موضوع این مقاله درباره بازی درمانی کودکان است. بازی درمانی در درمان انواع مشکلات روان و اختلالات رفتاری کودکان موثر است. والدین به هنگام تماس با سایت خانواده توانمند و حین گفتگو با مشاور معمولا سوالات زیر را می پرسند:

بازی درمانی کودکان چیست؟

فرق بازی درمانی با مشاوره کودکان چیست؟

چند نوع بازی درمانی داریم؟

بازی درمانی در منزل داریم؟

کلاس های بازی درمانی کودکان چگونه برگزار می شود؟

اگر سوالات بالا برای شما نیز مطرح است لطفا تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

 

ماجرای دختر 6 ساله

من یه دختره 6 ساله دارم، که با اومدن بچه دومم و بیماری کرونا، دچار اضطراب و ناخن جویدن شده!!!

اوایل خودم از کرونا خیلی می‌ترسیدم چون باردار بودم همه‌اش می‌ترسیدم نکنه کرونا بگیرم!!!

تو خونه فقط کارم ضدعفونی کردن بود!!!

 از استرس شدید نذاشتم شوهرم دو هفته سرکار بره!!!

تا اینکه انقد مامان و بابام و مادر شوهر و پدر شوهرم باهم حرف زدن، شوهرم تونست سرکار بره!!!

هر موقع از سرکار میومد، باید از سر تا پا ضدعفونیش می‌کردم!!!

بعد از اینکه بچه دومم به دنیا اومد یکم از استرسم کم شد.

اما تازه دردسر جدیدم شروع شد.

نگار نسبت به برادرش خیلی حسادت می‌کرد، باباش نمی‌تونست پیش نگار ، پسرمو بغل کنه!!!

نگار تحت تاثیر من از کرونا خیلی می‌ترسید!!!

وقتی میخوایم بریم بیرون از ترس کرونا، مشغول جویدن ناخنش میشه!!!

حتی این چند وقت تو خونه‌ هم کارش فقط شده ناخن جویدن!!!

برای حل مشکل نگار به بازی درمانگر مراجعه کردیم!!!

چون تو اینترنت خونده بودم بازی درمانی کودکان برای حل مشکلات بچه‌ها خیلی میتونه مفید باشه!!!

با سایت خانواده توانمند تماس گرفتم و ازشون درباره بازی درمانی و فوایدش پرسیدم!!!

با نگار چند جلسه پیش بازی درمانگر رفتم الان یکم اضطرابش کم شده!!!

همزمان با نگار خودمم جلسات مشاوره میرم!!!

بازی درمانگر نگار گفت: من میتونم مشکل بچه رو موقت حل کنم ولی منشا اصلی مشکل نگار اضطراب شماست!!!

اضطراب مادرها رو بچه ها تاثیر میزاره!!!

برای همین منم چند وقت مشاوره میرم!!!

این تنها یک نمونه بود!!!

در بیشتر مواقع با بازی درمانی کودکان مشکلات بچه‌ها رو میشه، فهمید و از طریق بازی اونا رو هم درمان کنید.

در این مقاله ما قراره شما را با بازی‌های درمانی و شیوه‌های که درمانگرها تو جلسات خودشون استفاده میکنن، آشنا کنیم. پس اگر فرزند شما مشکلاتی مثل ناخن جویدن، ترس و اضطراب دارد پیشنهاد میکنیم که خوندن این مقاله را از دست ندهید.

چیستی بازی درمانی کودکان!

بازی درمانی کودکان یکی از شیوه‌های مناسب و موثر برای کاهش مشکلات رفتاری و افزایش مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی کودک می باشد. بازی درمانی زمینه سازگاری و توانمندی‌های کودکان را فراهم می کند.

 

هدف از بازی درمانی کودکان چیست؟

کودکان قدرت طلب همیشه در بازی رهبر می‌شوند و کودک پرخاشگر در بازی با ماشین‌ها، تصادف بازی را انتخاب می‌کند یا عروسک‌هایش را کتک می‌زند. درمانگر فقط با دیدن بازی این کودکان می‌تواند متوجه مشکلات رفتاری کودک شود و به واسطه بازی، راه‌کارهای درمانی ارائه می کند و کنترل هیجانات کودک را در دست می گیرد.

هدف از بازی درمانی، کاهش تخلیه هیجانات کودک می باشد. بازی درمانی برای کودکان مبتلا به انواع اختلالات اضطرابی وسواس، بیش فعالی، افسردگی، اوتیسم و لجبازی کاربرد زیادی دارد مثلا در کودک بیش فعال که کنترل کمی بر حرکات بدنی خود دارد. میتوانیم با بازی کردن، به او کمک کنیم تا کنترل بیشتری روی خودش داشته باشد.

 

بازی درمانگر دقیقا چه کاری انجام می‌دهد؟

 در جلسات بازی درمانی، بازی درمانگر به کمک بازی‌های آرامبخش و بازی‌هایی که نیاز به نشستن، توجه و تمرکز دارد، کمک می‌کند تا کودک تنش خود را کمتر کند. بازی درمانی در مواردی که کودک دچار حادثه‌ای شده مثلا تصادف کرده یا در معرض آزار جنسی، کودک آزاری یا حتی تعرض جنسی یا عاطفی قرار گرفته، میتواند اضطراب مرتبط با آن اتفاق را تخلیه کند.

 با بازی‌های تکراری، اتفاقی که افتاده، در عالم بازی، بازسازی می‌شود و هفته‌ها و ماه‌ها تکرار خواهد شد تا کودک یاد بگیرد هیجان یا احساس آزار دهنده خود را در بازی تخلیه و اضطرابش را کنترل کند. گاهی کودک در معرض اتفاقاتی قرار می‌گیرد که در  نهایت احساس گناه می‌کند و خود را در آن مقصر می‌داند در این شرایط کودک به کمک بازی، تکراری از حس گناه و ترس رها می‌شود و بر احساساتش غلبه می‌کند. براساس بسیاری از تعاریف، بازی باید اختیاری باشد و هدفمند طراحی شود تا فعالیتی لذت بخش محسوب شود.

 

در بازی درمانی از چه شیوه‌های استفاده می‌شود؟

بازی درمانی به شیوه‌های مختلفی انجام می‌شود از جمله:

• بازی درمانی فعال 
• بازی درمان غیرفعال
• بای درمانی گروهی 
• بازی درمانی نمایشی

در بازی درمانی فعال، بازی درمانگر تعدادی اسباب بازی به کودک می‌دهد و درمانگر وارد بازی می‌شود تا بازی را برای مساله‌ای که باعث بروز اشکال در کودک شده پیش ببرد، مثلا بسیاری از کودکان بعد از تولد فرزند دوم یا سوم در خانه دچار مشکلات عاطفی- ارتباطی می‌شوند.

 بازی درمانی فعال در این حوزه به کودک کمک می‌کند احساسات منفی مانند حسادت و خشم خود را نسبت به فرزند تازه متولد شده بیرون بریزد و بالطبع تنش و حسادت او در طول روز در مواجهه با کودک تازه متولد شده کمتر خواهد شد.

در بازی درمانی غیر فعال کودک خودش اسباب بازی را انتخاب می‌کند و در آن پیش می‌رود اما بازی درمانگر نقشی در این میان ندارد. با این حال این نوع بازی درمانی هم به رفع اضطراب کودک کمک می‌کند. 

 در بازی درمانی گروهی ،کودک وارد گروه می‌شود تا با رعایت قوانین، نوبت نگه داشتن، نوبت گرفتن، سازگاری، همکاری با گروه و… را بیاموزد و یاد بگیرد در بیشتر مواقع موفقیت گروهی بر موفقیت فردی برتری دارد. در بازی درمانی گروهی، بازی درمانگر هم گاهی وارد بازی می‌شود اما در بیشتر مواقع نقش شاهد را بازی می‌کند و از دور کنترل کننده رفتار کودکان است.

بازی درمانی تقلیدی یکی دیگر از شیوه‌های بازی درمانی است در این شیوه کودک نقش پدر و مادر یا نقش‌هایی را که در آینده به عنوان راننده، پرستاری ، دکتر و…. خواهند داشت را بازی می‌کند. برخی کودکان همانند کودکان اوتیسم نمی‌توانند نقش پذیر باشند و بازی درمانگر در این شرایط برای قرار دادن خود به جای دیگران و درک تفکر انتزاعی به آنها کمک می‌کند.

 

در بازی درمانی از چه بازی‌های استفاده می‌شود؟

 بازی‌های مختلفی وجود دارد که هر یک موضوع خاص را به کودک آموزش می‌دهد مثلا بازی‌های خلاقانه که در آن از وسایل مختلف استفاده می‌شود. و ذهن کودک را فعال می‌کند.  پازل و لگو توجه و تمرکز و توانایی حل مسئله را در کودک تقویت می‌کند پازل به کودک یاد می‌دهد چطور از جزئیات به کلیات دست یابد، شن بازی و خمیر بازی به کودک می‌آموزد چطور از مواد برای ساخت وسایل کمک بگیرد و زمانی که شن را با دستانش خراب می‌کند، می‌فهمد برخی مسائل برگشت پذیر است. 

 

به چند جلسه بازی درمانی نیاز داریم؟

دوره بازی درمانی حداقل 10-12 جلسه است که باید نزدیک به هم برگزار شود. طی این مدت بازی درمانگر سعی می‌کند اضطراب کودک را کاهش دهد و به افزایش اعتمادبه نفس او کمک کند. به محض کاهش اضطراب به واسطه بازی ارتباط کودک با خانواده بهتر می‌شود اما لازم است بازی درمانی همچنان تا زمانی که اوضاع آرام نشده ادامه پیدا کند. و با استفاده کردن از روش های “بازی درمانی در منزل” زمان درمان را کمتر کرد.

 

والدین در بازی درمانی چه نقشی دارند؟

والدین می‌توانند آموزش‌های لازم را از بازی درمانگر دریافت کنند و آن را در ساعاتی که در منزل هستند، ادامه دهند. در کل برای همه کودکان، به والدین پیشنهاد می شود که در طول روز حداقل 30 دقیقه را به بازی با کودکان قبل از سن دبستان اختصاص دهند و تا زمانی که هیچ مشکلی وجود ندارد، اداره بازی در اختیار کودک باشد و او رئیس شود اما به محض بروز خشونت مادر باید در بازی دخالت کند و کنترل را دست بگیرد. مادر و پدرهای عزیز در بازی با کودکان خود باید یک سری اصول را رعایت کنید تا به نتیجه دلخواه برسید. که 5 اصول عبارت‌اند از:

 

 5 اصل طلایی در بازیِ والدین با کودکان

• در هنگام بازی همگام و هم‌بازی کودک باشید.
•   از کودک انتظار یک جا نشستن موقع بازی را نداشته باشید.
•  اجازه بدید، کودک قواعد بازی را تعیین کند.
•  راجب مقدار زمان بازی، قبل از شروع بازی با فرزندتان صحبت کنید.
•  با روی خوش و حس خوب بازی و شروع کنید و به پایان برسانید.

 

بازی درمانی در منزل

برای حل مشکلات کودکان نباید فقط به جلسات بازی درمانی در کلینیک بسنده کرد. والدین می‌توانند با راهنمایی و مشورت بازی درمانگر متناسب با مشکل کودک خود بازی‌هایی را در منزل انجام دهند که هر چه زودتر مشکل کودک خود را درمان کنند.

 

بازی برای بچه‌های خجالتی

🔴بازی چشم تو چشم

این بازی به این شکله که کودک با يكی از والدين مقابل هم بوده و به چشم‌های هم خيره نگاه مي‌کنند، و نبايد بخندند،اين تمرين برای کودکانی با اعتماد به نفس پايين، خجالتی و ضعيف بسيار توصيه مي‌شود چون اين افراد قدرت نگاه کردن در چشمان طرف مقابل را ندارند و اين موجب  ضعفشان مي‌شود.

 

🔴کشتی گرفتن

با کودک خود کشتی بگیرید و بگذارید هر از گاهی او برنده شود و هر بار که برنده مي‌شود با ذوق و شوق فراوان او را تشويق کنيد.

 

🔴نقش بازی کنيد

در مقابل رفتار کودکان ديگر چه رفتاری از کودک خود انتظار دارید؟ شما نقش کودک خود و کودکتان نقش کودک مقابل را بازی کند، رفتاری که  انتظار دارید کودکتان در مقابل کودکان ديگر داشته باشد را با ایفای نقش کودکتان اجرا کنيد، تا کودکتان ياد بگيرد، حال کودک نقش خود را و شما نقش کودک مقابل را بازی کند، از کودکتان بخواهيد همانگونه بازی کند که چندی پیش شما نقش آن را بازی کرده بوديد، و آنقدر اين بازی را تمرين کنيد تا رفتار دلخواهی که انتظار داريد نهادينه شود.

 

آموزش ۳ بازی برای کنترل خشم کودکان

🔴بازی بادکنک‌های خشم

 در این بازی بچه‌ها در هنگام خشم، بادکنکی را باد می‌کنند و بعد از پر شدن در آن را محکم نگه می‌دارند، سپس با جسم نوک‌تیزی آن را می‌ترکانند.برای این کار باید از بادکنک‌های ضخیم استفاده کرد تا هنگام ترکیدن صدای بیشتری ایجاد کند. وقتی بادکنک‌ می‌ترکد بچه‌ها می‌ترسند و خودشان را عقب می‌کشند در این هنگام می‌توان به آنها آموزش داد که این کار می‌تواند خطرناک باشد و تکه‌های آن به سر و صورت دیگران پرتاب شود یا کسی از صدای مهیب آن بترسد.

‌بعد از این مرحله از کودک می‌خواهیم تا چند نفس عمیق بکشد . سپس چند بادکنک دیگر به او می‌دهیم و از او می‌خواهیم آنها را باد کند و هوای درون بادکنک را به آرامی خارج سازد طوری که کسی نترسد و خطری متوجه کسی نشود.بعد از این مراحل به کودک آموزش می‌دهیم که وقتی خشمگین می‌شود به آرامی نفس بکشد بر خشم خود فائق آید و تصمیم مناسبی بگیرد. این بازی ساده اما معجزه‌آسا است.

 

🔴بازی پاره پاره کردن روزنامه

در بازی «پاره پاره کردن روزنامه» معلم از بچه‌هایی که پرخاشگر هستند و زبان عشقشان لمسی است می‌خواهد تا ابتدا دست راستشان را بالا برده و تعهد دهند که بعد از اتمام بازی تمام کاغذ‌پاره‌ها را جمع می‌کنند. سپس چندین روزنامه باطله به آنها می‌دهد و از آنها می‌خواهد تا به شیوه‌ای که خودش آموزش می‌دهد روزنامه‌ها را تکه تکه کنند، آنها را به هوا بریزند و با صدای بلند هورا و فریاد بکشند.

دو سه دقیقه بعد، بچه‌ها دچار تغییرات هیجانی می‌شوند که تأثیر آن در کنترل خشم و پرخاشگری آنها موثر است.بچه‌ها باید در انتهای بازی کاغذهای باطله را جمع ‌کنند. این بازی موجب ارتباط موثر دانش‌آموزان با والدین می‌شود و احساس صمیمیت را بین آنها بیشتر می‌کند که این بازی ارتباط بین فردی کودک را با والدین برای حل مشکلات فردی و خانوادگی تقویت می‌کند.

 

🔴بازی لاک‌پشت ماورا

این بازی نیز برای بچه‌هایی که زود خشمگین می‌شوند و تکانشی عمل می‌کنند موثر است.اساس این روش «قصه‌درمانی» است. به کودک می‌گوییم بچه لاک‌پشتی در گذشته زندگی می‌کرده که مانند تو بوده و زود عصبانی می‌شده است. روزی پدر‌بزرگش او را صدا می‌زند و الگوهایی به او یاد می‌دهد. سپس به انجام مراحل درمان می‌پردازیم. 

مرحله اول این است که وقتی کودک عصبانی می‌شود با همان حالت صحنه را ترک کند و بعد که از جمع خارج شد مقداری فکر کند که باید آرام شود و خود را کنترل کند.در مرحله دوم چند نفس عمیق بکشد، در مرحله سوم به او آموزش می‌دهیم که دستش را روی شکمش بگذارد، 3 ثانیه نفسش را حبس کند و سپس با سه شماره هوای درون ریه‌هایش را خارج کند.

 در مرحله چهارم فکر کند که در آن صحنه چه کاری می‌توانسته انجام دهد.؛ مرحله پنجم به بازگشت کودک در جمع و گروه مربوط می‌شود. این بازی نیز در کنترل خشم و پرخاشگری کودکان تکانشی بسیار موثر است.زبان عشق کودکان متفاوت است و به 5 نوع دیداری،‌ شنیداری، لمسی(حسی)،‌ ایثار و وقت گذاشتن تقسیم شود که والدین باید آنها را بشناسند.

 

حرف دل ما کودکان را از زبان خودمان بشنوید!!!

ما بچه‌ها با بازی بهتر یاد می‌گیریم و دنیا  رو می‌شناسیم لطفا اگر می‌خواهید با دنیای ما آشنا بشید از بازی استفاده کنید. ما بچه‌ها خیلی وقت‌ها نمی‌تونیم برای بیان احساساتمون و مشکلاتمون از کلمات استفاده کنیم ولی با بازی می‌تونیم بهتون نشون بدیم که چی تو سرمون میگذره، چرا اینقدر ناراحت و مضطربیم. بازی یه راهی که ما یاد می‌گیریم چطوری تو این دنیا باید زندگی کنیم.

با استفاده از بازی های کودکانه می توان بسیاری از مهارت های اجتماعی و زندگی از جمله کنترل لجبازی، اضطراب، پرخاشگری  را به آنان آموخت. از بازی های مناسب می توان برای درمان اختلالات مثل اختلال دیکته نویسی، بیش فعالی، خجالتی بودن کودکان استفاده کرد. استفاده از خدمات بازی درمانی محدودیت ندارد همه کودکان از جمله کودکان اوتیسم، فلج مغزی،نابینا، ناشنوا، سندرم دان، کم توان ذهنی  کودکان عادی می توان استفاده کرد.

برای درمان انواع اختلالات  می توانید از یک بازی درمانگر مشورت بگیرید تا کودکی توانمند تربیت کنید. برای آشنایی بیشتر با بازی درمانگران میتوانید از مشاوره سایت خانواده توانمند استفاده کنید.برای دریافت خدمات مشاوره ای با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

 

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانواده‌شان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب، و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.