در این مقاله از سایت خانواده توانمند به آموزش حروف الفبا کلاس اول می پردازیم. یادگیری اجزای مختلف الفبا از جمله شکل نوشتاری و نوع تلفظ آنها بخش های مهم آموزش حروف الفبا کلاس اول هستند که معمولا در روزهای اول یادگیری بعضی از دانش آموزان با چالش های مواجه می شوند.

آموزش حروف الفبا کلاس اول را در این مقاله از سایت خانواده توانمند با مثال طرح درس نشانه آ ا و معرفی فیلم آموزشی نشانه آ ا برای آشنایی والدین با نحوه آموزش حروف الفبا در منزل را به اشتراک می گذاریم.

 

محتوای کتاب فارسی پایه اول

در کتاب فارسی پایه اول  ۳۰ نشانهٔ خطی فارسی طی ۱۵ درس و ۱۵ هفته آموزش داده می شود. هر درس شامل معرفی و شناخت دو يا سه نشانه است.

هدف

• شناخت و تشخيص نشانه های خطی(الفبا) و آوايی زبان فارسی
• انطباق و همگون سازی صدا با نشانهٔ خطی زبان فارسی و توانايی ترکيب آنها
• آموزش مهارت های شهروندی
• آموزش و گسترش مهارت های شفاهی زبان فارسی
• آموزش و گسترش مهارت های کتبی زبان فارسی
• ايجاد نگرش مثبت نسبت به مهارت های شفاهی و کتبی
• ايجاد نگرش مثبت نسبت به زبان فارسی به عنوان عامل پيوند پاره فرهنگ ها.

 

محتوای کتاب فارسی خوانداری

هر درس شامل قسمت های زير است:
قسمت نخست: عنوان متن اصلی درس
١ تصوير بزرگ اصلی
٢ تصويرک ها
٣ متن نوشتاری
٤ تصوير درشت نشانه
٥ چينش نشانه ها

قسمت اول هر درس

تصويری کلی (تصوير بزرگ، تصوير عنوانی يا تصوير مادر) که ضمن حفظ ارتباط با بخش نگاره ها و تقويت مهارت های شفاهی زبان، بر آموزش نشانه هايی خاص تأکيد می ورزد.

محتوا تصوير بزرگی است که معمولاً تمامی عناصر لازم برای تدريس را دربردارد اين عناصر عبارتند از: شبکه آوايی، تصويری، معنايی؛ يعنی وقتی به واژه ای بر می خوريم، دست کم براساس سه زمينهٔ صدا، تصوير و معنا به ياد واژه های ديگری واژه های توت، تور، « توپ » می افتيم که با هم يک شبکهٔ واژه را تشکيل می دهند؛ مثلاً

با شنيدن واژهٔ توس يا … به ذهنمان می آيد که اشتراک آوايی/ ت دارند يا سوپ و رود به علت وجود واج های / و/ و/ پ/؛ اما ديدن توپ، هر شيئی کروی از حباب گرفته تا کرات آسمانی را به خاطرمان می آورد و باز هم شبکه ای از واژه ها به ذهن می آيد.

گاهی نيز با شنيدن، ديدن يا حتی فکر کردن به توپ، شمار زيادی از بازی هايی که محور اصلی آن ها توپ است به ذهن می آيد؛ از قبيل: فوتبال، واليبال، تنيس روی ميز، هندبال، واترپولو و…

هدف

• تقویت مهارت دیداری
• فعال کردن ذهن
• آموزش مجموعهٔ اهداف نگرشی
• جلب توجه به مفهوم يا مفاهيم مورد نظر
• تقويت مهارت های زبانی

قسمت دوم

در زير هر تصوير سه تا شش تصوير(تصويرک يا تصوير کوچک) از محتوای داخلی تصوير کلی به همراه واژه آن به خط خواندن(نسخ) آورده می شود. اين تصاوير که حاوی کليد واژه های درس هستند، از ميان واژه هايی انتخاب می شود که قبلاً دانش آموز در بخش نگاره ها با آنها آشنا شده و شکل خطی آنها را ديده و تلفظ آنها را شنيده است. هر واژه ضمن ارتباط معنايی با ديگر واژه ها، يک يا دو حرف مشترک نيز دارند. مثلاً: باد، باران، برف، سبز، سفيد، سرخ، مدرسه، مدير، پرچم يک حرف از اين کليد واژه ها با رنگ قرمز مشخص شده که تأکيد اصلی درس، همان صداست. صدا نه به شکل مجرد بلکه در قالب واژه آموزش داده می شود.

تصويرک ها ساختار تعدادی تصوير کوچک است که يا از متن تصوير پايه استخراج می شوند يا با تصوير پايه تناسب ظاهری و مفهومی دارند. واژه ی مربوط به هر تصويرک با خط نسخ، خط خوانداری با رنگی کردن نشانهٔ مورد نظر در زير آن نوشته شده است. معمولاً اين واژه و تصوير در نگاره ها تکرار شده است و واژهٔ اصلی کليدی آن چندين بار آمده است و دانش آموز بر اثر تکرار و تمرين، می تواند بدون کمک معلم آن را بخواند.

هدف

• خواندن واژه به کمک تصوير
• تشخيص و تفکيک واج و نشانه
• نوشتن به معنای رمزگذاری و انطباق نشانه با صدا

 

قسمت سوم

پس از ارائه واژه ها و تمرين کافی برای آموزش هر حرف و اطمينان يافتن از آموزش، متنی کوتاه و حتی الامکان آهنگين آمده که فقط برای خواندن است. يعنی دانش آموز نه ملزم به يادگيری شکل املايی و نوشتاری آن است و نه از روی آن مشق می نويسد. کلمات انتخابی الزاماً از حروف خوانده شده نيستند، زيرا روش خواندن، کلی يا پيکره نگر است.

دانش آموز با دو قرينهٔ شکل و تصوير، قادر خواهد بود خواندن را فرا گيرد. يکی ازتمرين هايی که در گذشته مبنای آموزش خواندن و نوشتن بود بخش کردن وصداکشی است.  ضمن تأييد اين شيوه به عنوان يکی از مهارت های زبانی تسهيل کننده در آغاز زبان آموزی، براين باوريم که ادامهٔ آن به شکل افراطی و مستمر روند آموزشی را کند می کند. به ويژه اگر دريابيم که دانش آموزان به حد قابل قبولی در تشخيص صدا و حرف مورد نظر پيشرفت کرده اند ادامهٔ اين روش برای دانش آموزان ديرآموز يا آنان که ناتوانی يادگيری دارند و کسانی که از شنوايی و يا بينايی يا درک کامل برخوردار نيستند، مناسب است.

متن نوشتاری و متناسب با موضوع هر درس پس از تصويرک ها آمده است که از تعدادی کلمه (به عنوان کل) يا جمله (به عنوان کل) که با آهنگی تقريباً موزون بيان شده و صرفاً برای خواندن می باشد.

واژه ها يا جمله هايی را که دانش آموز از طريق تصويرخوانی، می شناسد و می تواند با توجّه به تجربهٔ قبلی (آشنايی در نگاره ها) يا از طريق جا به جايی برخی از نشانه ها / واژه ها در زنجيرهٔ جانشينی بخواند.

 

قسمت چهارم

حرف و صدای مورد آموزش و شکل های خطی آن به شکل درشت و خوانا در پايين صفحه به طور مستقل نوشته می شود. تصوير درشت واج يا گونه های واج؛ به عنوان مثال اََ_

هدف

• ايجاد توانايی تفکيک واج( واحدصوتی) و حرف( شکل نوشتاری)
• توانايی تطبيق صدای نشانه با شکل خطی آن

 

قسمت پنجم

طرح انگشت اشاره است که حروف آموزش داده شده و در حال آموزش و حروف درس آينده با سه رنگ متمايز در آن درج شده و تا پايان آموزش حروف و صداها ادامه می يابد. انگشت اشاره با اين هدف ترسيم شده است که دانش آموز هر روز حرف آموخته شده را پيش چشم داشته باشد.

 

چينش نشانه ها

در اين بخش نشانه ها با چهار رنگ چيده می شوند:
سياه بيانگر نشانه های آموخته شده
قرمز بيانگر نشانهٔ مورد آموزش
آبی بيانگر نشانهٔ درس بعدی
رنگ سبز برای نشانه های استثنا به کار گرفته شده است.

 

هدف

• تمرين ديداری (مشق نظری) واج های خوانده شده و شکل های متفاوت آن
• آمادگی بصری برای واج خوانده نشده

 

فعّاليّت های يادگيری هر درس

فعالیت های بخش نشانه ها نیز مثل بخش نگاره هاست که به طور مفصل در مقاله زیر نحوه آموزش آنها در قالب بازی معرفی کردیم.

مقاله پیشنهادی

خلاقیت در تدریس نگاره ها

 

ساختار بخش ۳، نشانه های ۲

در اين بخش، ۱۰ نشانهٔ باقی مانده که عمدتاً حروف عربی می باشند و دارای شکل های مختلف و يک صوت واحد می باشند،  اينها حروف و صداهايی هستند که درجهٔ دشواری بيشتری نسبت به بقيه دارند. اين ۱۰ نشانه طی ۷ هفته آموزش می دهیم. نشانه های اين بخش عبارت اند از: تشديد، ص ص، ذ، ع ع ع ع، ث ث، ح ح، ض ض، ط، غ غ غ غ و ظ.

 

روش تدریس نشانه آ ا

در این قسمت از مقاله از سایت خانواده توانمند طرح درس نشانه آ ا  را به اشتراک می گذاریم.

اهداف درس

1.معرفی و آموزش صدای آ ا
2. تقویت مهارت خوانداری و نوشتاری صدای آ ا
3.توانایی مهارت خوانداری کلمات متناسب با تصویر
4.نقش آب و باران در طبیعت و زندگی
5.آشنایی با گردش آب در طبیعت
6.توجه و علاقه به استفاده صحیح از آب
7.آشنایی با رنگ آبی در طبیعت
8.آشنایی با موارد استفاده از آب و باران

 

اهداف رفتاری

دانش آموز بتواند در پایان درس:
1.شکل نوشتار این حروف را یاد بگیرد
2.در مصرف آب بکوشد که صرفه جو باشد
3.شکل خوانداری این حروف و بخش کردنشان را یاد بگیرد

 

نشانه های آ ا

کلمات: آب، دریا، آبی

ابزار: سنگ ریزه، کتاب فارسی خواندای و نگارشی

 

فعالیت های حین تدریس

در ابتدای هر کلاس سلام و احوال پرسی و حضور و غیاب را انجام می دهیم. سپس بازی زیر را برای ایجاد انگیزه انجام می دهیم:

ایجاد انگیزه و ارزشیابی تشخیصی

1.با کمک گوشی و اسپکیر صدای آب در موقعیت های مختلف را پخش می کنیم و از دانش آموزان می خواهیم تشخیص دهند صدای آب،دریا مربوط به کجاست؟

دانلود انواع صداهای شرشر آب، موج دریا، باران، رودخانه 

دانلود صدای دریا

با کمک این بازی مهارت شنیداری دانش آموزان تقویت می شود.

 

2. مسابقه پیدا کردن وسایل آبی

هر کی میتونه 5 تا وسیله تو کلاس نام ببر که رنگشون آبی هست.

 

3. ساخت کاردستی نقاشی

با کمک سنگ ریزه ها از بچه ها بخواهید به صورت گروهی قایقی داخل دریا بسازند.

 

 

تصویرخوانی

سراغ کتاب می رویم و به بچه ها فرصت می دهیم با همگروهی شان تصویر را ببینید و خود را برای توصیف تصویر آماده کنند. برای انتخاب گروه می توان از روش قرعه کشی استفاده کرد.

بعد از تصویرخوانی دانش آموزان نکات باقی مانده را به دانش آموزان ارائه می کنیم. دربارهٔ موارد استفاده از آب برای آشاميدن، فايدهٔ لوله کشی و آب پاک و سالم و گردش آب در طبيعت، ابر، باران، برف و آب شدن برف قلّه های کوه ها، جاری شدن آن و تشکيل آب رودخانه بحث را ادامه می دهیم.

 

تصویرکها

توجّه دانش آموزان را به تصاوير کوچک زيرنگاره ها جلب می کنیم. از آنها می خواهیم در گروه صحبت کنند و حدس بزنند هر تصوير چه کلمه ای را نشان می دهد. پس از بحث و گفت وگو در کلاس، دانش آموزان را راهنمايی می کنیم که تصوير را با شکل کلمه مطابقت دهد و سپس آن را تلفّظ کنیم.

 

همچنين توجّه بچّه ها را به رنگ حروف جلب می کنیم و می گويیم صدايی که امروز ياد گرفتيم، با رنگ قرمز نوشته شده است. بچّه ها در گروه آن را پيدا کرده و شکل آن را ببينند و دو شکل دارد. در روی تابلو می نويسیم و به « آ ا » صدای آن را ادا کند. در این قسمت ماجرای تفاوت آ با ا را از طریق قصه و شعر بیان می کنیم و  اشاره می کنیم که صدای در وسط و آخر کلمه اشاره می کند، (آ) اوّل، (ا) غير اوّل.« آ»  در اوّل و شکل« ا» در وسط و آخر کلمات می آید.  دانش آموزان را تشويق می کنیم که کلمات زير هر تصوير را با هم و تک تک بخوانند.

بازی

1. کلماتی پیدا کنید که مثل آب صدای اولشون «آ» باشد. آسمان،
2. کلماتی پیدا کنید که مثل دریا صدای «ا» غیر اول داشته باشند مثل تراش، پاک کن، مداد

 

برای آموزش شکل نوشتاری حرف آ و ا

با کمک سنگ ریزها از آنان می خواهیم  حرف آ و ا را بنویسند.

از آنان می خواهیم شکل نوشتاری آب و آبی و دریا را بنویسند.

 

سنجش تکوینی در قالب بازی

1. کلماتی را بروی تخته می نویسیم و حروف آ و ا را خالی می گذاریم و از آنها می خواهیم بین آ و ا حرف مناسب با صدا را انتخاب کند. به طور مثال:

• ….. سمان
• پ..ک کن
• تر… ش

2.  چند تصویر مقابل دانش آموز می گذاریم و از او می خواهیم تصاویری که صدای آ اول دارند را انتخاب کنند. سپس از دانش آموزان می خواهیم تصاویر که صدای ا غیر اول دارند را پیدا کنند.

 

فعالیت های بعد از تدریس

1. سراغ کتاب نگارش می رویم و با هم تمرینات را در کلاس انجام می دهیم.
2. برای تکلیف در منزل از دانش آموزان می خواهیم نام5 وسایل منزل را که با صدای آ و ا هستند را به طور جداگانه مشخص کنند و نقاشی آن را با آبرنگ بکشند.

 

والدین عزیز برای تقویت انگیزه دانش آموزان پایه اول می توانید از محتوای فیلم زیر استفاده کنید کافی است کلیک کنید.

آموزش حرف آ ا برای کودکان 

 

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.

در سایت خانواده توانمند و کانال آموزش کودکان استنثایی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا نیز نحوه آموزش به کودکان کم توان ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال را در قالب فیلم، پادکست و مقاله ارائه کرده ایم. تیم آموزشی خانواده توانمند در جهت تحقق عدالت آموزشی تمام محتوای آموزشی مورد نیاز کودکان بانیازهای ویژه و خانواده آنان را به طور رایگان به اشتراک می گذارد.

بنابراین اگر شما کودک با نیاز ویژه‌ای رو میشناسد که دارد رنج می‌برد. اما سرشار از استعدادها و توانمندهای خاص خودش هست خوشحال می‌شویم که خانواده توانمند رو بهشون معرفی کنید.

خانواده توانمند سایتی است که تمام آموزش های تخصصی ساده و متناسب با فرزند شما را به صورت بازی در سایت و شبکه های اجتماعی اش قرار می دهد. شما در هر نقطه دنیا و با هر امکاناتی که دارید می توانید یک خانواده توانمند باشید.