شروع پایه اول دبستان، فصل جدیدی در زندگی کودک و والدین است. یکی از مهم‌ترین دروس این پایه، ریاضی است که پایه‌های تفکر منطقی و حل مسئله را در ذهن کودک بنا می‌کند. بسیاری از والدین دغدغه دارند که چگونه می‌توانند در منزل به فرزندشان در یادگیری ریاضی کمک کنند و او را برای ورود به این دنیای جذاب آماده سازند.در این مقاله از سایت خانواده توانمند جامع، به تمام سوالات شما در مورد آموزش ریاضی اول در منزل پاسخ می‌دهیم و به شما نشان می‌دهیم که چگونه با تمرکز بر تقویت مهارت بینایی کودک – کلید ورود به دنیای اعداد و اشکال – او را برای موفقیت در این درس آماده کنید.

چرا تقویت مهارت بینایی، سنگ بنای آموزش ریاضی اول در منزل است؟

شاید در نگاه اول، ارتباط مستقیمی بین بینایی و ریاضی به نظر نرسد. اما واقعیت این است که بسیاری از مفاهیم اولیه ریاضی، به درک بصری اطلاعات وابسته هستند. کودک در پایه اول با مفاهیمی چون:

• شمارش اشیاء: دیدن و تشخیص تعداد اشیاء.
• تشخیص الگوها: دیدن و درک توالی‌های بصری.
• مقایسه اندازه‌ها: دیدن و تشخیص بزرگتر، کوچکتر، بلندتر، کوتاه‌تر.
• شناخت اشکال هندسی: دیدن و تمایز اشکال مختلف.
• درک مفاهیم مکانی: دیدن و درک بالا، پایین، چپ، راست.

درگیر می‌شود. اگر مهارت بینایی کودک در این زمینه‌ها به خوبی تقویت نشده باشد، او در درک این مفاهیم و انجام تمرینات ریاضی دچار مشکل خواهد شد.

اجزای مهم مهارت بینایی در یادگیری ریاضی اول

مهارت بینایی یک توانایی یکپارچه است که از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است:

• تمیز بینایی (Visual Discrimination): توانایی تشخیص تفاوت‌های جزئی بین اشیاء، اشکال، نمادها و اعداد مشابه. برای مثال، تشخیص تفاوت بین عدد ۶ و ۹ یا شکل مربع و مستطیل.
• حافظه بینایی (Visual Memory): توانایی به خاطر سپردن تصاویر، اشکال، الگوها و توالی‌های دیداری. این مهارت برای یادگیری نمادهای اعداد و به خاطر سپردن مراحل حل مسئله ضروری است.
• توالی بینایی (Visual Sequential Memory): توانایی به خاطر سپردن ترتیب و توالی تصاویر یا نمادها. این مهارت در درک مفهوم ترتیب اعداد و انجام محاسبات چند مرحله‌ای کاربرد دارد.
• روابط فضایی (Visual-Spatial Relationships): توانایی درک موقعیت اشیاء نسبت به یکدیگر و نسبت به خود. این مهارت در درک مفاهیم مکانی، چیدمان اشیاء و هندسه مقدماتی اهمیت دارد.
• تکمیل دیداری (Visual Closure): توانایی تشخیص یک شیء یا شکل کامل، حتی اگر بخشی از آن پنهان شده باشد. این مهارت به کودک کمک می‌کند تا الگوهای ناقص را تشخیص دهد.
• شکل از زمینه (Figure-Ground Discrimination): توانایی تشخیص یک شیء خاص در میان پس‌زمینه شلوغ. این مهارت به کودک کمک می‌کند تا روی مسئله ریاضی مورد نظر تمرکز کند و اطلاعات غیرضروری را نادیده بگیرد.

چگونه مهارت‌های دیداری را برای آموزش ریاضی اول در منزل تقویت کنیم؟ (بازی‌ها و فعالیت‌های عملی)

خبر خوب این است که تقویت مهارت‌های دیداری کودکان می‌تواند از طریق بازی‌ها و فعالیت‌های سرگرم‌کننده روزمره انجام شود. نیازی به تمرینات سخت و کسل‌کننده نیست!

بازی برای تقویت تمیز بینایی:

• بازی “پیدا کن”: دو تصویر مشابه با تفاوت‌های جزئی را به کودک نشان دهید و از او بخواهید تفاوت‌ها را پیدا کند. می‌توانید از کتاب‌های “تفاوت‌ها را پیدا کنید” یا تصاویر ساده‌ای که خودتان تهیه کرده‌اید استفاده کنید.
• جور کردن: جور کردن جوراب‌های رنگی و طرح‌دار، دکمه‌های مختلف، مهره‌های مشابه با رنگ‌های متفاوت.
• تشخیص حروف و اعداد مشابه: کارت‌هایی با حروف و اعداد مشابه (مثل b و d، ۶ و ۹) تهیه کنید و از کودک بخواهید آن‌ها را از هم جدا کند.

راهکار برای تقویت حافظه بینایی:

• بازی “چی غایب شده؟”: چند شیء را به کودک نشان دهید، سپس چشمانش را ببندید و یک شیء را پنهان کنید. از او بپرسید چه چیزی غایب شده است.
• بازی “چی بود، چی شد؟”: چند تصویر را به کودک نشان دهید و ترتیب آن‌ها را به خاطر بسپرید. سپس تصاویر را قاطی کنید و از او بخواهید آن‌ها را به ترتیب اول بچیند.
• به خاطر سپردن الگوها: یک الگوی ساده با مهره‌ها یا اشکال بسازید و از کودک بخواهید آن را به خاطر بسپارد و تکرار کند.

 توالی بینایی:

• چیدن مهره‌ها با الگو: الگوهای ساده‌ای با رنگ یا شکل مهره‌ها ایجاد کنید و از کودک بخواهید توالی را ادامه دهد.
• چیدن کارت‌های تصویری به ترتیب داستان: کارت‌هایی با تصاویر مربوط به یک داستان ساده را به کودک نشان دهید و از او بخواهید آن‌ها را به ترتیب اتفاق افتادن داستان بچیند.
• بازی با اعداد و نمادها: توالی‌های ساده‌ای از اعداد یا نمادهای ریاضی (+، -) را روی کاغذ بنویسید و از کودک بخواهید آن‌ها را ادامه دهد.

 روابط فضایی:

• بازی با بلوک‌های ساختنی: از کودک بخواهید اشیاء را “روی”، “زیر”، “داخل”، “کنار” و غیره قرار دهد.
• پازل‌ها: پازل‌های ساده با قطعات بزرگ که نیاز به درک فضایی دارند، بسیار مفید هستند.
• نقاشی و ساخت کاردستی: این فعالیت‌ها به کودک کمک می‌کند تا موقعیت اشیاء را در فضا درک کند.

 تکمیل دیداری:

• پازل‌های ناقص: پازل‌هایی با قطعات بزرگ که تصویر نهایی را به صورت ناقص نشان می‌دهند، برای این مهارت عالی هستند.
• تشخیص اشیاء از پشت پرده: بخشی از یک شیء را پشت پرده یا پارچه پنهان کنید و از کودک بخواهید حدس بزند آن چیست.

 شکل از زمینه:

• کتاب‌های “پیدا کردن اشیاء پنهان”: این کتاب‌ها به کودک کمک می‌کنند تا یک شیء خاص را در میان تصاویر شلوغ پیدا کند.
• بازی با لگوهای پراکنده: از کودک بخواهید قطعه خاصی از لگو را در میان انبوهی از قطعات پیدا کند.

تحلیل کتاب ریاضی پایه اول و بازی‌های آماده‌سازی

اگر کتاب ریاضی پایه اول را ورق بزنید، خواهید دید که فصول ابتدایی آن به صورت مستقیم به اعداد نمی‌پردازند. در واقع، هدف اصلی کتاب در این بخش، تقویت مهارت‌های دیداری و تفکر منطقی است تا کودک برای یادگیری مفاهیم انتزاعی ریاضی آماده شود. در اینجا، ما مفاهیم اصلی کتاب را تحلیل کرده و برای هرکدام، بازی‌هایی عملی با ابزارهای موجود در خانه و کارهای روزمره ارائه می‌دهیم.

۱. فصل اول: مفاهیم مقایسه‌ای و دسته‌بندی

• تحلیل کتاب: کتاب در این فصل به مفاهیمی مانند بزرگتر/کوچکتر، بلندتر/کوتاه‌تر، پر/خالی، کمتر/بیشتر می‌پردازد. همچنین، تمریناتی برای دسته‌بندی اشیاء بر اساس رنگ، شکل یا اندازه دارد.
• هدف پنهان: آماده‌سازی ذهن برای مقایسه و طبقه‌بندی اطلاعات، که پیش‌نیاز اصلی شمارش و درک روابط بین اعداد است.

بازی با ابزارهای خانگی:

• “بازی مرتب‌سازی”: از کودک بخواهید جوراب‌ها را بر اساس رنگ یا سایز دسته‌بندی کند. یا در آشپزخانه، قاشق‌ها، چنگال‌ها و چاقوها را در جای خودشان قرار دهد.
• “بزرگ و کوچک”: دو میوه یا دو بشقاب را بردارید و از او بپرسید: “کدام بزرگتر است؟” این کار را با دو اسباب‌بازی یا دو کفش نیز تکرار کنید.
• “پر و خالی”: در آشپزخانه، دو لیوان بردارید. یک لیوان را پر از آب و دیگری را خالی نگه دارید و این مفاهیم را به او آموزش دهید. سپس از او بخواهید “لیوان پر” را به شما بدهد.

۲. فصل دوم: مفاهیم مکانی و جهت‌یابی

• تحلیل کتاب: این فصل بر روی مفاهیمی مانند بالا/پایین، چپ/راست، داخل/خارج، روی/زیر و… تمرکز دارد و از کودک می‌خواهد اشیاء را در موقعیت‌های مختلف قرار دهد.
• هدف پنهان: تقویت روابط فضایی (Visual-Spatial Relationships) که برای درک نمودارها، حل مسئله و هندسه در آینده ضروری است.

بازی با کارهای خانه:

• “بازی فرمانده”: به کودک فرمان دهید: “عروسکت رو بذار روی تخت” یا “کتابت رو بذار داخل کشو”. سپس نوبت را به او بدهید تا او به شما فرمان دهد.
• “مسیر یابی”: هنگام راه رفتن در خانه با هم صحبت کنید: “الان از پله‌ها پایین می‌رویم” یا “مداد زیر میز افتاده”.

۳. فصل سوم: مفهوم الگویابی و شمارش

• تحلیل کتاب: در این فصل، کودک با الگوهای ساده رنگی و شکلی آشنا می‌شود و باید آن‌ها را ادامه دهد. همچنین، به صورت غیرمستقیم، شروع به شمارش اشیاء می‌کند.
• هدف پنهان: تقویت توالی بینایی (Visual Sequential Memory) و درک مفهوم عدد به عنوان نماینده یک مجموعه از اشیاء.

بازی با ابزارهای خانگی:

• “الگوی جوراب”: از جوراب‌های رنگی استفاده کنید و یک الگوی ساده بسازید (مثلاً “جوراب آبی، جوراب قرمز، جوراب آبی، …”) و از کودک بخواهید ادامه دهد.
• “الگوی قاشق و چنگال”: هنگام چیدن میز، یک الگوی ساده با قاشق و چنگال ایجاد کنید و از او بخواهید الگوی بقیه بشقاب‌ها را کامل کند.
• “شمارش پله‌ها”: هنگام بالا رفتن از پله‌ها با هم بشمارید: “یک، دو، سه،…”. یا هنگام چیدن میوه در سبد، آن‌ها را با صدای بلند بشمارید.
• “بازی نونوار کردن میز”: از کودک بخواهید تعداد مشخصی (مثلاً دو تا) قاشق یا چنگال روی میز بگذارد. “دو تا قاشق بذاریم اینجا!”

۴. فصل چهارم به بعد: معرفی اعداد و عملیات

• تحلیل کتاب: بعد از تقویت مهارت‌های دیداری، کتاب به صورت رسمی اعداد ۱ تا ۱۰ را معرفی می‌کند و سپس به جمع و تفریق ساده می‌پردازد.
• هدف پنهان: درک این که هر عدد، نمایانگر تعداد مشخصی از اشیاء است.

بازی با کارهای روزمره:

• “بازی خرید و فروش”: از دکمه‌ها یا حبوبات به عنوان پول استفاده کنید. “دو تا لوبیا بهت میدم، در عوض این اسباب‌بازی رو به من بده.”
• “شمارش اسباب‌بازی‌ها”: از کودک بخواهید اسباب‌بازی‌هایش را شمارش کند و با عدد مربوطه مطابقت دهد.
• “بازی جمع و تفریق”: هنگام جمع کردن اسباب‌بازی‌ها: “ما ۴ تا لگو داشتیم، ۲ تاش رو گذاشتیم تو جعبه. حالا چند تا لگو داریم؟” یا “۴ تا لیوان داشتیم، ۲ تاشو شستیم. چند تا لیوان کثیف داریم؟”

با این رویکرد، آموزش ریاضی اول در منزل دیگر یک تمرین خشک و خسته‌کننده نیست، بلکه یک فرصت برای تعامل و بازی با کودک در محیط روزمره زندگی است. این روش نه تنها مهارت‌های ریاضی او را تقویت می‌کند، بلکه پیوند شما با فرزندتان را نیز محکم‌تر می‌سازد.

پاسخ به سوالات پرتکرار والدین

• از چه سنی باید این تمرینات را شروع کنیم؟ تقویت مهارت‌های دیداری می‌تواند از سنین پیش‌دبستانی و حتی قبل از آن به صورت بازی‌های ساده آغاز شود.
• آیا برای تقویت مهارت دیداری نیاز به ابزار خاصی داریم؟ خیر، بسیاری از تمرینات با وسایل ساده موجود در خانه قابل انجام است.
• اگر کودک در انجام این تمرینات مشکل داشت، چه کنیم؟ صبور باشید و تمرینات را به صورت گام به گام و با تشویق انجام دهید. اگر مشکل جدی به نظر می‌رسد، با یک متخصص کاردرمانی یا بینایی‌سنجی مشورت کنید.
• چقدر زمان برای این تمرینات اختصاص دهیم؟ روزانه ۱۵ تا ۲۰ دقیقه فعالیت‌های متنوع و جذاب می‌تواند کافی باشد.

خانواده توانمند: همراه شما در مسیر آموزش دلبندتان

وب‌سایت خانواده توانمند با هدف ارائه منابع آموزشی و توانبخشی به خانواده‌ها ایجاد شده است. در سایت ما می‌توانید:

• مقالات آموزشی متنوع: در زمینه رشد و تکامل کودکان، روش‌های آموزش مفاهیم مختلف و راهکارهای تقویت مهارت‌های یادگیری، مقالات مفیدی را مطالعه کنید.
• معرفی بازی‌ها و فعالیت‌های آموزشی: ایده‌های خلاقانه برای آموزش مفاهیم مختلف به کودکان از طریق بازی و سرگرمی را بیابید.
• منابع کمک آموزشی: لینک‌ها و معرفی منابع کمک آموزشی مناسب برای پایه‌های مختلف تحصیلی را دریافت کنید.

برای دسترسی به این منابع ارزشمند و همراهی در مسیر آموزش دلبندتان، به سایت خانواده توانمند سر بزنید.

با تمرکز بر تقویت مهارت‌های دیداری، می‌توانید بستری محکم و شیرین برای یادگیری ریاضی اول در منزل برای فرزندتان فراهم کنید و او را با اعتماد به نفس به استقبال دنیای اعداد و اشکال بفر

 

مقالات مرتبط با تدریس نشانه های

 نشانه ح با حلزون

تدریس  ث با قیف

 خوا استثنا

ژ با اژدها

 ف با کفش

پ با پیاز

 و با بازی

 اُ با داداشی دُنیا

 ش با راه شیری

 ی با چیستان

اِ با ترانه

ایـ یـ ی با لب خوانی

 ن با چشم بسته

 ث با قیف

 چ با چنگال

 ذ با ذره بین