موضوع این مقاله از سایت خانواده توانمند یکی از سوالات پرتکرار والدین از مشاوران سایت است:چگونه بفهمیم چشم نوزاد سالم است؟

والدین عزیز، سلامت چشم و بینایی نوزاد یکی از مهم‌ترین نگرانی‌هاست. دانستن روند طبیعی رشد بینایی و علائم هشداردهنده می‌تواند به شما کمک کند تا با آرامش بیشتری این دوره حساس را پشت سر بگذارید و در صورت لزوم، به موقع برای فرزندتان اقدام کنید.

روند رشد بینایی نوزادان از بدو تولد تا یک سالگی

برای پاسخ به سوال چگونه بفهمیم چشم نوزاد سالم است؟ باید فرآیند رشد بینایی کودک را بشناسیم. رشد بینایی نوزاد یک فرآیند پیچیده و شگفت‌انگیز است که مرحله به مرحله پیش می‌رود:

• در بدو تولد تا ۱ ماهگی:
  • نوزاد تازه متولد شده می‌تواند نور، حرکت و تضادهای شدید (مثل سیاه و سفید) را تشخیص دهد.
  • دید او تار است و بیشتر روی اجسامی که در فاصله ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متری صورتش قرار دارند (مثل صورت مادر هنگام شیردهی) متمرکز می‌شود.
  • چشمانش ممکن است گاهی اوقات به صورت نامنظم حرکت کنند.
  • او به نور مستقیم واکنش نشان می‌دهد (مثلاً چشمانش را می‌بندد).
• ۲ تا ۴ ماهگی:
  • بینایی نوزاد شروع به بهبود می‌کند و او می‌تواند روی اشیاء کوچک‌تر و رنگ‌ها (به ویژه رنگ‌های روشن) تمرکز کند.
  • شروع به دنبال کردن اشیاء متحرک با چشم می‌کند.
  • کودک در این سن ممکن است قادر به “برقرار کردن تماس چشمی” با والدین باشد.
  • ممکن است به صورت‌های آشنا (مانند صورت شما) لبخند بزند.
• ۵ تا ۸ ماهگی:
  • درک عمق (توانایی دیدن سه‌بعدی) در او شروع به توسعه می‌کند.
  • مهارت دنبال کردن اشیاء متحرک بهبود می‌یابد و او می‌تواند به سرعت اشیاء را با چشمانش دنبال کند.
  • شروع به تشخیص تفاوت بین چهره‌های آشنا و ناآشنا می‌کند.
  • به سمت اسباب‌بازی‌ها و اشیائی که می‌بیند، دست دراز می‌کند.
• ۹ تا ۱۲ ماهگی:
  • دید او بسیار واضح‌تر می‌شود و می‌تواند جزئیات را ببیند.
  • توانایی قضاوت در مورد فاصله و درک عمق به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد.
  • قادر به تشخیص و اشاره به اشیاء کوچک است.
  • در این سن، هماهنگی چشم و دست نیز به خوبی رشد می‌کند.

علائم نابینایی و کم‌بینایی در نوزادان: چه زمانی نگران شویم؟

 این سوال چگونه بفهمیم چشم نوزاد سالم است؟ وقتی برای والدین پیش میاد که روند رشد بینایی کودک خود را زیر نظر گرفته اند ولی نمی دادند به چه نشانه هایی باید توجه کنند.

توجه به نشانه‌هاکه در ادامه معرفی می کنیم بسیار مهم است و در صورت مشاهده هر یک از آن‌ها، باید فوراً با چشم‌پزشک یا متخصص اطفال مشورت کنید:

• عدم تماس چشمی ثابت: نوزاد پس از ۳ ماهگی نتواند تماس چشمی پایدار برقرار کند.
• عدم دنبال کردن اشیاء: کودک بعد از ۴ ماهگی اشیاء متحرک یا صورت شما را با چشمانش دنبال نکند.
• حرکات غیرعادی چشم:
  • انحراف چشم دائمی: یکی از چشم‌ها یا هر دو چشم همیشه به سمت داخل یا خارج منحرف باشند (لوچی).
  • حرکت سریع و غیرارادی چشم (نیستاگموس): چشمان نوزاد به صورت مداوم و سریع به اطراف حرکت می‌کنند.
  • سوسو زدن یا مالش بیش از حد چشم: این می‌تواند نشانه ناراحتی یا تلاش برای بهبود دید باشد.
• واکنش ندادن به نور شدید: مردمک چشم به نور واکنش نشان ندهد یا اندازه آن تغییر نکند.
• وجود لکه سفید در مردمک چشم: (لکوکوریا) که ممکن است نشانه آب مروارید مادرزادی یا سایر مشکلات جدی باشد.
• افتادگی پلک (پتوز): یک یا هر دو پلک پایین‌تر از حد طبیعی باشند و بخشی از مردمک را بپوشانند.
• حساسیت شدید به نور (فوتوفوبیا): نوزاد در برابر نور معمولی بسیار آزرده به نظر برسد.
• مشکل در تشخیص چهره‌های آشنا: نوزاد در سنین بالاتر نتواند چهره والدین را از غریبه‌ها تشخیص دهد.
• کج کردن سر یا نزدیک شدن بیش از حد به اشیاء: برای دیدن بهتر، سرش را کج کند یا اشیاء را بسیار نزدیک به چشمانش نگه دارد.
• عدم لبخند اجتماعی در پاسخ به چهره‌ها (پس از ۲ ماهگی).
• عدم پاسخ به حرکات دست یا بازی‌های ساده دیداری (مثل دالی بازی).

سؤالات رایج والدین درباره بینایی نوزادان

۱. آیا انحراف چشم گاه‌گاهی در نوزاد طبیعی است؟

بله، در دو تا سه ماه اول زندگی، انحراف‌های گاه‌به‌گاه چشم نوزاد طبیعی است؛ چرا که او هنوز در حال یادگیری هماهنگی عضلات چشم است. اما اگر این انحراف پس از ۳ ماهگی دائمی شد یا شدت گرفت، باید توسط چشم‌پزشک معاینه شود.

۲. نوزاد من همیشه به یک اسباب‌بازی خاص نگاه می‌کند، آیا این نگران‌کننده است؟

خیر، این کاملاً طبیعی است. نوزادان به اشیاء با تضاد رنگی بالا، حرکت یا صورت‌های انسانی جذب می‌شوند. این نشان می‌دهد که او توانایی تمرکز را دارد. اگر فقط به یک جهت خاص نگاه می‌کند یا تنها یک چشمش فعال به نظر می‌رسد، ممکن است نیاز به بررسی بیشتر باشد.

۳. آیا گریه کردن زیاد یا بی‌قراری نوزاد می‌تواند نشانه مشکل چشمی باشد؟

بله، در برخی موارد، مشکلات چشمی مانند آب سیاه (گلوکوم) مادرزادی می‌تواند باعث درد چشم و بی‌قراری شود. همچنین، حساسیت به نور می‌تواند نوزاد را کلافه کند. در صورت بی‌قراری‌های غیرقابل توضیح و مداوم، به همراه علائم چشمی، حتماً با پزشک مشورت کنید.

۴. در چه سنی باید برای اولین بار چشم نوزادم را معاینه کنم؟

توصیه می‌شود اولین معاینه چشمی جامع توسط چشم‌پزشک اطفال، بین ۶ ماهگی تا ۱۲ ماهگی انجام شود. اگر سابقه خانوادگی مشکلات چشمی جدی (مثل تنبلی چشم، آب مروارید یا آب سیاه) وجود دارد، باید این معاینه زودتر انجام شود.

۵. آیا استفاده از چراغ خواب در اتاق نوزاد به بینایی او آسیب می‌زند؟

استفاده از چراغ خواب‌های کم‌نور و ملایم معمولاً آسیبی به بینایی نوزاد نمی‌رساند. اما نورهای روشن و مستقیم در طول شب که باعث اختلال در چرخه خواب و بیداری نوزاد می‌شوند، توصیه نمی‌شوند. تاریکی نسبی برای رشد مناسب شبکیه چشم ضروری است.

کلام آخر و معرفی خدمات خانواده توانمند

سلامت بینایی نوزاد، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. هوشیاری والدین در مشاهده روند رشد بینایی و شناسایی به‌موقع علائم هشداردهنده، می‌تواند نقشی حیاتی در تشخیص و درمان زودهنگام مشکلات ایفا کند. در صورت مشاهده هرگونه نشانه نگران‌کننده، هرگز در مراجعه به چشم‌پزشک متخصص اطفال یا پزشک کودک تردید نکنید.

سایت خانواده توانمند تلاش می‌کند تا کودکان با نیازهای ویژه به همراه خانواده‌شان از کلیه خدمات آموزشی، درمانی و مهارتی بهره‌مند شوند. شما می‌توانید برای دریافت مشاوره‌های تخصصی در زمینه سلامت و توانبخشی کودک خود، با متخصصان این مجموعه در ارتباط باشید. برای دریافت خدمات مشاوره، کافی است با شماره ۰۹۰۵۴۱۴۶۹۱۱ تماس بگیرید.