مشکل تلفظ حروف در کودکان اگر در دوران کودکی درمان نشود او در اجتماعات مختلف مانند مهد، مدرسه، باشگاه با مشکلات بسیاری از جمله مسخره شدن توسط همسالان روبه رو خواهد شد. اگر والدین به فکر درمان مشکل تلفظ حروف در کودکان نباشند آنان حتی در بزرگسالی برای حضور در اجتماع، انتخاب رشته، استخدام، تحصیل، ازدواج با مشکلات بسیاری روبه رو خواهند شد.

در این مقاله از سایت خانواده توانمند به موضوع مشکل تلفظ حروف در کودکان  و ریشه های مشکل تلفظ حروف در کودکان می پردازیم تا والدین با آگاهی در مسیر رشد و تربیت کودک دلبندشان گام بردارند.

 

علائم مشکل تلفظ در کودکان

معمولا والدین مشکلات تلفظ حروف در کودکان دلبندشان را با این علائم می شناسند:

• بچه ام به ک میگه: ت مثلا میگه: موهامو توتاه کردم
• پسرم الان 6 سالشه حرف ف رو به خوبی تلفظ نمیکنه مثلا به باباش میگه: بابا خرهاد( اسم باباش فرهاد)
• دختر من نزدیکه بشه ۵ ساله حرف ر را نمیتونه تلفظ کنه میگه ل مثلا میگه: مانی چلا مولچه لاه نمیله بله لونش!!!
• نازگل دخترم الان 4 سالشه کلماتی که حرف ج دارند به خوبی تلفظ نمیکنه مثلا به جوجه میگه: دوده
• دخترم به گل میگه دول، کلا کلماتی که حرف ل داشته باشند به خوبی تلفظ نمیکنه!!!
• پسر من نوک زبونی حرف میزنه مثلا میگه سکلات به جای شکلات به باباش هم میگم ببره گفتاردرمانی گوش نمیده خیلی نگرانم نمیدونم چیکار کنم الان ۴سالشه چیکار کنم؟
• 25 سالمه و در تلفظ حرف س مشکل دارم و این موضوع به شدت اعتماد به نفس مو پایین آورده. لطفا راهنماییم کنید کجا و چطوری میتونم این مشکلم رو برطرف کنم
• من خودم مشکل تلفظ حرف س و گ و ر دارم بچه ام مثل من حرف میزنه، باباش معمولا دیر میاد یا ماموریته؛ شوهرم میگه: بچه از تو تقلید میکنه برای همین حروف درست تلفظ نمیکنه الان 6 سالشه، حالا چیکار کنم؟ من خودم خیلی سختی کشیدم بابت اختلال تلفظ!!!
• بچه ام همه حروف درست میگفت ولی الان چند وقته توی تلفظ حرف پ و ب مشکل پیدا کرده مثلا به بیا میگه پیا یا معمولا به حرف ب میگه پ در صورتی که قبلا اینجور نبود. مشکلش چیه؟ خیلی نگرانشم تو رو خدا بگین چکار کنم؟

 مقاله پیشنهادی: گفتاردرمانی حرف ز با زنبور

 ریشه‌های پنهان مشکلات تلفظ در کودکان

هرچند تا یک سن مشخص (حدود ۴ تا ۵ سالگی)، برخی مشکلات تلفظی طبیعی و بخشی از فرآیند رشد هستند، اما اگر این مشکلات ادامه پیدا کنند، باید به دنبال ریشه اصلی اختلال تلفظ بود. اینکه کودک در محیطی فارسی‌زبان رشد می‌کند و باز هم نمی‌تواند کلمات را درست ادا کند، نشان‌دهنده وجود دلایل پنهانی است که باید بررسی شوند.

اختلالات تلفظی، یک مشکل ساده نیستند که با گذشت زمان خودبه‌خود حل شوند. این اختلالات می‌توانند ریشه‌های مختلفی داشته باشند که به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

اختلالات تلفظی، یک مشکل ساده نیستند که با گذشت زمان خودبه‌خود حل شوند. این اختلالات می‌توانند ریشه‌های مختلفی داشته باشند که به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

۱. دلایل جسمی و عضوی

این دلایل به ساختار فیزیکی دهان و حلق مربوط می‌شوند که بر توانایی تولید صداها تأثیر می‌گذارند.

• مشکلات شنوایی: مهم‌ترین دلیل اختلال تلفظ، مشکلات شنیداری است. اگر کودک یک صدا (مثلاً صدای “س”) را به درستی نشنود، نمی‌تواند آن را به درستی نیز تولید کند. گاهی اوقات این مشکلات در حدی نیستند که به طور کامل ناشنوایی ایجاد کنند، اما در تشخیص صداهای ریز مشکل‌ساز می‌شوند.
• مشکلات ساختاری در دهان:
  • کوتاهی بند زیر زبان (Frenulum): اگر بند زیر زبان کوتاه باشد، حرکت زبان برای تولید صداهایی مانند “ر” یا “ل” محدود می‌شود.
  • مشکلات دندانی: دندان‌های جلویی کج یا نامرتب می‌توانند در تولید صداهای “س” و “ز” اختلال ایجاد کنند.
  • شکاف کام و لب: این ناهنجاری‌ها به طور مستقیم بر تولید بسیاری از صداها تأثیر می‌گذارند.
• مشکلات عضلانی: ضعف در عضلات زبان، لب‌ها و کام می‌تواند باعث دشواری در کنترل دقیق آن‌ها برای تولید صدا شود.

۲. دلایل عصبی

این دسته از اختلالات به نحوه پردازش صداها در مغز و هماهنگی بین سیستم عصبی و عضلات گفتاری مربوط می‌شوند.

• دیس‌پراکسی گفتاری (Childhood Apraxia of Speech): این یک اختلال عصبی است که در آن مغز در برنامه‌ریزی حرکات لازم برای گفتار مشکل دارد. در این حالت، کودک می‌داند چه می‌خواهد بگوید، اما مغز نمی‌تواند دستورات صحیح را به عضلات دهان، زبان و لب‌ها بفرستد.
• آرتیکولاسیون نامنظم: این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که کودک در الگوهای گفتاری و تولید صحیح صداها مشکل دارد، حتی اگر عضلات دهان او سالم باشند. این اختلال بیشتر به دلیل ناتوانی در سازماندهی صداها در مغز است.

۳. دلایل محیطی و رشدی

این دلایل به عوامل خارجی و نحوه یادگیری کودک از محیط اطرافش مربوط می‌شوند.

• عدم تحریک کافی در محیط: اگر کودک در محیطی قرار داشته باشد که کمتر با او صحبت می‌شود یا کیفیت گفتار اطرافیانش پایین باشد، ممکن است مهارت‌های گفتاری او به درستی شکل نگیرند.
• استفاده از “زبان کودکانه”: والدین یا اطرافیان برای ارتباط با کودک از زبان کودکانه استفاده می‌کنند. این امر باعث می‌شود کودک الگوی صحیح تلفظ را نشنود و همان الگوی نادرست را تکرار کند.
• تقلید از الگوی نادرست: اگر کودک از یکی از اعضای خانواده یا همسالان خود که مشکل تلفظی دارد تقلید کند، این الگو در او تثبیت می‌شود.

مشکل تلفظ حروف در کودکان چه عواقبی دارد؟

بعضی از والدین وقتی اختلال تلفظ در کودکان را شناسایی می کنند معمولا برای دلگرمی خودشان می گویند:

• بچه ام شیرین زبونه!!!
• بزرگتر بشه خوبه میشه!!!
• بره مدرسه یا مهد مثل پسر عموش و… میتونه خوب حرف بزنه!!!
• و…

اگر مشکل کودک دلبندتان به مرور زمان درمان نشد و حضور در مهد و مدرسه به درمان مشکل تلفظ او کمک نکرد فکر می کنید او با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم خواهد کرد از جمله:

1. اگر مشکل تلفظ حروف در کودکان درمان نشود کودک در مدرسه معمولا با اختلالات خوانداری و نوشتاری خواهد داشت.
2. در جمع همسالان به علت مشکل تلفظ بعضی از حروف یا همه حروف مسخره می شود. کودک به مرور برای فرار از این موقعیت منزوی و مضطرب، لجباز خواهد شد.
3. اگر والدین به فکر درمان مشکل تلفظ حروف در کودکان نباشند آنان در آینده با مشکلات بسیاری در انتخاب رشته، استخدام و ازدواج روبه رو می شوند.
4. کودکان دارای مشکل تلفظ اعتماد به نفس خوبی ندارند و در ارتباطات با همسالان معمولا مطیع هستند!!!

 مقاله پیشنهادی: گفتاردرمانی حرف ر با ماسک روباه

درمان مشکل تلفظ حروف در کودکان

برای درمان مشکل تلفظ در کودکان از خدمات گفتاردرمانی استفاده کنید. متخصصان گفتاردرمانی پس از ارزیابی کودک برای او تمرینات مختلفی را طراحی می کنند. معمولا در ارزیابی کودکان برای تشخیص اختلال تلفظ گفتاردرمانگران عوامل مختلفی را بررسی می کنند از جمله:

• آیا کودک حروف را در ابتدا، انتها و وسط کلمات به درستی تلفظ می کند؟
• آیا کودک حروف را در ابتدا و انتهای و وسط جملات و عبارت به درستی تلفظ می کند؟
• واکه های زبان فارسی  را به خوبی تلفظ می کند
• همخوان های خیشومی( حروفی که برای تلفظ خروج هوای بازدم از بینی یا خیشوم انجام می شود) و انسدای( صداهایی که در شروع تلفظ آنها در مسیر خروج هوای بازدم برای مدت کوتاه پشت لبها یا زبان توقف یا انسدا ایجاد می شود) را به خوبی تلفظ می کند؟
• آیا اندام های گویایی کودک عملکرد مناسبی دارند؟
• آیا کودک مشکل شنوایی دارد؟

گفتاردرمانگران علاوه بر موارد بالا علت های مختلف را بررسی می کنند و سپس تمرینات گفتاردرمانی متناسب با نیاز کودک طراحی می کنند. والدین با استفاده از خدمات گفتاردرمانی بدون اضطراب و اتلاف وقت می توانند مشکل تلفظ در کودکان را درمان کنند.

مقاله پیشنهادی: گفتاردرمانی چگونه انجام می شود؟

5 راهکار برای درمان مشکل تلفظ حروف در کودکان توسط والدین

گفتاردرمانگران برای درمان هر چه سریعتر کودک به والدین راهکارهای مختلف معرفی می کنند از جمله:

1. متناسب با مشکل کودک عروسک های او را نام گذاری کنید مثلا اگر کودک در تلفظ حرف ک مشکل دارد اسم کمند، کیانا و.. را بگذارید. در روز هم درباره عروسک کمند کودک صحبت کنید  تا کودک با تلفظ حرف ک در موقعیت های طبیعی آشنا شود.
2. با کودک در موقعیت های مختلف مثل آشپزی و بازی تمرین کنید و از کلماتی استفاده کنید که  کودک در تلفظ حروف آن مشکل دارد مثلا اگر کودک ک مشکل دارد با هم کتلت درست کنید و حین آشپزی این کلمه را تکرار کنید چه کتلت خوشمزه ای!!!
3. گفتاردرمانگران متناسب با شرایط کودک شاید استفاده از خدمات مهد کودک را پیشنهاد کند. استفاده از خدمات مهد کودک بستگی به روحیه کودک دارد اگر کودک اجتماعی باشد حضور در مهد کمک کننده است اما اگر منزوی و زود رنج باشد در مهد اذیت می شود.
4. برای انجام تمرینات گفتاردرمانی در منزل از ضبط صوت استفاده کنید تا متوجه تلفظ صحیح حروف توسط خودتان و کودک شوید.
5. با هم کتاب بخوانید. برای درمان مشکل تلفظ  حروف در کودکان می توانید از کتاب های گفتاردرمانی استفاده کنید. برای درمان مشکل تلفظ در کودکان می توانید از کتاب های فرهنگ مصور همخوانها هدی محمودی استفاده کنید. با کمک کتاب های فرهنگ مصور همخوانها هدی محمودی کودک با تلفظ حروف در ابتدا، وسط، انتهای کلمات و عبارت، جملات کوتاه و بلند آشنا می شود. کودکانی که سواد نداشته باشند با کمک تصاویر می توانند مستقل تمرینات گفتاردرمانی را انجام می دهند.

جمع بندی

برای درمان مشکل تلفظ در کودکان این مقاله را نوشتیم تا خانواده ها با آگاهی در مسیر تربیت گام بردارند. در سایر مقالات خانواده توانمند نیز نحوه  گفتاردرمانی حروف مانند حرف ک، گ، ر،ز،خ، ق، ت را به اشتراک گذاشته ایم. برای آشنایی با آموزش حروف دیگر مانند او، پ، ک، ذ، ح، ل، ب، آ، خ، ق، ش، ز، س، گ، چ، ع به قسمت ویدئو سایت خانواده توانمند مراجعه کنید.

 

مقالات مرتبط با تدریس نشانه های

 نشانه ح با حلزون

تدریس  ث با قیف

 خوا استثنا

ژ با اژدها

 ف با کفش

پ با پیاز

 و با بازی

 اُ با داداشی دُنیا

 ش با راه شیری

 ی با چیستان

اِ با ترانه

ایـ یـ ی با لب خوانی

 ن با چشم بسته

نشانه ث با قیف

آموزش نشانه چ با چنگال

تدریس نشانه ذ با ذره بین

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.

در سایت خانواده توانمند و کانال آموزش کودکان استنثایی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا نیز نحوه آموزش به کودکان عقب مانده ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال را در قالب فیلم، پادکست و مقاله ارائه کرده ایم. تیم آموزشی خانواده توانمند در جهت تحقق عدالت آموزشی تمام محتوای آموزشی مورد نیاز کودکان بانیازهای ویژه و خانواده آنان را به طور رایگان به اشتراک می گذارد.

بنابراین اگر شما کودک با نیاز ویژه‌ای رو میشناسد که دارد رنج می‌برد. اما سرشار از استعدادها و توانمندهای خاص خودش هست خوشحال می‌شویم که خانواده توانمند رو بهشون معرفی کنید.

خانواده توانمند سایتی است که تمام آموزش های تخصصی ساده و متناسب با فرزند شما را به صورت بازی در سایت و شبکه های اجتماعی اش قرار می دهد. شما در هر نقطه دنیا و با هر امکاناتی که دارید می توانید یک خانواده توانمند باشید.