تمرینات تعادلی برای بیماران ام اس موضوع این مقاله است. افراد مبتلا به ام اس(MS) برای داشتن زندگی مستقل و انجام فعالیت های مختلف برای کاهش اثرات اختلال تعادلشان نیاز به یک سری تمرینات دارند. برای انتخاب تمرینات تعادلی برای بیماران ام اس، کاردرمانگران نیازها و توانایی و شرایط زندگی و کاری افراد مبتلا به ام اس را بررسی می کنند. شما نیز برای انجام تمرینات تعادلی در منزل حتما با متخصص کاردرمانی خود مشورت کنید.

در این مقاله ما تمرینات عمومی که همه افراد می توانند برای تقویت حس تعادلشان استفاده کنند را معرفی می کنیم. در ضمن 5 تمرین تعادلی برای بیماران ام اس در منزل در قالب نشستن و وسایل کاردرمانی تعادلی نیز معرفی می شود.

تاثیر اختلال تعادل در زندگی روزمره افراد مبتلا به ام اس

اختلال ام اس منجر به تخریب میلین، الیگودندروست ها و آکسون ها می شود. این زمینه بروز اختلال تعادل، قدرت، هماهنگی عضلات را ایجاد می کند. از بین اختلالات افراد مبتلا به ام اس، اختلال تعادل تاثیر بیشتری در زندگی روزمره و انجام فعالیت های روزمره و حرفه ای افراد می گذارد.

افراد مبتلا به ام اس که اختلال تعادل دارند به مرور اگر درمان نشوند به دلیل کاهش فعالیت های فردی و اجتماعی و محدودیت مشارکت، منزوی تر می شوند.

علل بروز اختلال تعادل در بیماران ام اس

اختلال تعادل در بیماران ام اس ناشی از عوامل مختلفی است از جمله:

1. محدودیت های بیومکانیکال
2. ناتوانی در جمع آوری اطلاعات قابل اطمینان سیستم های بینایی، حس عمقی، وستیولار
3. ضعف عضلات
4. اسپاستیسیتی( گرفتگی عضلات و اسپاسم غیرارادی عضلات، انقباضات شدید و حرکات ناگهانی و غیرقابل کنترل) ایجاد شده در عضلات

 

 

نحوه درمان اختلال تعادل در بیماران ام اس

اختلالات تعادل در ام اس یک ناتوانی عملکردی است که ناشی از نابهنجاری عصبی حرکتی مثل ضعف عضلات و اختلالات حسی حرکتی می باشد. درمان اختلالات تعادل چند عاملی و مبنی بر ارزیابی های چند وجهی از عملکرد تعادل در زندگی واقعی است. کاردرمانگران پس از ارزیابی پارامترهای مختلف با طراحی تمرینات تعادلی برای بیماران ام اس به دنبال تحقق اهداف زیر هستند:

• افزایش تعادل
• افزایش قدرت عضلانی و توجه
• افزایش قدرت حرکتی و جسمی افراد
• افزایش مهارت استقلال
• ایجاد حس خودکفایی و رضایت

کاردرمانگران برای تحقق اهدافشان معمولا اقدامات زیر را انجام می دهند:

• آموزش انجام تمرینات تعادلی به افراد مبتلا به ام اس
• آموزش نحوه اجرای برنامه های قدرتی و هوازی
• آموزش استراتژی های پوسچرال( پوسچر به وضعیت و طرز قرارگیری بدن اشاره می‌کند. پوسچر عبارتی است که برای توصیف وضعیت قرارگیری بدن یا نحوه قرار گرفتن قسمت‌های بدن در کنار یکدیگر به کار می‌رود. پوسچر مطلوب نتیجه حفظ انحنای طبیعی ستون فقرات است).
•  تقویت یکپارچگی حسی

 

در ادامه مقاله توضیحاتی بیشتری درباره روش های متخصصان کاردرمانی بیماران ام اس ارائه می کنیم.

تمرینات تعادلی برای بیماران ام اس

شرایط جسمی مبتلایان به ام اس معمولا ضعیف است و با مشکلات تعادل و کاهش مشارکت همراه است. تمرینات تعادلی بیماران ام اس معمولا در قالب تمرینات ایروبیک، تمرینات قدرتی و یوگا است. انجام این فعالیت ها اثرات خوبی بر کاهش علائم و تناسب کلی افراد مبتلا به ام اس با سطح ناتوانی ضعیف تا متوسط دارد.

 

تمرینات قدرتی برای بیماران ام اس

تمرینات قدرتی برای افراد مبتلا به ام اس مفید است زیرا به شما در انجام فعالیت های روزانه کمک می کند. کارکردن روی گروه های عضلانی اصلی در قسمت پایین تنه شما ( همسترینگ، باسن) می تواند به بهبود یا حفظ قدرت راه رفتن، ایستادن، تعادل و استقامت عضلانی کمک کند.

 

مقاله پیشنهادی: راه رفتن بیماران ام اس

 

تمرین افزایش تحمل

با استفاده از تمرین افزایش تحمل افراد مبتلا به بیماری ام اس با نقاط قوت و توانایی هایشان در کنار بیماری ام اس آشنا می شوند و نحوه انجام فعالیت های قبلی خود را با تکنیک های جدید حرکتی و جسمی می آموزند. سطح توقعشان در انجام امور را متناسب با شرایط فعلی شان تعیین می کنند. به همین دلیل با رضایت بیشتری زندگی می کنند.

 

 انجام تمرینات ثبات مرکزی

تمرینات استفاده شده برای ثبات ستون فقرات، بازآموزی حس عمقی ناحیه لگنی، کمری، انقباض عضلات مالتی فیدوس با استفاده از ثبات داینامیک در وضعیت های مختلف طاق باز، دمر و چمباته و هم چنین اضافه نمودن کارهای داینامیک مثل حرکت اندام ها و در مراحل بعدی استفاده از توپ درمانی

 

تمرینات کاورتون و کوکسی

این تمرینات شامل موارد زیر هستند:

• تمرینات کاورتون و کوکسی شامل حرکت چشم و سر به صورت نشسته هستند؛ مانند نگاه کردن در جهات مختلف با و بدون چرخاندن سر و با چشم باز و بسته
• حرکات سر و تنه مانند برداشتن یک شی از روی زمین با حرکت به سمت جلو
• چرخیدن به سمت راست و چپ چین بلندشدن از وضعیت نشسته.

 کاردرمانی حسی حرکتی

حواس نقش مهمی در شناخت و نحوه تعامل افراد با محیط اطرافشان دارد. زندگی روزمره و تعامل پویا با محیط اطراف به همین اطلاعات و یکپارچه سازی حواس وابسته است. حس بینایی، عمقی، وستیبولار،لامسه، شنوایی در مهارت تعادل افراد نقش مهمی دارد. برای همین متخصصان کاردرمانی بیماران ام اس تمرینات تعادلی برای بیماران ام اس را در موقعیت های مختلف طراحی می کنند مانند:

1. راه رفتن بروی زمین، سطح شیبدار، فوم
2. کاهش ورودی های بینایی مثل حرکت چشم ها با سر و یا بستن چشم ها
3.  طراحی تمرینات مختلف با چرخش سر برای تحریک سیستم وستیبولار

متخصصان کاردرمانی به مرور با پیشرفت مراجع سطح تمرینات را ارتقا می دهند و با تغییر شرایط، چالش مراجع را بیشتر می کنند. برای مثال:

• کاردرمانگران با کاهش یا افزایش سطح حمایتی از مراجع به او فرصت می دهند مهارت های مختلف تعادلی را کسب کند
• با ایجاد تغییر در محیط تمرینات کاردرمانی برای بیماران ام اس مثلا ایجاد محیط آرام تمرین یا محیطی با محرک های برهم زننده توجه
• استفاده از تمرینات تعادلی استاتیک یا داینامیک شامل راه رفتن با چرخش سر و نگاه کردن به هدف ساکن، راه رفتن با حرکات عمودی و افقی چشم ها
• انجام یک تکلیف ثانویه در حین راه رفتن مانند اضافه کردن تکلیف شناختی، می تواند چالش تعادل دینامیک را ایجاد کند. بدین منظور می توان از مراجع خواست که همزمان وقتی از موانع تعادلی عبور می کند نام چند وسیله را نام ببرد یا آواز بخواند و..

آب درمانی

تمرینات آبی در حفظ عملکرد راه رفتن و حفظ تعادل در افراد مبتلا به ام اس مفید هستند. محیط آب به دلیل ویژگی خاصی که دارد می تواند مزایایی درمانی داشته باشد؛ مثلا نیروی رانش رو به بالا، آشفتگی جریان آب یا چگالی بیشتر آب نسبت به هوا باعث ایجاد مقاومت به حرکات می شود. در استخر آب، افراد می توانند انواع تمرینات تعادلی برای بیماران ام اس را انجام دهند: از جمله

• کشش عضلات مختلف
• راه رفتن به اشکال مختلف( به شکل دایره، در یک خط مستقیم) با گام بلند به سمت عقب
• ایستادن روی یک پا یا ایستادن به شکل گردو شکستن)
• تمرینات مربوط به اندام فوقانی در ترکیب با چرخش تنه در محیط آبی

 

تجویز وسایل  کاردرمانی تعادلی

برای تقویت مهارت تعادل در افراد مبتلا به بیماری ام اس نیاز به ارزیابی عوامل مختلی است. تعادل تحت تاثیر فاکتورهای درونی و بیرونی است. فاکتورهای بیرونی که می تواند کنترل تعادل را تحت تاثیر قرار دهد و خطر افتادن را کاهش دهد، عبارتند از:

• اصلاح محیط منزل و محل کار
• تجویز وسایل کاردرمانی مثل ارتزهای مچ پا، عصا یا واکر توسط درمانگر.

معمولا بیماران ام اس برای استفاده از تجهیزات توانبخشی مقاومت می کنند. برای کاهش مقاومت آنان می توان درباره مزایایی استفاده از تجهیزات کاردرمانی تعادلی برای آنان گفت. با استفاده از وسایل توانبخشی افراد وابستگی کمتری به دیگران خواهند داشت.

در خرید وسایل تعادلی کاردرمانی افراد باید با متخصصان کاردرمانی مشورت کنند. چرا که ابزار کمکی ممکن است بعضی عملکرد ها را بهبود بخشد اما باعث کاهش سایر عملکردها شود. برای مثال ارتز AFO می تواند تعادل استاتیک را در مبتلایان به ام اس که مشکل قدرتی و اختلال تعادل خفیف دارند، افزایش دهد، در حالی که زمانی که فرد 10 متر راه می رود محدودیت تعادل داینامیک برای او ایجاد می شود.

یکی از  تجهیزات کاردرمانی که جهت حفظ تعادل افراد مبتلا به ام اس حین راه رفتن توسط کاردرمانگران توصیه می شود گامیار است. استفاده از گامیار برای تقویت مهارت تعادل افراد مبتلا به ام اس مزایایی بسیاری دارد از جمله:

1. طبیعی جلوه دادن حرکات بدن به هنگام گام برداشتن
2. افزایش اعتماد به نفس در هنگام راه رفتن
3. پیشگیری از آتروفی عضلانی (تحلیل عضلات)
4. افزایش سرعت در راه رفتن
5. کمک به کاهش احتمال زمین خوردن و بالا بردن تعادل بدن
6. تسهیل بالا رفتن از پله و بلندی
7. افزایش و حفظ حرکات مچ پا
8. کمک به بازآموزی عضلات توسط حالت بایوفیدیک
9. پیشگیری از سرد شدن پا و بالا بردن جریان خون
10. کمک به بهبود سطح کیفیت زندگی بیمار و بازیابی استقلال فرد

 

5 تمرین تعادلی برای بیماران ام اس در منزل

در این قسمت 5 تمرین تعادلی در حالت نشستن را معرفی می کنیم.

در انجام تمرینات مانند مدت زمان و تعداد باید متناسب با نظر کاردرمانگر انجام دهید و تمرینات را خودسرانه تغییر ندهید.

نشستن ساکن

بنشینید و پاهای خود را صاف روی زمین بگذارید و دستان خود را برای حمایت استفاده کنید. وضعیت راست بدن خود را حفظ کنید: سر و شانه ها را در امتداد لگن نگه دارید و و وزن یکسان بر نشیمن گاه خود بیندازید. مستقیم به روبه رو نگاه کنید( به یک شی ثابت).

این تمرین را با قرار دادن دست ها روی ران و روی سینه نیز می توانید برای تقویت تعادل انجام دهید.

نشستن ساکن( روی سطح ناصاف و نرم مانند بالشت)

روی یک کوسن بنشینید و دستان خود را روی ران قرار دهید و پاهای خود را صاف روی زمین قرار دهید. وضعیت صاف را حفظ کنید: سر و شانه ها هم راستای لگن باشد و وزن مساوی روی نشیمن گاه وارد شود. مستقیم به یک شی ثابت نگاه کنید.

این تمرین را می توانید را با قرار دادن دست ها روی سینه انجام دهید.

 

انتقال وزن طرفی با حمایت: جابه جایی تنه تحتانی

پاها روی زمین باشد، لبه تخت بنشینید و دست ها را روی سطح حمایت قرار دهید. لگن خودتان را بالا ببرید به نحوی که وزن بدنتان به سمت بازو و ران راست بیفتد.

سر خود را صاف نگه دارید.

همین تمرین را روی سطح ناهموار هم انجام دهید.

 

انتقال وزن با حمایت به سمت جلو و عقب با کنترل تنه تحتانی

روی لبه تخت بنشینید، کف پاها روی زمین باشد. نوک بینی خود را به سمت زانو جلو آورید. به  عقب برگردید. سپس از طریق لگن به سمت عقب بروید. دقت کنید که نشیمن گاه همچنان در تماس با تخت است و شما تنه را به سمت عقب لم می دهند.

همین تمرین را روی سطح ناهموار هم انجام دهید.

 

انتقال وزن حمایت شده به صورت مورب

بنشینید و دستان خود را روی تخت یا سطح اتکا بگذارید. طوری خم شوید که بینی شما به سمت زانوی راستتان بیاید. برگردید. سپس طوری عقب روید که وزن شما روی نشیمن گاه سمت راستتان باشد.

همین تمرین را روی سطح ناهموار هم انجام دهید.

 

خدمات سایت خانواده توانمند

ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون محدودیت زمانی و مکانی بهره‌مند شوند.

در سایت خانواده توانمند و کانال آموزش کودکان استنثایی خانواده توانمند در تلگرام یا اینستاگرام، روبیکا نیز نحوه آموزش به کودکان عقب مانده ذهنی، کودکان اوتیسم، نابینا، ناشنوا، سندرم داون، کم توان ذهنی، بیش فعال را در قالب فیلم، پادکست و مقاله ارائه کرده ایم. تیم آموزشی خانواده توانمند در جهت تحقق عدالت آموزشی تمام محتوای آموزشی مورد نیاز کودکان بانیازهای ویژه و خانواده آنان را به طور رایگان به اشتراک می گذارد.

بنابراین اگر شما کودک با نیاز ویژه‌ای رو میشناسد که دارد رنج می‌برد. اما سرشار از استعدادها و توانمندهای خاص خودش هست خوشحال می‌شویم که خانواده توانمند رو بهشون معرفی کنید.

خانواده توانمند سایتی است که تمام آموزش های تخصصی ساده و متناسب با فرزند شما را به صورت بازی در سایت و شبکه های اجتماعی اش قرار می دهد. شما در هر نقطه دنیا و با هر امکاناتی که دارید می توانید یک خانواده توانمند باشید