راهکار تقویت املا موضوع این مقاله از سایت خانواده توانمند است. مشکلات املایی دانش آموزان دلایل مختلفی  دارد در ضمن برای پیدا کردن مشکلات املایی دانش آموزان و روش های شناسایی آنها باید خانواده در کنار معلمان مشارکت کند. با مشارکت والدین درمان اختلالات املایی در دوره ابتدایی راحت تر انجام می شود.

مادر و پدر دانش آموزان معمولا به هنگام مواجه با غلط املایی زیاد کودکان دلبندشان در گام اول فکر می کنند: معلم به او سخت گرفته است و برای همین کودک مضطرب بوده و نتواسته املا را بدون غلط بنویسد. این فکر زمانی به ذهن والدین می رسد که کودک غلط املایی کمی در منزل دارد!!!

بعضی از والدین نیز علت غلط املایی کودکان شان را به دلایل ارثی مرتبط می کنند. به هنگام دریافت مشاوره از سایت خانواده توانمند می گویند: علت ضعیف بودن املا پسرم یا دخترم ارثیه چون منم یا باباش املایی خوبی نداشتیم!!!

 

در این مقاله از سایت خانواده توانمند دلایل مختلف اختلال املایی دانش آموزان و راهکارهای تقویت املایی دانش آموزان ارائه می شود. لطفا تا انتهای مقاله سایت خانواده توانمند همراه ما باشید.

 

 مقاله پیشنهادی: علائم اختلال حس عمقی در کودکان حین نوشتن و غذا خوردن

 

 

املا چرا مهمه؟

چرا باید به املای بچه ها توجه کنیم؟ چرا باید به خاطر ضعف املایی بچه ها نگران باشیم؟ خیلی از والدین اهمیت درس املا را نمی دانند و زمانی که معلم اختلال املا دانش آموز را به والدینش اطلاع می دهد آنان می گویند:

• مهم نیست ریاضیش خوبه!!!
• بچه های باهوش املاشون خوب نیست!!!
• به بچه ام به خاطر املا استرس ندید!!!
• ما خوندیم چی شدیم که بچه ام به خاطر املاش استرس بکشه!!!
• حتما از شما میترسه و گرنه تو خونه عالیه؛ من باهاش مشکلی ندارم!!!
• نیاز به راهکار تقویت املا نیست بهتر شما یکم تغییر تو روش آموزش تون ایجاد کنید!!!

املا مهم است چون دانش آموز بار معنی واژه هایی که شنیده است را بدون کم و کاست بنویسد. الفاظ و واژه ها باید به خوبی مقصود نویسنده را بیان کنند و بازگو کننده مقاصد و نیت او باشند. از این جهت است که از دیر باز املا را در مدارس تدریس می کنند و برای نوشتن قواعد می سازند.

املا به دانش آموزان کمک می کند تا مهارت های خود در زمینه هایی مانند گوش دادن با دقت، تمرکز و توجه داشتن به گفتار گوینده(معلم)، آمادگی لازم برای گذر از رونویسی( نوشتن غیرفعال) به جمله نویسی و انشا( نوشتن فعال) نیز تقویت نمایند.

 

علت غلط املایی دانش آموزان چیه؟

در غلط املایی یا اختلال املایی دانش آموزان نمی توان تنها یک عامل را در نظر گرفت. هیچ گاه یک عامل به تنهایی نمی تواند سبب اصلی اختلال املایی دانش آموزان شود بلکه تمام عوامل در تعامل نزدیک با هم هستند. در این قسمت 6 عامل تاثیرگذار در بروز غلط املایی دانش آموزان را معرفی می کنیم.

• عوامل آموزشی و تربیتی
• عوامل مربوط به ضعف در خواندن
• عوامل فرهنگی و خانوادگی
• دشواری های مربوط به خط فارسی
• فعالیت مغز و اعصاب
• عوامل ژنتیکی

 

مقاله پیشنهادی: علت غلط املایی زیاد دانش آموزان

 

دشواری های مربوط به خط فارسی

ماهیت زبان فارسی به گونه ای است که دشوارهایی در نوشتن سراغ دانش آموزان می آید و موجبات اختلال در املا را فراهم می سازد. به طور مثال:

• برای بعضی از صداها بیش از یک علامت وجود دارد به طور مثال: ذ، ز، ض، ظ
• بعضی حروف نماینده بیش از یک صدا هستند. به طور مثال: در دو، مور، وام،، جوشن
• «و» اگر بعد از « خ» قرار بگیرد گاهی خوانده نمی شود.به طور مثال خواندن، خویش، خواهر
• مصوت های کوتاه ( َ ِ ُ ) معمولا در خط منعکس نمی شوند و به همین سبب، بسیاری از واژه ها با املای مشابه، تلفظ و معنای متفاوت دارند. به طور مثال: برد: بَرَد، بُرد، برَد( سرما)، بُرَد
• در خط فارسی غالبا یک حرف به دو یا چند صورت نوشته می شود و این بستگی به جایگاه آن حرف در واژه دارد. به طور مثال» غالب حروف به چهار شکل: اول، وسط، آخر تنها نوشته می شوند.
• علاوه بر حروف، در خط فارسی دشواری های دیگری وجود دارد. به طور مثال: حرکات یا مصوت های کوتاه ( َ ِ ُ) به طور مثال پَر، پِر، پُر     مد( آ) روی الف به طور مثال آرد، مآخذ     تشدید      تنوین     سکون       یایی کوتاه

 

عوامل ژنتیکی در بروز اختلال املا

در ارزیابی میزان تاثیر عوامل ژنتیکی در املای واژه های واقعی، ساختگی و بی قاعده نشان داده شده است که تاثیر املا برای واژه های واقعی 76% واژه های ساختگی52% و واژه هایی بی قاعده 76% است. هم چنین مطالعه دوقلوهای بزرگسالی که جداگانه پرورش یافته بودند نشان داده است که نقش عوامل وراثتی در املا 76% است. گزارش ها حاکی از آن بود که نقش وراثت در اختلال املا بیشتر از خواندن است. برخی پژوهش ها نقش وراثت در اختلال املا را 60 تا 70 درد دانسته اند.

 

فعالیت مغز و اعصاب

نارسانویسی به عنوان اختلال زبانی در نظر گرفته می شود که از نابهنجار های رشد مغزی ناشی شده است. نتایج بررسی هایی که با استفاده از الکتروانسفالوگرافی و مگناتوانسفالگری انجام شده بود. نشان داد در دانش آموزان عادی و دانش آموزان دارای اختلال یادگیری در آغاز پردازش واژه های نوشته شده فعالیت در نواحی پایین گیجگاهی برابر است. پس از آن، در دانش آموزان دارای اختلال یادگیری فعالیت نواحی گیجگاهی راست بیشتر است و در دانش آموزان عادی فعالیت نواحی گیجگاهی چپ بیشتر است.

 

ضعف در خواندن

اختلال املا اغلب در کودکان با مشکل خواندن به ویژه تلفظ صحیح ارتباط دارد. به عبارتی اختلال املا در این کودکان ممکن است نخستین بار زمانی کشف شود که مشکل خواندن ارزیابی می شود. این دشواری در گروه بزرگسالان هم قابل مشاهده است، به طوری که آنان در زمینه املا اغلب اوقات واژه هایی را اشتباه می نویسند که نمی توانند درست آنها را تلفظ نمایند. آنها معتقدند که ضعف در بازنمایی های واج شناختی در حافظه، موجب دشواری تلفظ بهنجار واژه می شود. آن نیز باعث صعف دانش رابطه  حرف- صدا می گردد و سرانجام موجب نوشتن با املا غلط می شود.

 

عوامل آموزشی و تربیتی

دانش آموزانی که تازه وارد مدرسه می شوند اگر در یافتن واج های متوالی در واژه مشکل داشته باشند قادر به کشف اصول الفبایی نبوده و نمی توانند روابط صدا و املا را کشف نمایند. بدون آموزش و مداخله های ویژه رشد مهارت بازشناسی واژه در این دانش آموزان آسیب خواهد دید. واقعیت آن است که بسیاری از دانش آموزانی که برچسب اختلال یادگیری می خورند اصولا به دلیل تعاملات نامناسب با والدین و معلمان، کارآمدی یادگیری خود را از دست می دهند.

 

مقاله پیشنهادی: علت کند نویسی دانش آموزان

 

3 راهکار تقویت املا

برای تقویت املا دانش آموزان در پایه های مختلف می توان از راهکارهای تقویت املایی زیر استفاده کرد:

1. یادیارها
2. چندحسی
3. ادراک و حافظه

 

یادیارها راهکاری برای تقویت املای دانش آموزان

بیشتر فعالیت ها در آموزش واج ها و حروف در سال اول دبستان صورت می گیرد. معلمان صداها را به همراه شکل نوشتاری به دانش آموزان یاد می دهند. اما گاهی صورت نوشتاری یک کلمه یا حرف از صورت گفتاری آن متفاوت است، مانند:

• خواهر، خورشید، خواهش
• یا حروفی مانند( س، ص، ث)
• کلماتی مانند لانه، دانه و پرنده و … که (ه) آخر آنها تلفظ نمی شود و دانش آموزان فقط از راه شنیدن باید تشخیص دهد

از این گونه اند که قاعده خاصی هم برای تشخیص وجود ندارد. این ها همان استثناء های زبان هستند که یادگیری آنها برای دانش آموزان و یاددهی آنها برای معلم بسیار مشکل می باشد. زیرا برای دانش آموز کلاس اولی قابل درک نیست که به عنوان مثال چرا کلمه خواب را به این صورت می نویسند اما به صورت خاب تلفظ می کنند.

با توجه به این که حافظه در هر جنبه از یادگیری نقش مهمی دارد می توان از ابزارهای کمکی حافظه جهت یادگیری بهتر املای کلمات بی قاعده استفاده کرد. به عنوان مثال یادیارهای دیداری و شنیداری که هم موجب تقویت عملکرد حافظه می شود و هم برای دانش آموزان جذاب است.

 

مزایا راهکار تقویت املا با یادیارها

یکی از روش های جدید املانویسی یادیارها هستند. یادیارها راهکار تقویت املا است. برای آموزش املاء کلمات خاص با استفاده از یادیارها، شکل کلی کلمه همراه با یک تصویر، داستان یا با استفاده از یک شکل خاص به دانش آموزان ارائه می شود تا:

1. نگهداری مطالب در ذهن دانش آموزان آسان شود.
2.  مطالب بیشتری را در زمان طولانی تری در ذهن جای داد.
3. در واقع به وسیله یادیارها، توانایی دانش آموزان در به یادآوری مطالب خاص تقویت شود.

 

آموزش کلمه طناب و حوض با یادیارهای تصویری

برای آموزش کلمه طناب از  دانش آموز خواسته می شود تا به تصویری نگاه کند که کلمه طناب نوشته شده است و از دسته حرف ( ط) آدمک های کوچک رسم کرده که در حال بازی کردن هستند.

در مورد آموزش کلمه حوض، دانش آموزان کلمه را به شکلی کلی در دفتر خود یا روی تخته نوشته و آن گاه در قسمت خالی حرف (ض) حوضی را نقاشی کرده و در آن آب و ماهی کشیدند، این ها نمونه ای از یادیارهای تصویری است.

 

آموزش کلمه خواهر با یادیارهای شنیداری

در مورد یادیارهای شنیداری بیشتر از شعر یا داستان های کوتاه استفاده می شود به عنوان مثال برای آموزش کلمه خواهر، می توان این داستان را نقل کرد : روزی ( خ) و ( ا) می خواستند به میهمانی بروند خواهر آن ها ( و) گفت: من هم می آیم، آنها به او گفتند: به شرظی تو را با خودمان می بریم که وسط ما باشی اما هیچ صدایی نداشته باشی و او قبول کرد، بنابراین در کلمه خواهر ( «خ» و «ا») صدا دارند اما (و) خیر.

 

راهکار تقویت املا با راهبردهای چند حسی

کودکان تا 10 سالگی از طریق حواس شان می آموزند. راهبرد های چندحسی راهکار تقویت املا دانش آموزان در تمامی پایه ها هستند. در راهکارهای چند حسی همه حواس یا بیشتر حواس پنجگانه دانش آموزان درگیر می شود. در راهبرد چند حسی برای تقویت املا دانش آموزان کلاس اول  و تقویت املا دانش آموزان کلاس دوم و سایر پایه ها از  تحریک حس حرکتی، لامسه، دیداری و شنیداری استفاده می شود.

این راهبرد معمولا با لمس و ردگیری انگشتی و آموزش حروف و کلمات سر و کار دارد. به عنوان مثال، معلم کلمه را بزرگ و خوانا روی کاغذ نوشته و از دانش آموز می خواهد با انگشت آن کلمه را از ابتدا تا انتها ردگیری کند. برای افزایش احساس لمسی و عضلانی در تمرین های ردگیری از خاک رس، ماسه، یا رنگ و…  استفاده می شود.

 

مراحل پنج گانه راهبرد چند حسی

با کمک 5 مرحله زیر حواس دانش آموز به تدریج تقویت می شود و مشکلات املایی دانش آموزان رفع می شود.

مرحله فهم معنا و ادای کلمه

به دانش آموز بگویید با دقت به کلمه نگاه کند، تلفظ درست آن را گفته و آن را در جمله به کار ببرد.

 

مرحله تصور کلمه

از دانش آموز بخواهید بعد از دیدن کلمه آن را بخواند. سپس تعداد بخش های آن را شمرده و بخش به بخش کلمه را بخواند. بعد کلمه را به طور شفاهی به زبان آورد و شکل کلمه را در هوا ترسیم کند و کلمه را با استفاده از انگشت خود ردگیری کند.

 

مرحله بازخوانی

از دانش آموز بخواهید بعد از تماشای کلمه، چشمان خود را بسته و شکل آن را در ذهن مجسم کند، بعد کلمه را به طور شفاهی هجی کند و چشمانش را باز کند و گفته ها خود را با اصل کلمه مطابقت دهد.

 

مرحله نوشتن کلمه

دانش آموز باید با کمک حافظه خود کلمه را بدون خطا بنویسد، بعد کلمه نوشته شده را با اصل آن مطابقت دهد تا ببیند درست نوشته است یا خیر، شکل حروف را نیز مطابقت می دهد متوجه خوانا بودن آنها شود.

 

مرحله مهارت یابی

دانش آموز روی کلمه را می پوشاند بعد می نویسد، اگر درست بود برای بار دوم و سوم آن کلمه را تمرین می کند.

 

 

تقویت ادراک راهکار تقویت املایی دانش آموزان

 

ادراک بینایی نقش مهمی در یادگیری تحصیلی همه دانش آموزان بازی می کند. تمیز بینایی یکی از مهارت های مهم در حوزه ادراک بینایی است. با کمک مهارت تمیز بینایی کودک می تواند تفاوت و شباهت اشیا را بفهمد. با کمک تمیز بینایی کودک توانایی درک و شناخت ریزه کاری ها و جزییات کلمات را به دست می آورد. به عنوان مثال: پی بردن به تفاوت جزیی بین دو حرف ( ح و خ) یا ( ک وگ).

در ادامه مقاله سایت خانواده توانمند راهبردهایی جهت حل مشکلات املایی دانش آموزان و روش های شناسایی آنها در حیطه ادراک بینایی ارائه می شود.

 

تقویت تمییز دیداری راهکار تقویت املایی دانش آموزان

تمیز دیداری در کلمات یعنی:

•  توانایی تشخیص چیزی از چیزی دیگر به طور مثال تشخیص ( س) از (ش) یا (ک) از ( گ).
• توجه به نقطه ها و سرکش ها و…..

کارت هایی تهیه کنید و سمت راست هر کارت یک از حروف الفبا را نوشته و در سمت چپ کارت مجموعه ای از چند حرف الفبا را می نویسیم که حروف سمت راست نیز در بین آنها قرار دارد. بعد از دانش آموز می خواهیم که از بین حروف ستون سمت چپ، حرف نوشته شده در سمت راست را پیدا کند.

 

ادراک نقش از زمینه

تشخیص یک چیز از زمینه محیطی آن یعنی کودک توانایی ادراک نقش از زمینه را دارد. می توان یک نقاشی به دانش آموز داد که یک تصویر خاص در آن پنهان شده باشد و از او می خواهیم تصویر مورد نظر را پیدا کند و یا یک صفحه از کتاب درسی دانش آموز را انتخاب کرده و از وی می خواهیم دور حرف خاصی که ما تعیین می کنیم خط بکشد.

 

اکمال دیداری

توانایی بازشناسی یک شکل ناقص یعنی کودک یا دانش آموز توانایی شناخت اشکال ناقص از کامل را دارد. در این راهکار طرح های ناقصی از حیوانات در اختیار دانش آموز قرار دهید و از او بخواهید مانند پازل آنها را کامل کند. مثلا مرغی که یک پا ندارد و یا حروف الفبا را به صور ناقص روی یک صفحه  می نویسیم و از دانش آموز می خواهیم آنها را کامل کند.

 

هماهنگی چشم و دست

برای هماهنگی چشم و دست دانش آموزان حروف را به شکل نقطه چین در اختیار دانش آموز قرار می دهیم و از او می خواهیم که نقطه چین ها را کامل کند.  به طور مثال اشکال هندسی به شکل نقطه چین در اختیار دانش آموز قرار می دهیم  و از او می خواهیم که آنها را کامل کند.

 

حافظه توالی دیداری

توانایی به یاد آوردن آن چه دیده ایم به همان ترتیبی که بوده است را مهارت توالی دیداری می گویند. یک کارت به دانش آموز نشان داده که حاوی سه کلمه است بعد از چند ثانیه دیدن، کارت را مخفی می کنیم و از او می خواهیم کلمات را با همان ترتیب بیان کند.

 

تقویت ادراک شنیداری راهکار تقویت املا

در املا دانش آموزان از شنیداری خود نیز استفاده می کنند. اگر دانش آموزی اختلال شنیداری داشته باشد معمولا حروف را به خوبی نمی شنوند به طور مثال به جای کلمه دنبال می نویسد دمبال!!!

منظور از ادراک شنوایی، شنیدن به تنهایی نیست!!!

اختلال شنیداری یعنی ناتوانی در ادراک، بازشناسی و تفسیر آنچه شنیده می شود. دانش آموز برای داشتن ادراک شنیداری خوب باید مهارت های زیر را کسب کند:

• تمیز شنوایی
• حافظه شنیداری
• توالی شنیداری
•  ترکیب یا پیوند شنوایی

 

در ادامه مقاله سایت خانواده توانمند دو راهکار برای تقویت مهارت شنیداری دانش آموزان معرفی می شود:

 تشخیص اصوات راهکار تقویت املا

چشمان دانش آموز را بسته و از او بخواهید که با دقت به صدای پیرامون خود گوش دهد و تشخیص دهد که هر صدا تشخیص مربوط به چیست؟

 

تشخیص نوع صداها راهکار تقویت املا

صداهای مختلف مثل هواپیما، قطار، حیوانات و …. را ضبط کنید.  از دانش آموز بخواهید که با گوش دادن آنها را تشخیص دهد. یا به طور مثال دانش آموزان چشمان خود را ببندند و صداهایی مثل ضربه زدن به شیشه، انداختن یک سکه و… را  تشخیص دهند از دانش آموز می خواهیم به صداهای انواع خوردنی ها مثل صدای شکستن تخمه یا جویدن خیار و هویج  را تشخیص دهد.

 

 

تقویت حافظه راهکار تقویت املا

حافظه و ادراک لازم و ملزوم یکدیگرند، حافظه آدمی وابسته به داده هایی است که قبلا دریافت و ادراک شده است و همین طور شامل توانایی ذخیره سازی و یادآوری آنچه قبلا احساس و ادراک شده است نیز می باشد.

به عنوان مثال یک نجار زیری سنباده ای که دیروز استفاده کرده را الان می تواند حس کند. دانش آموزان دارای اختلال دیکته نویسی در یادآوری صداها، شکل ها، کلمات، جهات و… مکررا دچار  مسکل می شوند.  تقویت حافظه دیداری وشنیداری دانش آموزان دارای اختلالات املایی دوره ابتدایی ضروری است چرا که حافظه در هر جنبه از یادگیری نقشی حیاتی دارد.

 

بازی کدام کلمه راهکار تقویت املا

1. روی چند کارت اسم چند وسیله  را بنویسد و  در مقابل دانش آموز به طور ردیفی قرار دهید.
2.  به او یک دقیقه اجازه دهید که کلمات را بخواند و به یاد بسپرد.
3.  از او می خواهیم که چشم های خود را ببندد و یک کارت را از ردیف خارج کند و دوباره کارت ها باقیمانده را مرتب کند.
4.  سپس از او می خواهیم که چشمان خود را باز کند و کارت برداشته شده را شناسایی کند: تابستان- مداد دانش آموز- باران.

این فعالیت را با جابه جایی های مکرر چند بار تکرار  کنید در صورت آمادگی دانش آموزان می توان برای تلاش بیشتر تعداد کارت های حاوی کلمات را بیشتر کنید.

 

بازی حرف های پاک شده راهکار تقویت املا

1. کلمه ای را انتخاب کنید  و آن را درشت روی تخته بنویسید و از دانش آموز بخواهید که کلمه را بخواند و در هوا بنویسد.
2. سپس از او بخواهید چشم هایش را ببندد یک حرف از حروف کلمه را پاک کند.
3.  در این مرحله  از وی بخواهید چشمانش را باز کند و حرف پاک شده را بنویسد و دوباره کلمه را بخواند.

این فعالیت را با کلمات گوناگون تکرار کنید. این فعالیت روش خوبی برای یادگیری و تقویت الگوی ترتیبی املای کلمات می باشد.

به یاد آوری کلمات

دو دسته کارت از کلماتی که تشخیص آنها از یکدیگر کمی مشکل است تهیه کنید مانند( استان- دستان- بستان- سیستان) یک دسته را در اختیار دانش آموز و دسته دیگر را نزد خود نگه دارید سپس یک کارت را به دانش آموز نشان دهید و از او بخواهید این کارت را از مجموعه کارت های خودش پیدا کند.( مثلا کارت بستان را پیدا کند).

 

بازی نام ها

در این بازی دانش آموز باید از مهارت تمرکز استفاده کند. به داده های بازیکن قبلی اطلاعات جدید اضافه می کند و بازی تا زمانی که بازیکنی اشتباه نکرده باشد ادامه دارد.

 

حلقه حیوانات یک بازی حافظه با نام حیوانات

ابتدا معلم نام حیوان را می گوید به عنوان مثال خرگوش و بعد از دانش آموز می خواهد نام حیوانی را بگوید که با آخرین حرفی که می شنود شروع می شود مثلا شتر. البته این بازی را می توان با اسم خوراکی ها یا شهر ها و .. هم انجام داد.

 

کلمه های هم آوا

تعدادی کلمه هم آوا در اختیار دانش آموز قرار  دهید و از دانش آموز  بخواهید دور حروف مشترک دایره بکشد( مثل موش، گوش، دوش)

 

نتیجه گیری

در این مقاله از سایت خانواده توانمند به سه راهکار تقویت املا پرداختیم. در صورتی که نیاز به مشاوره و دریافت خدمات آموزشی داشتید با شماره 09054146911 تماس بگیرید.

 

 

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.

در سایت خانواده توانمند و کانال آموزش کودکان استنثایی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا نیز نحوه آموزش به کودکان عقب مانده ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال را در قالب فیلم، پادکست و مقاله ارائه کرده ایم. تیم آموزشی خانواده توانمند در جهت تحقق عدالت آموزشی تمام محتوای آموزشی مورد نیاز کودکان بانیازهای ویژه و خانواده آنان را به طور رایگان به اشتراک می گذارد.

بنابراین اگر شما کودک با نیاز ویژه‌ای رو میشناسد که دارد رنج می‌برد. اما سرشار از استعدادها و توانمندهای خاص خودش هست خوشحال می‌شویم که خانواده توانمند رو بهشون معرفی کنید.

خانواده توانمند سایتی است که تمام آموزش های تخصصی ساده و متناسب با فرزند شما را به صورت بازی در سایت و شبکه های اجتماعی اش قرار می دهد. شما در هر نقطه دنیا و با هر امکاناتی که دارید می توانید یک خانواده توانمند باشید.