در این مقاله قصد داریم راهکارهای درمان اختلال حسی کودکان از طریق بازی را به شما معرفی کنیم. اگر والدین به فکر درمان اختلال حسی کودکان نباشند یا درمان آن را به زمان بسپارند آنان در محیط های اجتماعی مثل پارک، مهد، مدرسه، پاساژ، جشن و بزرگسالی( ازدواج، استخدام، ادامه تحصیل) مشکلات بسیاری خواهند داشت.

پنج سوال مادرانه

اگر شما هم این سوالات را دارید پیشنهاد می کنم تا انتهای مقاله همراه ما باشید:

1. سلام پسر من دو سال و چها ماهشه بردم پیش متخصص گفته: بهم ریختگی حسی داره و اوتیسم نیست. توجهش کمه، فقط وقتهایی که خودش بخاد نگاه میکنه. زبان مخصوص خودش رو داره ، خیلی لجبازه، چیکار کنم؟
2. پسرم خیلی لجبازه . فقط دوست داره کاری که خودش دلش میخواد رو انجام بده . توجهش خیلی کمه . درک مطلبش خیلی پایینه چون اصلا توجه نداره و ارتباط چشمش موقعی که من بخوام نداره ولی موقعی که خودش بخواد نگاه میکنه، دکتر میگه مشکل حسی داره، الان کجا برم؟
3. پسرم عدم یکپارچگی حسی داره، خوب میشه؟ دو جلسه کاردرمانی می برم ولی هنوز خوب نشده؟!
4. متخصص مغز و اعصاب میگه ببر پیش گفتاردرمانی و کاردرمانی، خوب میشه، راست میگه یا خواسته منو امیدوار کنه؟

راهکار مشکلات حسی کودکان چیست؟

معمولا مادرها وقتی با این مشکلات بچه ها رو به رو می شوند سراغ گوگل می روند با عناوین به هم ریختگی حسی در کودکان نی نی سایت و بال بال زدن کودکان نی نی سایت و… دنبال راهکار مناسب هستند. مادران در این مسیر با انواع تجربه ها آشنا می شوند و بعضی از آنها را تجربه می کنند تا مشکلشان حل شود.  استفاده از تجربه های دیگران کار خوبی است البته اگر به درستی مشکل کودک را تشخیص داده باشیم. اگر مشکل کودک به درستی تشخیص  ندهیم با تست راهکارهای مختلف ممکن است به او آسیب بزنیم.

در این مواقع مراجعه به کلینیک های کاردرمانی و متخصصان باید اولین گزینه برای تست باشد. پزشکان در طول روز با موارد مختلفی روبه رو می شوند. استفاده از تخصص کاردرمانگران مجرب آشنا به حوزه اختلالات حسی راهی کم هزینه برای مشکلات حسی است.

کاردرمانگران معمولا برای درمان اختلالات حسی کودکان از انواع بازی و وسایل کاردرمانی استفاده می کنند که ما در این مقاله چند نمونه از این بازی های کاردرمانی را معرفی کنیم. وسایل تعادلی کاردرمانی یکی از تجهیزات مهم درمان اختلالات حسی است. از این بازی برای کودکان اوتیسم، سندرم دان، فلج مغزی، نابینا،بیش فعال، ناشنوا و کودکان عادی قابل استفاده است.

بازی های جذاب برای درمان اختلال حسی

کودکان، پیرامون خود را از طریق حواس پنچگانه کشف می­کنند در صورت بروز اختلال در هریک از حواس کودک،  با مشکلات بسیاری روبه رو خواهد شد که مانع برقراری ارتباط او می­‌شود. برای حل اختلالات حسی کودکان در گام اول بهتر است با متخصصین این حوزه، کاردرمانگران مشورت کنید تا از این طریق اختلال حسی کودک شناسایی شود و متناسب با نوع اختلال، روش درمانی مشخص شود،

خانواده ها در این مسیر از طریق ایجاد محیط غنی به کودک خود می توانند، کمک کنند. هرچه کودک فعالانه، بازی­ها و فعالیت­ها خود را انجام دهد و پیش ببرد، ظرفیت بهبود سازمان دهی عصبی او افزایش می­یابد. از این رو مناسب ترین راهکار به منظور اجرای مداخلات یکپارچگی حسی در کودکان، شرکت فعالانه آن ها در بازی( به خصوص بازی­های گروهی) است که از این طریق بتوان یکپارچگی حسی کودک را نیز تعدیل کرد. با بازی اهداف کاردرمانی به راحتی محقق می شود و کودک دارای اختلال حسی نیز می تواند با لذت مسیر درمان خود را طی کند.

بسیاری از فعالیت های روزمره و بازی ها را می­توان جهت درمان یکپارچگی حسی استفاده کرد. در حین بازی نباید کودک را مجبور به انجام کاری کرد، باید در فضای آزاد و به دور از اجبار انجام دهند. در ادامه فعالیت و بازی های مناسب درمان اختلال حسی در منزل ارائه می­شود.

 

درمان اختلال حسی با تجهیزات اتاق تاریک

کلینیک های کاردرمانی مجهز معمولا اتاق تاریک دارند. اتاق تاریک یک اتاق چندحسی است که از لوازم و تجهیزات مختلف تشکیل می شود. با کمک تجهیزات اتاق تاریک کاردرمانگران به درمان اختلالات حسی کودکان می پردازند. والدین نیز می توانند از بعضی از تجهیزات اتاق تاریک در منزل استفاده کنند تا کودک بتواند تمرینات کاردرمانی حسی را در منزل در قالب بازی انجام دهد و زودتر بهبود یابد. در این قسمت چند نمونه از تجهیزات اتاق تاریک را معرفی می کنیم که کودکان می توانند حین بازی با این تجهیزات حواس مختلف خود را تعدیل کنند.

تونل نورانی

تونل نورانی (Luminous Tunnel) یکی از تحهیزات اتاق تاریک شرکت توان افزاست که برای تقویت یکپارچگی حس عمقی و بینایی و لامسه استفاده می شود. از تونل نورانی برای بهبود تعقیب بینایی و  طرح ریزی حرکتی نیز می توان استفاده کرد. معمولا تونل نوری متناسب با فضا و محیط کلینیک و منزل طول یک یک الی سه متر و دهانه ۶۰ سانتیمتر دارند و از ریسه های نوری کنترل شونده جهت تشویق حرکت و هدایت در مسیر تشکیل شده اند.

مکعب تعاملی

مکعب تعاملی (Interactive Qube) یکی از  تجهیزات اتاق تاریک شرکت توان افزاست که برای تقویت توجه و تمرکز و ایجاد عمل و عکس العمل در کودکان بسیار موثر است. با کمک مکعب تعاملی کودک می تواند ردیابی بینایی خود را تقویت کند و رنگ ها را بشناسد و مهارت های حرکتی خود را انجام دهد. نحوه کار با مکعب تعاملی آسان است کودک مکعب را حرکت می دهد و هر وجهی از مکعب که بالا باشد نور پروژکتور مطابق رنگ آن تغییر میکند.

برج های گردان (Rotary Buildings)

یکی دیگر از تجهیزات اتاق تاریک شرکت توان افزا برج های گردان (Rotary Buildings) است که برای انجام تمرینات بینایی می توان استفاده کرد. با کمک برج های گردان می توان تمرکز بینایی کودکان را افزایش داد و آنان به مرور مهارت ردیابی دیداری را کسب می کنند و چشم و دست شان هماهنگ تر عمل می کند. با کمک برج های گردان کودک با رنگ ها و طبقه بندی رنگ ها و  اشکال هندسی آشنا می شوند.

برج های گردان از یک صفحه گردان با نورهای پس زمینه قرمز و سبز و آبی و قطعاتی شفاف با اشکال هندسی مربع، مثلث، دایره با دو قطر مختلف است که کودک باید طبق الگویی که کاردرمانگر از وی میخواهد قطعات را روی صفحه گردان در محل نقاط نورانی قرار دهد. صفحه دارای چهار سرعت گردش بصورت راست گرد و  چپ گرد میباشد.

 مقاله پیشنهادی: راهکار درمان اختلال حسی حرکتی در منزل

تقویت حس وستیبولار

• چرخیدن به دور خود
•  بروی تخته تعادل در وضعیت­های مختلف مثل دو زانو، ایستاده و..قرار بگیرد. با پیشرفت کودک می­توان از بازی­های مثل گرفتن و پرتاب توب در این وضعیت استفاده کرد.
•  بروی توپ درمانی بالا و پایین بپرد.
• ترامپولین
• تاب خوردن یا استفاده از ننو
• کودک را به حالت شکم  بر روی اسکوتوربورد خوابیده و به طرفین حرکت دهید.
• کودک خود را در یک لاستیک بزرگ قرار دهید و او را در جهات مختلف بچرخانید.
• از کودک خود بخواهید تا در فعالیت­ هایی که نیاز به کشیدن و هل دادن اشیا است، شرکت کند.
• اسب سواری
• دوچرخه سواری

9بازی کم هزینه برای تقویت حس وستیولار

1. در ماه­های اولیه زندگی، کودک خود را در حالی که بروی دست­های خود در وضعیت به شکم خوابیده قرار داده­اید برخلاف جاذبه حرکت دهید.
2. در کودکانی که بزرگ تر هستند از تمرین ورزشی چرخ و فلک ژیمناستیک استفاده کنید.
3. کودک خود را تشویق کنید که به واسطه غلت زدن از بالا به پایین یک تپه چمنی حرکت کند.
4. صندلی گهواره­ های: در حالی که پاهای خود را داخل شکمش جمع می­کند، با دستان خود اطراف پاهایش حلقه زند، سپس به جلو و عقب نوسان می­کند.
5. رقصیدن همراه با موسیقی
6. تاب بازی( کودک را در یک توری که در فضا معلق و آویزان است قرار دهید تا یک تیوپ را که در فاصله دورتر بسته شده است، بگیرد و توری خود را ریتم وار به نوسان و حرکت در آورد).
7. بسته شدن با طناب( یک طناب بلند را آماده کنید. حدود 15 سانتی متر از طناب را در جیب شلوار کودک قرار دهید. طناب را دور کودک در حالی که دست­هایش را روی سرش قرار داده، بچرخانید به طوری که طناب به دور کودک پیچیده شود( کودک می­چرخد). بعد از این که کودک کاملا پیچیده شد، صبر کنید. سپس طناب را به آرامی بکشید تا کودک با چرخیدن خود در خلاف جهت قبلی باعث باز شدن طناب شود.
8. تحویل دادن بار( همانند راننده کامیون که بار را تحویل می­دهد، بار نسبتا سنگینی را در واگن، چرخ دستی و یا حتی روی یک تخته قرار دهید تا کودک با کشیدن و هل دادن آنها بار را به محل مورد نظر برساند و آن را تحویل شما دهد.
9. جنگ غلت زدنی(دو کودک کنار یکدیگر روی زمین دراز می­کشند و سعی می­کنند با قل خوردن به سمت یکدیگر مانع از غلت خوردن دیگری شوند به عبارتی دیگر، او را به سمت مقابل هل می­دهند).

 تقویت حس عمقی با 11 بازی

• فشار دادن اشیاء نرم( بالش- کوسن)
• تمرین­های مقاومتی( کشیدن و هل دادن اشیاء، حمل لباس های شسته شده دراز و نشست و..)
• فعالیت های زمین بازی به ویژه بازی­هایی که نیاز به بالا رفتن و کشیدن می­ باشد.
• پریدن از روی توپ درمانی
• استفاده از تراباند
• عبور از تونل
• بازی تقلید حیوانات: پریدن خرگوشی، کانگرویی یا قور باغه­ای
• تمرینات مربوط به اردوگاه نظامی مثل عبور از موانع، خزیدن ارتشی
• به کودک خود اجازه دهید تا در کارهای روزمره زندگی به شما کمک کند مثل جاروبرقی زدن، کمک به حمل سبد خرید از فروشگاه، جمع کردن اسباب­ بازی­های و حمل لباس­های شسته شده و آویزان کردن آنها برروی بند.
• زمانی که کودک شما بزرگ تر می­شود( حدود 4 ساله یا بالاتر)، در حالی که یک کیسه حاوی حبوبات پشت او قرار می­دهید، از او بخواهید تا به حالت چهار دست و پا در یک مسیر مشخص بدون افتادن کیسه حرکت کند.
• یک فعالیت خیلی راحت! حتما در طول روز کودک خود را بغل کنید، زیرا این کار منجر به تحریک گیرنده ­های حس عمقی از مفاصل و تاندون­ها می­شود.

 مقاله پیشنهادی: معرفی انواع اختلالات حسی به کودکان

تقویت حس لامسه با بازی های مناسب

• خمیر بازی
• رسم اشیاء و حروف مختلف در کرم اصلاح یا آرد برنج
• کودک خود را برای فراهم کردن تجارب حسی مختلف تشویق کنید تا در بازی های شنی و آبی شرکت کند.
• بازی با گل سرامیک
• پیداکردن اشیا پنهان شده در ظرف حاوی برنج یا خمیر بازی
• از کودک بخواهید تا چشمانش را ببندد و بدون نگاه کردن به اشیاء فقط با لمس کردن آنها را تشخیص دهد.
• کمک به آماده کردن غذا
• استفاده از لیف های مختلف با جنس ­های متنوع برای تمیز کردن پوست
• رسم حروف الفبا و نقاشی به کمک انگشت اشاره بروی پشت همکلاسی یا خواهر و برادر خود

بازی برای تقویت عضلات دست و شانه

• در وضعیت نشسته در حالی که دست­هایتان کنار شما می­باشد، لگن خود را از زمین بلند کنید.
• پنهان کردن سکه در خمیر درمانی با مقاومت مناسب و تلاش برای پیدا کردن آن
• تمرین خزیدن در تونل
• قیچی کردم خمیر بازی
• بلند کردن اشیاء ریز با موچین
• شکل دادن به خمیر بازی برای درست یک آدمک
• کشیدن نقاشی با اسپری یا قطره چکان
• نخ و مهره
• درست کردن کاردستی به کمک رشته ­هایی ماکارونی
• بر زدن کارت­های بازی
• طراحی یک تئاتر کودک به کمک عروسکهای انگشتی
• از کودک خود بخواهید تا به کمک عکس برگردان کمد لباس­های خود را تزیین کند.

 تقویت مهارت های حرکتی درشت با بازی های جذاب

• بازی حفظ تعادل در وضعیت های مختلف مثل ایستادن روی یک پا، قرار گرفتن در وضعیت چهار دست و پا در حالی که یک دست و پای او بالا است و…
• عبور از موانع
• به کمک یک ماژیک طرحی مثل هشت را روی زمین بکشید، سپس از کودک خود بخواهید در حالی که بروی الگوی رسم شده حرکت می­کند، به یک بادکنک نیز ضربه بزند.
• بازی تقلید حرکت حیوانات: مثل راه رفتن اردکی، پریدن خرگوشی، یورتمه رفتن شبیه اسب و…
• پریدن روی ترامپولین
• بازی پرتاب دانه ­های لوبیا: در ابتدا برای ضربه زدن به یک هدف ثابت سپس به هدف متحرک
• صندلی بازی به همراه موسیقی
• تقسیم بندی فعالیت­ هایی مثل لباس پوشیدن، انجام تکالیف مدرسه و … به مراحل کوچکتر

بازی برای تقویت مهارت های حرکتی ظریف

• انداختن سکه در قلک
• بازی با گل سرامیک یا خمیر بازی
• درست کردن طرح ها و الگوهای مختلف به کمک لگو ( ساختمان، ماشین و…)
• بازی تنیس
• نوشتن حروف الفبا در خمیر شیرینی
• درست کردن حروف الفبا با کمک پاستا
• تیله بازی
• چرخاندن فرفره­­ های رنگی
• درآوردن و پوشیدن لباس عروسک
• درست کردن کاردستی به کمک دکمه­ها، پیله، حبوبات و…

 تقویت مهارت های پیش نوشتاری

• از کودک خود بخواهید تا بر روی تابلوی نقاشی نصب شده روی دیوار نقاشی کند( این فعالیت به پیشرفت توانایی دیداری- حرکتی کودک کمک می­­کند).
• نقطه بازی
• نوشتن حروف و اعداد با چشمان بسته
• با انگشت بر پشت کودک خود حروف و اشکال متنوعی را بکشید، سپس از او بخواهید آنها را حدس بزند.
• کشیدن نقاشی بروی سه پایه
• کودک خود را تشویق کنید تا حروف الفبا را به کمک دانه ­های برنج یا لوبیا ترسیم کند.
• با استفاده از خمیر شیرینی، یک کیک اسفنجی الفبایی بپزید و سپس آن را بخورید
• از تفنگ آبپاش برای کشیدن حروف روی زمین استفاده کنید.

 آموزش جهت یابی به کودکان با بازی

• اشیا را در جهات مختلف طوری به کودک بدهید تا دست او از خط وسط عبور کند( مثلا با استفاده از دست راست خود توپی را که در بالای سرش و سمت چپ است برمی­دارد).
• تمرین آگاهی یافتن از سمت راست و چپ بدن ( لگد زدن به توپ با پای راست)
• کشیدن نقاشی روی سه پایه
• کشیدن دو عدد دایره در دو سمت کاغذ
• برای یاد دادن جهت ­های مختلف مثل راست و چپ به کودک خود می­توانید از فعالیت­ هایی مثل غلت زدن در جهت راست تپه ­شنی، قرار دادن دست چپ بر روی زانوی سمت راست و… استفاده کنید.
• به منظور آموزش سمت راست و چپ کودک از برچسب ستاره یا روبان استفاده کنید( مثلا ضربه زدن به بادکنک آویزان شده از در به کمک دست روبان دار)

 

بازی برای تقویت مهارت دیداری- حرکتی

• از کودک خود بخواهید طبق دستور کلامی شما چراغ قوه را در جهات مختلف روی دیوار حرکت دهد.
• بازی پیدا کردن تصاویر پنهان
• گرفتن توپ در حال راه رفتن، دویدن و چرخیدن
• حرکت دادن گلوله های پنبه­ ای در سراسر میز به واسطه دمیدن در نی
• کامل کردن ماز تصویری
• بازی تعقیب بینایی ماشین­های در حال حرکت به کمک چشم، بدون حرکت دادن سر

 تقویت مهارت چشم و دست با بازی

• بازی تنیس یا بدمینتون
• پرتاپ کیسه ­های لوبیا با توپ در حلقه­ای که کف اتاق گذاشته شده است( با پیشرفت کودک به تدریج فاصله حلقه را افزایش دهید).
• بازی بولینگ
• بازی ضربه زدن به توپ های آویزان شده از سقف به کمک یک چوب

جمع بندی

مهمترین توصیه به والدین در یک کلمه آماده سازی است. خیلی مهم است که کودک را برای تجربیات حسی جدید آماده کنید برای اینکار حتما از بازی های مختلف در زمان های مختلف استفاده کنید تا از این طریق کودک همراه شما شود. بازی زبان کودکان است با استفاده از بازی های حسی می­توانید مسیر درمان فرزندتان را کوتاه کنید.

درمان اختلال حسی با بازی یکی از راهکارهاست که به همراه کاردرمانگر مجرب و متخصص می توانید به درمان اختلال حسی کودک خود امیدوار باشید. در صورت نیاز به مشاوره یا برای خرید و آشنایی با تجهیزات حسی و کاردرمانی شرکت توانبخشی توان افزا می توانید با شماره تماس 09054146911 تماس بگیرید.

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.

در سایت خانواده توانمند و کانال آموزش کودکان استنثایی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا نیز نحوه آموزش به کودکان عقب مانده ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال را در قالب فیلم، پادکست و مقاله ارائه کرده ایم. تیم آموزشی خانواده توانمند در جهت تحقق عدالت آموزشی تمام محتوای آموزشی مورد نیاز کودکان بانیازهای ویژه و خانواده آنان را به طور رایگان به اشتراک می گذارد.

بنابراین اگر شما کودک با نیاز ویژه‌ای رو میشناسد که دارد رنج می‌برد. اما سرشار از استعدادها و توانمندهای خاص خودش هست خوشحال می‌شویم که خانواده توانمند رو بهشون معرفی کنید.

خانواده توانمند سایتی است که تمام آموزش های تخصصی ساده و متناسب با فرزند شما را به صورت بازی در سایت و شبکه های اجتماعی اش قرار می دهد. شما در هر نقطه دنیا و با هر امکاناتی که دارید می توانید یک خانواده توانمند باشید.