آنان را فراهم می کند.

با توانبخشی خانواده محور، والدین می توانند نقش خود را به خوبی ایفا کنند.کودکان اوتیسم بیشترین زمان را کنار خانواده شان هستند. برای افزایش آگاهی شما والدین عزیز در این مقاله به کاربرد کاردرمانی در توانمندسازی کودکان اوتیسم و عملکرد کاردرمانگران در جلسات کاردرمانی می پردازیم.

 

اوتیسم چیست؟

اوتیسم یک اختلال رشد عصبی است در واقع در فرد اوتیستیک یکسری از مناطق مغزی مثل دستگاه لیمبیک، قشر کلی مغز، مخچه و ساقه مغز دچار اختلال شده‌اند. این اختلال در کودکی شروع شده و در  5 سال اول زندگی علائمش را نشان می‌دهد.

علائم اصلی اختلال اوتیسم

• مشکل در برقراری ارتباطات اجتماعی
• الگوها و رفتارهای تکراری
• بی توجهی
• افسردگی
• اضطراب
• نقص در زبان و ارتباطات کلامی
• نقص در ارتباطات غیرکلامی
• نقص در کنار آمدن با تغییرات محیط

کودکان اوتیسم در سه سطح تقسیم بندی می‌شوند:

سطح 1:نیاز به حمایت

در این سطح ارتباط و تعاملات خوب است اما بدون حمایت به مشکل بر می‌خورند و مشکلات حسی محدود دارند.

سطح2 : نیاز به حمایت قابل توجه

در این سطح فرد ارتباط کلامی و غیرکلامی ضعیف دارد و نسبت به تغییرات انعطاف پذیری کمی دارند و مشکلات حسی و حرکات تکراری با شدت کم دارند.

سطح3: نیاز به حمایت بیشتر و اساسی

در این سطح فرد ارتباطات کلامی و غیر کلامی و تماس بدنی و تماس چشمی خیلی کمی دارند و با تغییرات محیطی سخت کنار می‌آیند و مشکلات حسی و تکرار شونده شدید دارند.

روش‌های درمانی کودکان اوتیسم

در حال حاضر هیچ روش درمانی مشخصی برای از بین بردن این اختلال وجود ندارد. اما با استفاده از تکنیک‌هایی می‌توان روند بهبود افراد را تسریع کرد تا زمانی که حداقل علائم را داشته باشند. از روش‌های معمول برای کنترل اختلال اوتیسم می‌توان به کاردرمانی، بازی درمانی و گفتاردرمانی اشاره کرد. در ادامه شما با کاردرمانی کودکان اوتیسم و روش‌های کاردرمانی این کودکان و تاثیر این روش‌ها بر کودکان اوتیسم و نحوه کار کاردرمانگران آشنا خواهیم شد.

کاردرمانی کودکان اوتیسم

 اقدامات کاردرمانی یکی از راههای توانمندسازی هر سه گروه است. متخصصان کاردرمانی با تسلط بر علوم مختلف از جمله فیزیولوژی، نورولوژی، آناتومی، بیومکانیک بدن و روانشناسی یک برنامه جامع درمانی به مراجعه کنندگان ارائه می‌دهند.

کاردرمانگر تلاش می‌کند با استفاده از حداکثر توانمندی‌های مراجع، باعث ایجاد حس استقلال و کفایت درونی در فرد شوند، به این منظور گاهی ممکن است به تطابق محیط فرد و استفاده از حمایت خانواده نیز بپردازند.

ابزار اصلی کاردرمانگران همان فعالیت‌های زندگی فرد متناسب با نقش‌ها و شغل اوست. برای مثال اغلب برای درمان کودکان اوتیسم از “بازی” یا “نقاشی” استفاده می‌کنند. بازی در کاردرمانی کودکان اوتیسم نقش مهمی دارد. کاردرمانگران مجموعه‌ای از تئوری‌ها و رویکردها و روش‌های درمانی مانند ، حس، ادراکی و پارافین تراپی، ماساژ درمانی، آب درمانی، هنردرمانی، موسیقی درمانی،گروه درمانی و… برای درمان کودکان اوتیسم استفاده به کار می‌برند. که هر کدام تجهیزات مخصوص کاردرمانی کودکان اوتیسم را دارد. 

تاثیر کاردرمانی در اوتیسم

کاردرمانی اوتیسم کمک می‌کند تا افراد مبتلا با زندگی روزمره و اجتماعی‌شان بهتر کنار بیایند و همینطور رفتارهای تکراری را تا حد ممکن کاهش دهند. برای این منظور درمانگر از تمرینات درمانی مناسب، بازی و…  استفاده می‌کند. از دیگر فواید کار درمانی در بیماری اوتیسم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درمان اختلال خواب( کودکان اوتیسم اصولا دیر به خواب می‌روند یا خواب کم دارند)
• آموزش مهارت‌های اجتماعی( مانند ارتباط درست با دیگران، اتوبوس سوار شدن، خرید کردن و…) 
• آموزش مهارت‌های خودیاری ( غذا خوردن ، توالت رفتن،  لباس پوشیدن و…)
• درمان اختلالات حسی و درکی کودکان اتیستیک
• کاهش رفتارهای کلیشه‌ای کودکان اتیستیک( حرکت مکرر سر ، دست ، پا  و…)
• کاهش پرخاشگری کودکان اتیستیک
• آموزش مهارت های زندگی
• آموزش مهارت های نوشتاری

کاردرمانگران در جلسات ارزیابی به دنبال مشخص کردن اختلالات کودکان اوتیسم هستند تا بتواند با مداخلات کاردرمانی این اختلالات را درمان کنند.

 

نحوه‌ی کار کاردرمانگران

 بعد از اینکه تشخیص اوتیسم گرفتید متخصص شما را به متخصص توانبخشی (گفتاردرمانی و کاردرمانی )ارجاع می‌دهد. 

در اولین مراجعه فرد به کلینیک کاردرمانی،کاردرمانگر به ارزیابی مراجع می‌پردازد. در بعضی مراجعین، بر حسب نوع بیماری، وسعت مشکلات فرد اوتیستیک ، ممکن است نیاز به چند جلسه ارزیابی باشد‌.

از جلسه دوم به بعد معمولا درمان مراجع به موازات ادامه روند ارزیابی نامحسوس، آغاز می‌گردد. کاردرمانگر بر اساس ارزیابی‌های اولیه، مشکلات مراجع را شناسایی کرده و اولویت‌بندی می‌کند. به اینکار اصطلاحا ً تعیین هدف می‌گویند. ممکن است در این مرحله اختلافات جزیی میان درمانگران مختلف وجود داشته باشد که این تا حدی طبیعی است. اگر این اختلاف نظرات متعدد بوده و عمیق گردد، والدین می‌توانند از یک درمانگر دیگر مشورت بگیرند. نکته مهم اینجاست که درمانگر بر اساس سن مراجع، نوع اختلال، شدت آن، وجود عوارض همراه، وضعیت فرهنگی-اجتماعی، خواسته مراجع یا والدین او، تجربه و توانمندی خود و ده‌ها عامل دیگر نسبت به اولویت‌بندی اهداف درمانی اقدام می‌کند.

البته کاردرمانگر در این مرحله باید واقع بین و صادق بوده و اهداف خود را بر اساس شواهد و مدارک موجود تعیین کند و از دادن وعده و وعیدهای بیخود و بی‌اساس و مبتنی بر احساسات اکیداً پرهیز کند. 

و در آخر پس از تعیین اهداف درمانی، نوبت به تعیین راه‌کارهای درمانی رسیده که درمانگر بر اساس خلاقیت، ابزارها و وسایل موجود در جهت دستیابی به اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت خود گام بر می‌دارد. در این مقاله به دو روش درمان حسی و ادراکی کودکان اوتیسم می پردازیم.

درمان حسی

هر فرد برای اینکه از محیط خود درک درستی داشته باشد نیاز به دریافت درست حسی توسط گیرنده‌های خود دارد، هرکدام از این گیرنده‌ها دچار اختلال شوند فرد اختلال پردازش حسی دارد و برای درمان ابتدا نیاز به ارزیابی حسی توسط کاردرمانگر و سپس تعیین کردن راه‌های درمانی طبق نیازهای حسی او می‌باشد.

کاردرمانگر در درمان حسی از تمریناتی مثل ماساژ و تحریکات حسی و کیت حسی و بازی درمانی و اتاق تاریک استفاده می‌شود. درمان حسی برای کودکان اوتیسم که علائم زیر را دارند مناسب است:

اختلالات شنوایی: این اختلال به دو دست اختلال بیش حسی و کم حسی شنوایی تقسیم می‌شود.

علائم بیش حسی شنوایی:

• لذت بردن از صداهای ملایم
• گرفتن گوش‌های خود با دست در واکنش صداهای بلند
• پریدن از خواب هنگام سروصدا
• دوری از منابع تولید کننده‌ی صدا همچون تلویزیون، جاروبرقی و….

علائم کم حسی شنوایی:

• نزدیک کردن گوش به منبع صدا
• تولید صدا با وسایل
• جیغ زدن و با صدای بلند حرف زدن
• با دست به گوش خود ضربه زدن

 

 

اختلالات بینایی: این اختلال به دو دست اختلال بیش حسی و کم حسی بینایی تقسیم می‌شود.

علائم بیش حسی بینایی:

۱- نور زیاد چشم‌هایشان را اذیت می‌کند.

۲- و یا حتی به آینه و آفتاب و دیگر نورهای زیاد هم  سریع واکنش نشان می‌دهند.

۳- در مقابل نور زیاد پلک می‌زنند.

علائم کم حسی بینایی:

۱- زل زدن کودک به نور ، لامپ و آفتاب….

۲-  چرخاندن اشیا جلوی چشم

۳- تمایل به اتاق روشن و پر پنجره دارند

 

 

اختلالات بویایی: این اختلال به دو دست اختلال بیش حسی و کم حسی بویایی تقسیم میشود.

 علائم بیش حسی بویایی:

۱- داشتن حس بویایی قوی حتی از راه دور

۲- اجتناب از خوردن بعضی غذاها می‌کنند. 

۳- و معمولا با دست خود جلوی بینی خودشان را می‌گیرند

علائم کم حسی بویایی:

۱- نزدیک شدن زیاد به غذا یا مردم برای بو کردن آنها

۲- و به طور مداوم در حال بو کردن اجسام می‌باشد.

 

 

اختلالات چشایی: این اختلال به دو دست اختلال بیش حسی و کم حسی چشایی تقسیم می‌شود.

 علائم بیش حسی چشایی:

۱- امتناع می‌کنند از خوردن بعضی غذاها و نوشابه 

۲- تندی، شوری، شیرینی رو بیش از حد بقیه حسهای چشایی تشخیص می‌دهند و تمایلی به خوردنشان ندارند.

۳- گاهی حالت تهوع دارند. 

۴- و بیش از حد برای غذا خوردن، بهانه جویی می‌کنند. 

علائم کم حسی چشایی:

۱- غذا را بیشتر شور یا ترش می‌خورند.

۲- بعضی از این کودکان علاقه‌ی زیادی به لیمو ترش نشان می‌دهند.

۳- هر شئ را ممکن است به دهان خود ببرند.

۴- و زبان خود را به علت چشیدن طعم‌ها ، زیاد بمکن.

 

 

اختلالات لامسه: این اختلال به دو دست اختلال بیش حسی و کم حسی لامسه تقسیم میشود.

علائم بیش حسی اختلالات لامسه:

• اجتناب از بغل کردن
• کثیف شدن
• خاک بازی
• اجتناب از پوشیدن لباس‌های زبر و ضخیم

 

 

اختلالا تعادل: این اختلال به دو دست اختلال بیش حسی و کم حسی تعادل تقسیم میشود.

علائم بیش حسی تعادلی:

• زمانی که پاها از زمین جدا می‌شوند مضطرب می‌شود.
• از انجام فعالیت‌های که هنگام انجامش سر رو به پایین است خودداری می‌کند.
• تمایل دارد سر خود را به حالت قائم نگه دارد.
• از ماشین سواری خوشش نمیاد.
• از شهربازی و اسباب بازی‌های که حرکت می‌کنند خوشش نمیاد.

علائم کم حسی تعادلی:

• به دنبال هر نوع حرکتی که ممکن می‌گردد
• دائم دور خودش می‌چرخد
• ناخودآگاه عقب و جلو حرکت می‌کند.
• صندلی که روش نشسته رو دائم عقب و جلو می‌برد.

علائم اختلالات عمقی:

• افتادن و یا سقوط کردن از ارتفاع
• فقدان آگاهی از وضعیت بدن در فضا
• دادن وضعیت عجیب و غریب به بدن
• اشکال در انجام حرکات ظریف دست

درمان ادراکی

وقتی کودکی درک پایینی دارد یعنی نمی‌تواند آنچه را که می‌بیند یا می‌شنود معنا ببخشد دچار اختلال ادراکی شده است. نظریه‌های مختلفی برای این اختلال وجود دارد. که بعضی از آن‌ها می‌گویند:

اختلال ادراکی به علت اختلال پردازش حسی در فرد است!!!

بعضی نظر بر این دارند که فرد هر آنچه را تجربه کند، می‌تواند درک کند و بعضی هم ترکیبی از این دو نظریه را دارند .

کاردرمانگر برای درمان این کودکان تمریناتی را در نظر می گیرند که  مهم‌ترین آنها دسته تمرینات درکی حرکتی می‌باشد. به عنوان مثال، همزمان انجام دادن تمرین راه رفتن روی مسیر مشخص و پرتاب حلقه یا توپ به هدف، در زمان مشخصی که برای او تعیین شده است. در درمان ادراکی  علاوه بر تمریناتی درک حرکتی از تمرینات بینایی و شنیداری و ترکیبی استفاده می‌کند.

 

 

 کلام آخر

 درست است که کودکان اوتیسم در بازی کردن و یادگیری و مهارت‌های اجتماعی و زندگی و فردی مشکلاتی دارند. که می‌تواند استقلال، سلامتی و احساسی که نسبت به خود دارند نیز تحت تاثیر قرار بگیرد. با کاردرمانی کودکان اوتیسم و انتخاب کاردرمانگر دلسوز و متخصص برای کودکان می توان به آنها کمک کرد  تا زندگی مستقل‌تری داشته و در بازی و یادگیری توانایی های بیشتری کسب کنند.

برای آشنایی با متخصصان کاردرمانی مجرب کافی است با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

 

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانواده‌شان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب، و…) متناسب با نیازهای خود بدون هرگونه محدودیت زمانی و مکانی از خدمات گفته شده بهره‌مند شوند.