آموزش جمع و تفریق فرآیندی کلاس دوم: از پیش نیاز تا یادگیری آسان
03/08/1404
چرا موضوع این مقاله از سایت خانواده توانمند قصه برای جمع فرایندی کلاس دوم است؟
اگر تا به حال دیده‌اید که یک دانش‌آموز کلاس دومی هنگام جمع و تفریق فرآیندی (مرحله‌به‌مرحله) ناگهان «گیر» می‌کند، مکث می‌کند، می‌ترسد یا حتی عددها را جا‌به‌جا می‌نویسد، تعجب نکنید! ریاضی برای کودک کلاس دوم هنوز یک *زبان تازه* است؛ زبانی که اگر خشک و بی‌روح آموزش داده شود، خیلی زود او را خسته می‌کند. اما یک راز بزرگ وجود دارد: هر چیزی که برای کودک داستان شود، قابل فهم می‌شود.
وقتی معلم یا والدین یک مفهوم ریاضی را در قالب یک قصه، یک ماجرا، یک تصویر ذهنی جذاب تعریف می‌کنند، کودک دیگر با «عدد» روبه‌رو نیست… بلکه با آدمک‌هایی روبه‌روست که حرکت می‌کنند، کمک می‌خواهند، سفر می‌کنند یا با هم ترکیب می‌شوند! اینجاست که ریاضی از «حساب» تبدیل می‌شود به تجربه‌ای هیجان‌انگیز.
در قصه‌گویی برای جمع فرایندی کلاس دوم باید به چه اصولی توجه کرد؟
قصه‌گویی مؤثر باید با ساختار ذهنی، مهارت‌های شناختی و نیازهای حسی کودکان هفت–هشت ساله هماهنگ باشد. مهم‌ترین اصول:
۱. اصل تصویرسازی (Visual Thinking) کودکان کلاس دوم جهانی را بهتر با تصاویر می‌فهمند تا کلمات انتزاعی. پس قصه باید همراه با تشبیه، تصویر ذهنی و شخصیت‌پردازی باشد.
۲. اصل ساده‌سازی (Simplification) جملات کوتاه، روند مرحله‌به‌مرحله و واژه‌های آشنا برای کودک.
۳. اصل تکرار معنی‌دار تکرار نکته‌های مهم در قالب دیالوگ یا اتفاق‌های قصه باعث تثبیت مفهوم می‌شود.
۴. اصل هیجان و تخیل قصه باید حس کنجکاوی، خنده، یا هیجان را در دانش‌آموز فعال کند تا یادگیری عمیق شود.
۵. اصل ارتباط با تجربه کودک عددها باید تبدیل به شخصیت‌هایی شبیه دنیای کودکان شوند: کارخانه، نگهبان، آسانسور، اتوبوس، باشگاه، مدرسه و…
قصه برای جمع فرایندی کلاس دوم «کارخانه عددسازی»:
بهترین داستان برای آموزش جمع فرآیندی کلاس دوم این قصه کاملاً با تصویر کارخانه، طبقات و اتاق‌ها هماهنگ است و برای کلاس دوم فوق‌العاده مؤثر است.
روزی روزگاری دو تا عدد دو رقمی به نام 24 و 32 باهم تصمیم گرفتند به کارخانه عددسازی بروند. جلوی در کارخانه یک نگهبان مهربان ایستاده بود. نگهبان گفت:« سلام عددها شما با خودتان علامت جمع آوردین؟» عدد ها گفتند:« بله! این علامت+ دوست ماست با کمکش می خواهیم عدد جدید و بزرگتر بسازیم. نگهبان لبخند زد و گفت:« خیلی خوب، به کارخانه عددسازی خودش آمدید.» اینجا نظم خیلی مهمه اول باید برید سر جای خودتان بشینید. دهگان ها تو مربع ها می شینند چون قوی و بیشتر هستند و یکان ها تو دایره ها می شینند چون کوچکتر و کمتر هستند.
عدد 24 وارد شد: عدد دهگانش تو مربع ها نشست و عدد یکانش تو دایره ها نشست. عدد 32 هم پشت سرش آمد عدد دهگانش در مربع پایینی نشست و عدد یکان در دایره پایینی نشست. نگهبان ماشین عددسازی را روشن کرد و صدای ربات جمع کن به گوش رسید. ربات گفت:« در مرحله اول دهگان ها آماده اید؟ تو مرحله اول شما را با هم جمع می کنم» دهگان عدد 24 و32 باهم گفتند :« بله» ربات دهگان ها را با هم جمع کرد و در طبقه پایین قرار داد. عددهای یکان که منتظر مانده بودند گفتند: پس ما چیکار کنیم؟ ربات جمع کن به یکان ها گفت: منظم از بالا به طبقه پایین بیاید تا شما را با هم جمع کنم.» یکان از طبقه بالا پایین پریدن و تو دایره ها نشستند. ربات گفت:« حالا نوبت کوچولوهاست! چهارتا یکی با دوتا یکی باهم دوست شوند» یکان ها با خوشحالی گفتند:« ما6 تا یکی شدیم.» ربات با خوشحالی گفت:« حالا دهگان ها و یکان های جدیدی ساختم»
مزیت‌های آموزشی قصه برای جمع فرایندی کلاس دوم
۱. تبدیل عددهای خشک به شخصیت‌های قابل فهم کودک دلیل جابه‌جایی دهگان و یکان را درک می‌کند، نه حفظ.
۲. کاهش اضطراب ریاضی قصه اضطراب را کم می‌کند و روابط عددی را ساده و سرگرم‌کننده می‌سازد.
۳. تثبیت کامل مفهوم انتقال (حمل) «آسانسور دهگان» یک تصویر ذهنی قدرتمند و ماندگار ایجاد می‌کند.
۴. نظم‌دهی شناختی دانش‌آموز مرحله‌به‌مرحله کار را انجام می‌دهد و گیج نمی‌شود.
۵. مناسب برای دانش‌آموزان کندنویس یا فراموشکار چون روند قصه ثابت است، بچه‌هایی که مدام فراموش می‌کنند، با یادآوری داستان مراحل را به خاطر می‌آورند.
چرا استفاده از قصه در آموزش جمع فرایندی کلاس دوم ضروری است؟
- کودکان کلاس دوم هنوز با مفهوم «مکان»، «ارزش مکانی»، و «انتقال» مشکل دارند.
- قصه باعث می‌شود دانش‌آموز بدون اینکه از کلمات پیچیده استفاده کنید، ساختار ریاضی را بفهمد.
- قصه حافظه بلندمدت را فعال می‌کند و یادگیری تثبیت می‌شود.
جمع‌بندی
قصه‌گویی یک ابزار جادویی برای آموزش مفاهیم پیچیده ریاضی است. قصه کارخانه عددسازی به معلمان و والدین کمک می‌کند تا:
- جمع فرآیندی را بصری و قابل لمس کنند
- اضطراب دانش‌آموزان را کاهش دهند
- یادگیری پایدار و عمیق ایجاد کنند
