ما انسان‌ها با ادراک می توانیم روابط بین اشیا و رویدادها را بفهمیم. این ادراک توسط مغز ما، در مرحله‌ی پردازش انجام می‌شود و باعث می‌شود که ما تجربیاتی با نام «تجارب ادراکی» داشته باشیم. کاردرمانی ذهنی به افراد کمک می‌کند تا بتوانند مشکلات بخش ادراکی، پردازش اطلاعات، حافظه و توجه را بهبود ببخشند. در کاردرمانی ذهنی نیز مانند سایر کاردرمانی‌ها از رویکردهای متفاوتی استفاده می‌شود. در این رویکردها سعی می‌شود تا از تجارب قبلی فرد استفاده شود و به آن‌ها رنگ و معنای تازه داده شود و یا به اطلاعات حسی خام و پردازش نشده رنگ و معنا داده و آن‌ها را به شناخت و آگاهی تبدیل کرد. خانواده ها نیز می توانند با مشورت با کاردرمانگر فرزند خود، کاردرمانی ذهنی در منزل را با استفاده از بازی، اسباب بازی وفعالیت های خانه انجام دهند.

ادراک چیست؟

اطلاعات حسی‌ای که انسان‌ها از طریق گیرنده‌های مختلف از محیط خود دریافت می‌کنند، به سیستم عصبی مرکزی منتقل می‌شود و پس از پردازش این احساسات و سازماندهی شدن آن‌ها، آگاهی و شناخت حاصل می‌شود‌‌. وقتی که در هر کدام از این مراحل اختلال و مشکلی به وجود بیاید، نیاز به کاردرمانی ذهنی احساس می‌شود. کاردرمانی ذهنی نیاز به تمرین بسیار دارد به همین دلیل نیاز است که خانواده ها کاردرمانی ذهنی در منزل را با استفاده از بازی و فعالیت های جذاب انجام دهند و توانایی اداراکی کودک را تقویت کنند.

ادراک شامل تمامی فرآیندهای آگاهی یافتن از اطلاعات حسی و توانایی پردازش و معنا بخشیدن به این اطلاعات می‌شود. مفهوم‌سازی و تفسیر اطلاعات حسی نیز بخش‌هایی از ادراک هستند.

اطلاعاتی که ما توسط گیرنده‌های خود دریافت می‌کنیم و به سیستم عصبی مرکزی ما انتقال می‌یابند؛ اطلاعات بینایی، شنوایی، لمسی، حرارتی و درد، حس عمقی از عضلات مفاصل و رباط‌ها، حس تعادل از گوش داخلی، چشایی و بویایی می‌باشند.

عوامل موثر در ادراک کودکان

عوامل زیر در ادراک موثرند:

• سن
• جنسیت
• میزان هوشیاری
• زبان
• میزان دانش
• تفکر
• تجربه‌های گذشته
• محیط خانواده و اجتماع
• حساسیت‌های گیرنده حسی و مسیرهای عصبی
• وضعیت هیجانی
• موضوع مورد ادراک
• حافظه
• فرد ادراک کننده و ویژگی‌های شخصیتی‌اش.

کاردرمانی ذهنی در منزل چه کمکی به ما می‌کند؟

در کاردرمانی ذهنی در منزل خانواده و کاردرمانگر به دنبال  اهداف زیر هستند تا کودک هر چه سریعتر توانایی لازم را  برای درک امور مختلف کسب کند:

• تقویت حافظه
• رفع اختلالات یادگیری
• آموزش مهارت‌های اجتماعی و مهارت‌های روزمره زندگی
• افزایش توجه و تمرکز
• دستور پذیری
• آموزش مهارت حل مسئله
• افزایش هماهنگی بین اعضای بدن

و…

هر کدام از این مهارت‌ها پایه و زیربنای رفتارها و توانایی‌های اساسی زندگی هستند که به فرد کمک می‌کنند که فعالیت‌های روزمره زندگی خود را به راحتی انجام دهند. کاردرمانی ذهنی در منزل به توان‌خواهان این امکان را می‌دهد تا مهارت‌های شناختی را فرا گیرند و رشد شناختیِ حاصل از آن باعث می‌شود تا در فرایندهای فکری، مهارت‌های حافظه، حل مسئله و تصمیم‌گیری بهتر عمل کنند.

تاثیر بازی در کاردرمانی ذهنی در منزل

 کاردرمانی ذهنی در منزل نیاز به خلاقیت والدین در بازی  دارد، به طور مثال بازی های مخصوصی برای حافظه و تمرکز به فعالیت ها وجود دارد که به خانواده کمک می کند مهارت حافظه کودک خود را بدون زور و اجبار در منزل از طریق بازی ها مانند جستجوی کلمات بازی با کلمات جدول کلمات متقاطع رنگ آمیزی تصاویر خاص و مواردی از این قبیل تقویت کند.

همچنین فعالیت‌های حرکتی‌ای نیز وجود دارد که به کودک کمک می‌کند تا با بهبود تعادل و هماهنگی بین گیرنده‌های حسی، بتواند ذهن خود را فعال‌تر کند فعالیت‌هایی مانند:

• هماهنگی دست، پا و چشم
• حالت بدن
• درک کردن بدن و اعضای آن در فضا
• آگاهی از موقعیت خود در محیط
• ایستادن ناگهانی و حرکت نکردن
• شروع حرکاتی مانند راه رفتن
• آگاهی از زمان و مکان
• درک اندازه اشیا
• تشخیص سرعت و مسیر حرکات
• گوش دادن، درک و عکس العمل به آموزش.

همچنین اسباب‌بازی‌هایی وجود دارد که در بهبود فرد دچار اختلال ذهنی می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد و خانواده ها برای انجام تمرینات کاردرمانی ذهنی در منزل می توانند از آن استفاده کنند :

اسباب‌بازی‌های حسی:

• اسباب‌بازی‌‌هایی با جلوه‌های بصری مانند لامپ گدازه، رقص نور و غیره.
• اسباب‌بازی‌هایی که بافت متفاوتی دارند، مانند جعبه‌‌های حسی.
• اسباب‌بازی‌‌هایی که کرک‌دار یا نرم هستند و موجب آرامش کودک می‌شوند.
• اسباب‌بازی‌‌هایی که صدا تولید می‌کنند، می‌لرزند و صداها و رنگ‌های مختلفی تولید می‌کنند.

اسباب بازی علت و معلولی:

• پازل و جورچین‌ صوتی
• مرتب سازی اشکال
• اسباب‌بازی آبی
• اسپینرهای نوردار
• اسباب بازی بادکنکی
• اسباب بازی نردبان یعقوب
• اسباب بازی‌های مکانیکی
• استوانه چراغ دار و حبابی رنگی
• اسباب بازی برای تغییر صدا
• اسباب بازی آب پاش

پازل

انواع پازل و جورچین برای کودکان جذاب هستند. این اسباب‌بازی‌ها فرصتی را برای بهبود مهارت حل مسئله و تحرک بصری کودک فراهم می کنند. غالبا کودکان مبتلا به اوتیسم به جای کلمات به تصاویر دقت می کنند، از این رو پازل برای پرورش خلاقیت آنها مفید خواهد بود. پازل‌ ها برای رده‌ های سنی مختلف و مراحل مختلف رشد ذهنی کودک طراحی می شوند، به همین دلیل باید پازلی انتخاب کنید که از حیث سنی و رشدی برای کودک شما مناسب باشد.

نکات کاربردی در انتخاب اسباب‌بازی‌

• محرک بصری:  کودکان تمایل به حرکات تکراری دارند و چنانچه قادر به حرکت کردن نباشند از تماشا کردن اشیا و اسباب‌بازی متحرک لذت می برند. به همین دلیل، اسباب‌بازی‌هایی که حرکت می‌کنند، روشن می‌شوند و راه می‌روند یا می‌چرخند برای آن‌ها جذاب هستند.
• نیاز به ادراک فضایی:  حس دهلیزی مهم‌‌ترین و قوی‌ترین حس است و اطلاعاتی مربوط به حرکت و وضعیت سر را ارائه می‌دهد. اسباب‌بازی‌هایی مانند ترامپولین که نیازمند مهارت حرکتی و حفظ تعادل هستند، این حس را تقویت می‌کنند.
• درگیربودن فیزیک بدنی: اسباب‌‌بازی‌‌هایی که عضلات و مفاصل را تحریک می‌کنند و به درک قدرت خود و فیزیک بدنی نیاز دارند، می‌توانند بسیار مفید باشند.
• قابلیت لمس: اسباب‌بازی و بازی‌هایی که به لمس مکرر و درگیر بودن مداوم دست نیاز دارند به رشد آگاهی لامسه‌ای کودک و همچنین بهبود مهارت حرکتی و هماهنگی دست و چشم کمک می‌کنند.
• محرک خوراکی:  گاهی برخی از کودکان، مخصوصا در سنین پایین، ممکن است مشکلاتی در حس یا حساسیت دهان خود داشته باشند. از این رو، اسباب‌بازی‌های غیرسمی و جویدنی می‌توانند در یادگیری مهارت‌های مناسب جویدن و گاز گرفتن به این کودکان کمک کنند.
• شنوایی: کودکان مجذوب صداهای ریتمیک و تکراری می‌شوند. اسباب‌بازی‌های غیر تحریک‌کننده مانند استوانه جادویی و باران‌ساز‌ که این نوع صداها را پخش می‌کنند می‌توانند حس شنوایی کودک را به‌طور مفیدی درگیر کنند.
• بازی مشترک با والدین: گاهی بهترین بازی یا اسباب‌بازی آن‌هایی هستند که می‌توان آنها را به صورت مشترک با والدین انجام داد. مزایای این بازی‌ها زمانی که همراه با والدین انجام شوند برای کودکان مضاعف خواهد بود.

کلام آخر

در این مقاله ما علاوه بر ارائه توضیحاتی در مورد کاردرمانی ذهنی در منزل سعی کردیم تا ابزار انجام این کار را برایتان ارائه دهیم.ابزاری که معرفی کردیم معمولا در مراکز درمانی مانند کلینیک های کاردرمانی از آن برای تقویت مهارت کودکان استفاده می­شود.

برای خرید وسایل کاردرمانی و دریافت خدمات مشاوره ای می توانید با شماره 09054146911 تماس بگیرید تا با آگاهی ابزار و وسیله کاردرمانی تهیه کنید. در ضمن در صورت نیاز به تجهیزات کاردرمانی برای نشستن می‌توانید به فروشگاه خانواده توانمند سر بزنید و با انواع محصولات کاردرمانی و توانبخشی، گفتاردرمانی آشنا شوید.