آفازی و درمان آن با گفتاردرمانی
19/02/1401
بازی درمانی مهارت نه گفتن
25/02/1401
تحقیقات نشان داده‌اند، مهارت‌های خواندن و نوشتن و درک مطلب یک کودک کم شنوا رابطه مستقیمی با گستردگی گنجینه‌ی واژگان او دارد. یک راه برای افزایش گنجینه واژگانی و سواد ادبی کودکان کم شنوا، کلاس گفتاردرمانی است که با این کلاس‌ها این اتفاق می‌افتد اما در کنار کلاس‌ها ی گفتاردرمانی، یک راه ساده و جذاب و دوست داشتنی برای رسیدن به این هدف وجود دارد و آن کتابخوانی است. فواید کتابخوانی برای کودکان کم شنوا بسیار است البته نمی‌گوییم خواندن کتاب جای گفتار درمانی را می‌گیرد!!!
هر یک از روشهای کار با کودک ناشنوا در جای خودشان سودمند هستند. اما کتابخوانی همواره بهترین روش برای تسهیل روند آموزشی کودک کم شنوا است. مثلا اگر دو واژه در کلاس گفتار درمانی آموزش دید می‌توان با کتابخوانی این دو واژه را با چندین واژه دیگر پیوند زد و گنجینه واژگان او را در زمانی کم و همراه با لذت گسترش داد.
هیچ ابزار یا روش آموزشی به اندازه خواندن کتاب نمی‌تواند سواد ادبی کودک کم‌شنوا را افزایش دهد. سواد ادبی کودک پایه‌ی تمامی یادگیری‌های بعدی او است. هر نوع یادگیری اعم از ریاضی، فیزیک، تاریخ و … مبتنی بر توانمندی کودک در ساخت و درک مفاهیم ذهنی است. اجتماعی شدن، دوست پیدا کردن، ارتباط برقرار کردن، همه‌ی این‌ها وابسته به توانمندی کودک در درک هیجانات و احساسات خود و دیگران است که این خود تابع میزان پرورش یافتن سواد ادبی او در دوران پیش از دبستان است.
کودک کمشنوایی که سواد ادبی‌اش گسترش نیافته است، گنجینه‌ی واژگان و قدرت پردازش ذهن‌اش بسیار محدود است و صحبت با او به مانند صحبت با یک دیوار است. هر چه شما ریاضی، فیزیک، تاریخ و ادبیات بگویید، آب در هاون کوبیدن است! اگر روی سواد ادبی کودک کار نکرده باشیم، ذهن او نمی‌شنود و قادر به پردازش مفاهیم نیست.
نکته مهم و اساسی در آموزش کودکان کم شنوا ، فقط آموزش تلفظ صحیح کلمات و لایه‌ی سطحی زبان نیست؛ بلکه در آموزش کودک کم‌شنوا باید به عمق زبان توجه داشت، باید توجه داشت که آموزش صحیح، آموزشی است که این کودکان را در ساخت و درک مفاهیم ذهنی توانمند سازد. آموزش تقلیدی و طوطی‌وار کلمات که صرفاً منجر به ادای برخی کلمات محدود برای رضایت اطرافیان شود، آموزش حقیقی نیست!!!
پس باید به دنبال راههای بود که باعث تقویت سواد ادبی و مهارت کلامی و ارتباطی کودکان کم شنوا شود!!!یکی از راههای کاربردی برای تقویت سواد ادبی کودکان کم شنوا که پایه و اساس الباقی مهارت هاست، کتابخوانی است. البته کتابخوانی برای کودکان کم شنوا مکانیزم خاصی دارد که اگر رعایت شود می تواند به کودک کم شنوا کمک کند تا مهارت کلامی خود را تقویت کند. اگر به دنبال آشنایی با اصول و فواید کتابخوانی برای کودکان کم شنوا هستید لطفا تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
- فواید کتابخوانی برای کودکان ناشنوا و کم شنوا
- 10اصل کتابخوانی برای کودکان ناشنوا و کم شنوا
- 7نکته طلایی برای انتخاب کتاب برای کودکان کم شنوا
- نقش والدین در کتابخوانی برای کودکان کم شنوا
- کتاب های گفتاردرمانی مناسب برای کودکان ناشنوا
فواید کتابخوانی برای کودکان ناشنوا و کم شنوا
یکی از اقدامات زودهنگام برای کودکان کم شنوا که باعث بهبود مهارت کلامی و سواد ادبی آنان می شود، کتابخوانی است که برای کودکان کم شنوا فواید بسیاری دارد از جمله:
- باعث بهبود زبان و گفتار کودک کم شنوا می شود
- باعث تقویت مهارت‌های خواندن، نوشتن کودک کم شنوا در سال‌های آینده زندگی می‌شود.
- باعث بهبود رشد شناختی کودکان کم شنوا می شود.
- باعث بهبود گنیجینه گرامری کودکان کم شنوا می شود.
- کتاب، دنیای واژگان کودک را بسیار گسترده می‌کند.
- دنیای ذهنی و خیال کودک کم شنوا را گسترش می‌دهد و به این ترتیب فرصت تجربه رویدادهایی متنوع، در دنیای گسترده خیال را برای او فراهم می‌کند.
- کتاب خواندن با لذت، باعث تقویت حس کنجکاوی کودک کم شنوا می شود و در حین کتابخوانی، کودک مدام تشویق می‌شود، حدس بزند آخر داستان چه می‌شود. چون از همراهی با داستان و رویدادهای آن لذت می‌برد، دنبالش می‌کند.
- در هنگام کتابخوانی واژگان مدام تکرار می‌شوند و در بستر رویدادهایی جذاب در ذهن او ماندگار می‌شوند به طور مثال فرض کنید شما بیست بار به یک بچه سه ساله بگویید، بگو: «درشکه»، این بچه متوجه نمی‌شود درشکه یعنی چه؟! ولی برای رضایت شما ممکن است آن را تکرار کند، حالا اگر شما قصه‌ی سیندرلا را برای او بگویید و بشنود و ببیند که سیندرلا سوار درشکه‌ی طلایی می‌شود، بعد شاید انیمیشن سیندرلا را با هم ببینید یا درشکه‌اش را با هم بسازید و یا شاید ذوقش را داشته باشید که او را ببرید سوار درشکه هم بشود. به این صورت این بچه درکی از معنای واژه درشکه پیدا می‌کند که باعث می‌شود آن را عمیقاً بیاموزد.
- در هنگام کتابخوانی کودک کم شنوا یاد می‌گیرد، واژه‌ها در چه موقعیت های کاربرد دارند و شروع می‌کند به استفاده کردن از آن‌ها و مفاهیم ذهنی‌اش را گسترش می‌دهد.
- قصه‌گویی و کتاب خواندن برای کودک کم‌شنوا یک فایده دیگر هم دارد و آن این است که تجربه فرآیند ارتباطی انسانی و لذت‌بخش را برای او رقم می‌زند.
زمانی کتابخوانی می تواند برای کودک کم شنوا مفید باشد که اصول کتابخوانی رعایت شود و گرنه نمی توانیم از کتابخوانی انتظار نتایج مطلوب را داشته باشیم. به همین دلیل در این قسمت از مقاله، اصول کتابخوانی برای کودکان کم شنوا ارائه شده است.
9 اصل کتابخوانی برای کودکان ناشنوا و کم شنوا
برای اینکه بتوانیم از طریق کتابخوانی مهارت کلامی کودکان کم شنوا را تقویت کنیم، فرد کتابخوان باید اصول خاصی را رعایت کند که در این قسمت به آن ها اشاره می کنیم:
- قبل از کتابخوانی سمعک کودک کم شنوا را ارزیابی کنید تا کودک دسترسی به صدا را داشته باشد.
- به هنگام کتابخوانی برای کودک کم شنوا فاصله مناسبی از میکرفون سمعک و یا کاشت حلزون او داشته باشید.
- کتابخوانی را در فضایی به دور از صداهای اضافی انجام دهید.
- به هنگام کتابخوانی با چهره خود احساسات و حالت مختلف را به او نشان دهید.
- کتابخوانی باید به صورت تعاملی و گفت‌وگویی همراه باشد
- به هنگام کتابخوانی از نمایش و شعر و حرکات دیگر استفاده کرد تا کودک کم شنوا شناخت بهتری از محیط کسب کند و فرآیند یادگیری او تسهیل شود.
- اجازه بدهید کودک از خواندن کتاب لذت ببرد، تجربه کتابخوانی را شبیه یک کلاس درس برگزار نکنید. آخر داستان، نشمرید که کودک چند کلمه یاد گرفته است. کودک کم شنوا به مرور زمان یاد می‌گیرد و مهم فرآیند درونی پردازش معنی است که او تجربه می‌کند، نه فقط تعداد کلماتی که بلافاصله بعد از این تجربه بیان می‌کند.
- فردی که بخواهد برای کودک کم‌شنوا قصه‌گویی کند یا کتاب بخواند، لازم است با دو حوزه کاملاً آشنایی داشته باشد. یکی کودکان کم‌شنوا و یکی روشهای قصه‌گویی فعال یا بلندخوانی.
- انتخاب کتاب مناسب برای کودک کم شنوا که متناسب با توانایی درکی و بیانی او باشد.
- انتخاب مدت زمان مناسب برای کتابخوانی به طور مثال اگر کودک کوچک است زمان داستان گويي بايد كوتاه باشد و به مرور زمان، مدت زمان کتابخوانی را افزایش دهید.
7نکته طلایی برای انتخاب کتاب برای کودکان کم شنوا
کتاب دری شگفت‌انگیز به یک دنیای جادویی است. دنیایی که در آن هر چیزی ممکن است. اما همیشه یک سوال خیلی مهم موقع انتخاب کتاب برای کودکان کم شنوا وجود دارد: کتاب خوب را بر چه اساسی برای کودکان کم شنوا انتخاب کنیم؟
اگر به هنگام انتخاب کتاب برای کودک کم شنوایی خود دقت لازم را نداشته باشید، کتابخوانی به کودک شما کمکی نمی کند بلکه او را از این متنفر می کند پس به هنگام خرید کتاب برای کودک کم شنوا باید نکاتی را در نظر بگیریم تا بتوانیم به اهداف خود برسیم که در ادامه به آن ها اشاره می شود:
- در هنگام انتخاب کتاب باید به فهم درکی و بیان کودک کم شنوا توجه کرد.
- باید کتاب‌هایی را انتخاب کرد که ساده‌ترند و چندان انتزاعی نیستند.
- تصاویر کتاب واقعی باشند بهتر است .
- با گفتاردرمانگر کودک به هنگام انتخاب کتاب مشورت کرد که کتابی متناسب با توانایی درکی و بیانی او انتخاب شود
- به هنگام خرید و انتخاب کتاب برای کودکان کم شنوا کوچک می توان از کتاب های پارچه ای یا پلاستیکی یا کتاب های که صفحات مقوایی کلفت دارند استفاده کرد. با استفاده از این کتاب مهارت انگشتان کودک نیز تقویت می شود
- خرید كتاب هاي مصوّر برای کودکان کم شنوا به كودك فرصت می دهد كه كلماتي كه مي دانند را بيان كنند و گستره ي زبانش را افزايش دهد.
- كتابهاي با نوشته هاي كم يا بدون نوشته برای کودکان کم شنوا مناسب تر است به اين ترتيب والدين مي توانند براي شرح هر عكس از زبان خودشان و در حد توانایی و نیاز کودک استفاده كنند .
نقش والدین در کتابخوانی برای کودکان کم شنوا
هیچ عاملی به اندازه‌ی پدر و مادر در کیفیت آموزش کودک کم‌شنوا مؤثر نیست، میزان موفقیت کودک در کسب مهارت های کلامی، بستگی مستقیم با میزان مشارکت والدین در روند آموزش و درمان کودک‌شان دارد.
کمشنوایی، یک مسئله‌ی اورژانسی است، حتی یک روز، حتی یک ساعت، برای آموزش کودک اهمیت حیاتی دارد. حواس نوزاد، بلافاصله پس از تولد بسیار آماده‌اند و هر روزی که از تولد می‌گذرد، این آمادگی به تدریج کم‌تر می‌شود. به همین دلیل، آموزش نوزاد ناشنوا از روزی که او متولد می‌شود آغاز می‌شود. تمامی اطلاعات حاصل از پژوهش‌های سال‌های اخیر در دنیا نشان می‌دهد که اگر نوزادکم شنوا، دقیق، صحیح و به موقع آموزش ببیند، هیچ فرقی با فرد شنوا در هیچ حیطه‌ای نخواهد داشت. کتابخوانی یک مداخله مفید و کم هزینه هست که خانواده کودکان کم شنوا به راحتی و در صورت آموزش می توانند در منزل از بدو تولد برای آموزش کودک شنوا خود استفاده کنند. تا کودک همانند سایر کودکان همسال خود بتواند با محیط پیرامون خود و اطرافیان ارتباط برقرار کند.
کتاب های گفتاردرمانی مناسب برای کودکان ناشنوا
در این قسمت چند نمونه از کتاب‌های خیلی خوب که معمولا گفتاردرمانگران به خانواده ها برای تقویت مهارت کلامی کودکان کم شنوا و سایر کودکان معرفی می کنند را معرفی می کنیم.والدین عزیز، زمانی فواید کتابخوانی برای کودکان کم شنوا را خواهید دید که از کتاب های مناسب استفاده کنید که متناسب با این کودکان تهیه شده انددر این کتاب ها تمرین های گفتاردرمانی با داستان و قصه به کودکان ارائه می شود تا کودکان با لذت تمرینات گفتاردرمانی را انجام دهند.والدین عزیز زمانی فواید کتابخوانی برای کودکان کم شنوا را خواهید دید که از کتاب های مناسب استفاده کنید که متناسب با این کودکان تهیه شده اند
کتاب فرهنگ تصویری صامت ها (همخوان ها)
فهرست کتاب:
- صامت همزه
- صامت ب
- صامت پ
- صامت ت
- صامت ج
- صامت چ
- صامت ه
- و…
این کتاب می‌تواند مورد استفاده گروه‌های زیر قرار بگیرد:
- کودکان مبتلا به اختلالات تولیدی و تلفظی
- کودکان مبتلا به اختلالات روانی گفتار
- کودکان مبتلا به تاخیر در رشد گفتار و زبان (کودکان کم شنوا و کودکان عقب مانده ذهنی)
- کودکان طبیعی دارای هوش عادی
- کودکان در مقطع پیش دبستانی و سال اول دبستان
کتاب فرهنگ تصویری مشاغل و توصیفات
این کتاب شامل :
مشاغل (72 شغل)، وسایل، حیوانات وحشی، حیوانات اهلی، آبزیان، وسایل نقلیه، میوه‌ها و سبزیجات، فصل‌ها، اشتباهات تصاویر، خطرات و تصاویر توصیفی متفرقه می‌باشد
کتاب فرهنگ تصویری فعل ها و حروف اضافه
این کتاب می‌تواند مورد استفاده گروه‌های زیر قرار بگیرد:
- کودکان با تاخیر رشد در گفتار و زبان
- کودکان با مشکلات شنوایی
- کودکان در طیف اختلالات رشدی فراگیر و اتیسم
- کودکان کم توان ذهنی
- کودکان عادی 2 تا 6 ساله در مسیر رشد طبیعی گفتار
کتاب فرهنگ تصویری مفاهیم و حروف ربط
فهرست کتاب:
- مقدمه
- مفاهیم و صفات
- کلمه پرسشی آیا؟ بلی / خیر
- حرف ربط و
- حرف ربط ولی / اما
- حرف ربط یا
- حرف ربط (شرط) اگر
- کلمه پرسشی چرا؟ حرف ربط چون
این کتاب می تواند مورد استفاده گروه‌های زیر قرار بگیرد:
- کودکان با تاخیر در رشد گفتار و زبان
- کودکان با مشکلات شنوایی
- کودکان در طیف اختلالات رشدی فراگیر و اتیسم
- کودکان عقب مانده ذهنی
- کودکان عادی 2 تا 6 ساله در مسیر رشد طبیعی گفتار
کتاب داستان های زنجیره ای مقدماتی
این کتاب می تواند مورد استفاده گروه‌های زیر قرار بگیرد:
- کودکان با تاخیر در رشد گفتار و زبان
- کودکان با مشکلات شنوایی
- کودکان در طیف اختلالات رشدی فراگیر و اتیسم
- کودکان عقب مانده ذهنی
- کودکان عادی 2 تا 7ساله در مسیر رشد طبیعی گفتار
کتاب داستان های زنجیره ای 1
بخشی از کتاب:
- نوید برای پدربزرگش نامه می‌نویسد
- نوید نامه را در صندوق پست می‌اندازد
- پستچی نامه را به پدربزرگ تحویل می‌دهد
- پدر بزرگ نامه را می‌خواند و گریه می‌کند. او دلش برای نوه‌اش تنگ شده است.
داستان های زنجیره ای 2
بخشی از کتاب:
- پسر داخل اتاقش در حال انجام تکالیف می‌باشد
- ناگهان لامپ سوخت و اتاقش تاریک شد
- پدرش آمد تا لامپ اتاقش را عوض کند
- او از نردبان بالا رفت و لامپ را عوض کرد
کتاب آموزش ضمائر و زمان ها به کودکان کم شنوا
ضمائر: من، تو، او، ما، شما، آن‌ها
زمان‌ها: حال استمراری و گذشته ساده
کتاب داستان های زنجیره ای روباه و کلاغ
این کتاب می تواند مورد استفاده گروه‌های زیر قرار بگیرد:
- کودکان با تاخیر در رشد گفتار و زبان
- کودکان با مشکلات شنوایی
- کودکان در طیف اختلالات رشدی فراگیر و اتیسم
- کودکان عقب مانده ذهنی
- کودکان عادی 2 تا 8ساله در مسیر رشد طبیعی گفتار
کتاب حدس بزن چه می پرسد؟
موضوعات کتاب:
پویاسازی ذهن
تصویرسازی ذهن (روانشناسی)
پرسش ها و پاسخ های کودکان
درباره کتاب:
مناسب کودکانی‌ست که قادر نیستند سوال بپرسند و انواع مختلف کلمات پرسشی را در جملات پرسشی استفاده کرده و بکار ببرند. لذا با نشان دادن تصاویر این کتاب از کودک می‌خواهیم ذهن خوانی کرده (خواندن ذهن کاراکتر مورد نظر و درک و تشخیص افکار آن) حدس بزند هر شخصیت داستان چه چیزی می‌گوید یا به عبارت بهتر چه چیزی می‌پرسد؟
تمرینات دهانی حرکتی
با استفاده از کارت های موجود می توانید در قالب قصه با کتاب خود تمرینات دهانی حرکتی را انجام دهید. تا همزمان دایره لغات کودک کم شنوا افزایش یابد و مهارت های لازم برای گفتگو را نیز کسب کند.
این کتاب می تواند مورد استفاده گروه‌های زیر قرار بگیرد:
- کودکان با تاخیر در رشد گفتار و زبان
- کودکان با مشکلات شنوایی
- کودکان در طیف اختلالات رشدی فراگیر و اتیسم
- کودکان عقب مانده ذهنی
- کودکان عادی 2 تا 8ساله در مسیر رشد طبیعی گفتار
فعل های مصور
آموزش پانصد فعل به کودکان
150 کارت پشت و رو
این کتاب می تواند مورد استفاده گروه‌های زیر قرار بگیرد:
- کودکان با تاخیر در رشد گفتار و زبان
- کودکان با مشکلات شنوایی
- کودکان در طیف اختلالات رشدی فراگیر و اتیسم
- کودکان عقب مانده ذهنی
- کودکان عادی1 تا 7 ساله در مسیر رشد طبیعی گفتار
کلام آخر
در این مقاله سعی شده در ابتدا فواید کتابخوانی برای کودکان کم شنوا ارائه شود و سپس اصول کتابخوانی برای کودکان کم شنوا بیان شد تا خانواده ها با استفاده از کتابخوانی بتوانند در منزل به راحتی شرایط را برای پرورش مهارت کلامی و ارتباطی کودکان فراهم کنند. در ضمن در این مقاله به اهمیت نقش خانواده در کتابخوانی و تقویت مهارت گفتاری کودکان کم شنوا پرداختیم تا خانواده کودکان کم شنوا با وظایف و مسئولیت خود آشنا شوند و در انتها کتاب های گفتاردرمانی مناسب کودکان کم شنوا را معرفی کردیم تا خانواده کودکان کم شنوا بدون دغدغه مسیر رشد کودک خود را طی کنند. در صورت نیاز به مشاوره برای خرید کتاب های گفتاردرمانی مناسب کودکان کم شنوا می توانید از مشاوره رایگاه سایت خانواده توانمند استفاده کنید.
خانواده توانمند به دنبال چه هدفی است؟
ما در خانواده توانمند تلاش می‌کنیم تا کودکان با نیازهای ویژه از کلیه خدمات آموزشی، درمانی، مهارتی و محصولات (لوازم توانبخشی، اسباب‌بازی، کتاب،و…) متناسب با نیازهای خود بدون هرگونه محدودیت زمانی و مکانی از خدمات گفته شده، بهره‌مند شوند.
